Trước đây bà con các dân tộc thiểu số ngỡ ngàng đón ánh điện bừng sáng núi rừng, hôm nay họ lại thêm niềm vui có nước sạch đến chân nhà sàn. Chuyện đó giờ đã trở thành bình thường ở EaBia nhưng vẫn còn là ước mơ của nhiều buôn làng.

Bên dòng sông Ba hiền hoà có một người mải mê kể những câu chuyện lịch sử bằng gỗ. Từ những thớ gỗ im lìm tự ngàn đời, qua đôi tay tài hoa của ông, những trang sử hào hùng của dân tộc như cựa mình thức dậy. Ông tên là Phan Văn Lành, 55 tuổi, ở thôn Ngọc Phước 1, xã Bình Ngọc, TP Tuy Hoà.

Phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ … là những thứ mà nông dân luôn cần đến trong sản xuất lúa. Tuy nhiên, giá cả mặt hàng này đang bị những nhà buôn thao túng dưới hình thức bán nợ và tính lãi. Dù một số HTX mở ra dịch vụ bán hàng với giá phải chăng và cũng cho nợ nhưng vẫn khó cạnh tranh được với tư thương, bởi việc quản lý thuế lỏng lẻo, đại lý phân bón còn là điểm “tín dụng đen” …

Sau khi Thủy điện Sông Ba Hạ được khởi công xây dựng, hàng loạt quán xá ồn ào mọc lên ở thôn Thống Nhất, xã Suối Trai. Bấy giờ, không biết từ đâu, các cô gái “môi đỏ mắt xanh” nhanh chóng tụ hội về. Thấp thoáng trong những ngôi quán tuềnh toàng tạm bợ, các cô cứ đong đưa ánh mắt và nói cười rúc rích, không hề biết rằng những người làm công tác phòng chống AIDS ở huyện miền núi Sơn Hòa nói riêng, Phú Yên nói chung đang… đau đầu.

Bà là Huỳnh Thị Kim Bô – là Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên giai đoạn 1999 – 2005. Cánh nhà báo chúng tôi và những người từng nhiều lần xem Chánh án Huỳnh Thị Kim Bô xét xử đều có chung nhận xét: đó là một người đàn bà “thép”. Lập luận sắc bén, giọng nói sang sảng, người nữ Chánh án này đã làm cho tất cả bị cáo phải “tâm phục khẩu phục”. Vậy mà đằng sau sự nghiêm khắc ấy, bà có trái tim nhân hậu như bao người phụ nữ Việt Nam.

Căn phòng trọ chưa đầy 8m2, chỉ đủ để một tấm nệm nhỏ, một cái bàn trên đó có máy vi tính; cây đàn guirta treo trên tường. Ngăn nắp, gọn gàng và nhỏ hẹp, đó là “giang sơn” của Đỗ Ngọc Hoan. Cậu học trò lớp 12 chuyên Tin học (Trường THPT Lương Văn Chánh) này vừa đoạt giải nhất cuộc thi Tin học toàn quốc.

Nhiều người “tròn mắt” khi thấy cách làm trang trại của vợ chồng ông “trùm”, bởi ở Phú Yên hiếm khi có người dám làm một trang trại “khổng lồ” như vậy. Bây giờ, vùng đất đồi hoang hóa cỏ tranh của buôn Quen (xã Ea Bar, huyện Sông Hinh) ngày nào đã trở thành nơi “hái ra tiền” của vợ chồng anh, “chỉ có thu chứ không có chi nữa” như lời anh nói. Mà thu bao nhiêu? “Chừng trăm hai, trăm rưởi triệu mỗi năm thôi”!

Ai cũng biết cá ngừ đại dương đã thành đặc sản của Phú Yên và một vài tỉnh miền Trung. Nhưng chuyện săn loài cá này chắc không nhiều người biết. Chúng tôi quyết định một lần tham gia câu cá ngừ đại dương. Sau một thời gian “năn nỉ ỉ ôi”, tôi được thuyền trưởng tàu đánh bắt xa bờ PY1289 (thôn Đông Tác, huyện Đông Hòa) đồng ý cho “ngao du” một chuyến “dò bụng biển”.

Không ai biết, bả trạo có từ khi nào, có người bảo rằng khoảng 300 năm, có người bảo hơn thế nữa. Mỗi khi lễ hội cầu ngư được tổ chức thì bắt buộc phải có múa siêu và bả trạo. Theo tục lệ ngày xưa, những người được chọn vào đội bả trạo phải là nam, giỏi bơi lặn, đâm được tôm hùm, bắt được bạch tuộc, có tâm hồn cao thượng, tính nết hiền lành, cần cù, tướng mạo cao ráo, cân đối, nhà không có tang và phải có năng khiếu hát múa. Thế nhưng nay đã khác! Ngày 16-10-2005 (âm lịch), đội bả trạo nữ lạch Phú Câu, phường 6 (TP Tuy Hòa) đã ra mắt, mà thành viên là các mẹ, các chị và các cháu thiếu nhi là vợ, là con của những đàn ông đi biển. Có lẽ đây cũng là đội bả trạo nữ duy nhất ở các làng biển...

Bị chị em đứa bạn thân “rót mật” vào tai về một viễn cảnh đầy tươi sáng ở Trung Quốc, cô gái quê Nguyễn Thị Thúy H. đã bị lừa sang Trung Quốc, trở thành món-hàng-vợ cho hai người đàn ông xứ người.

Internet đã có mặt ở Phú Yên gần 10 năm, thế nhưng người dân xã Sơn Nguyên huyện miền núi Sơn Hoà mới tiếp cận với dịch vụ này được nửa năm nay. Làm quen với phương tiện truyền thông mới, ai cũng cảm thấy vui và thích thú bởi lượng thông tin và trò chơi giải trí đồ sộ, đa chiều. Song internet đang là “viên đạn bọc đường” rình rập hàng ngày, hàng giờ các bạn trẻ nơi đây.

Có phải đó là hai di tích lịch sử có liên quan đến hai triều đại Tây Sơn và triều Nguyễn trên đất Phú Yên. Cùng với sự tàn phá của thời gian, con người cũng đã góp phần hủy diệt khiến hai di tích này trở thành phế tích và có khả năng bị biến mất.

Không xa trung tâm huyện, cũng không rơi vào cảnh đói khổ nhưng bao năm nay, người dân Gò Ổi phải sống trong cảnh đèn dầu hiu hắt. Trẻ em ở đây cũng ít được học hành đến nơi đến chốn bởi con sông Cái ngáng trở bước chân đến trường…

“Chỉ trong vòng 1 tháng, con bé nhà quê 15 tuổi ốm nhom gầy còm là tôi bị bán đến hai lần. Bị buộc phải làm gái vũ trường, làm điếm, rồi sau đó là bị vây kín trong trang trại hoang vu cho đến gần 10 năm trời tôi mới được cứu thoát khỏi cái nơi mà bây giờ nghĩ lại tôi còn rùng mình ấy”.

Những ngư dân Philippines không may bị nạn trên đường đi đánh bắt. Ghe chìm. Tám ngày đói, khát, vật vã với sóng nước, cộng thêm 8 ngày trên tàu cứu nạn nửa mừng, nửa phấp phỏng âu lo. Cuối cùng những ngư dân Philippines đã vào đất liền trên những chiếc tàu đánh bắt xa bờ của ngư dân làng biển Đông Tác.

Ở tuổi 77, bà Võ Thị Hồng Giác, một trong những phụ nữ bất khuất, kiên cường của phong trào cách mạng Phú Yên không còn nhớ nổi đã bị bắt bớ, tù đày bao nhiêu lần trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình. Trong những năm tháng ác liệt, của cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, bà hoạt động trong lòng địch, nuôi giấu cán bộ và là đầu mối quan trọng của Tỉnh ủy Phú Yên, là cơ sở của Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ.

Những ngày đầu năm mới, người ta thường muốn biết “vận hạn” của mình trong năm ra sao… Có hàng ngàn lí do để nhiều người tìm đến với thế giới của những “cô đồng” suốt ngày ngồi bên những bát hương nghi ngút khói, để rồi rước vào thân bao nhiêu hỉ, nộ, ái, ố... từ lời phán vô thưởng, vô phạt của các “thầy”.

Tháng Giêng âm lịch, Phật tử khắp nơi lại bắt đầu những cuộc hành hương về các chùa nổi tiếng trong cả nước. Nếu như ở ngoài Bắc, điểm đến của các tín đồ là chùa Hương, chùa Yên Tử thì trong Nam, chùa Bà chúa Xứ núi Sam (Châu Đốc – An Giang), núi Bà Đen (Tây Ninh), chùa Bà (Bình Dương)… luôn thu hút những người hành hương.