Trong suy nghĩ của một phóng viên thể thao mới vào nghề như tôi, có lẽ điều may mắn nhất đó là được gặp những HLV nổi tiếng, lãnh đạo các CLB bóng đá hàng đầu Việt Nam hiện nay. Thật tự hào khi biết rằng đa số họ đều dành tình cảm đặc biệt, sự kính trọng khi nói về bóng đá Phú Khánh (cũ) và bóng đá Phú Yên những ngày đầu tái lập tỉnh. Ðiều đó thôi thúc tôi tìm lại những “thước phim sống động” về lịch sử của bóng đá đất Phú.

Khi tôi tốt nghiệp cao đẳng sư phạm, ba mẹ bảo nên xin việc ở quê, gần nhà, thuận tiện. Với sự háo hức của một thanh niên, tôi nằng nặc đòi đi vùng sâu vùng xa. Ba mẹ và mấy anh chị phản đối, tôi vẫn hớn hở đi.

Xây dựng nhiều cơ sở hợp pháp và nửa hợp pháp kể cả cơ sở thuộc các thành phần tư sản, vợ con binh sĩ ngụy có tinh thần yêu nước, tiến bộ.

Từ căn cứ miền Tây xuống vùng giải phóng giáp ranh đồng bằng, ở đâu có đất, có dân thì ở đó có sắn. Cơ quan ở đâu phải trồng sắn ở đó. Quy định chỉ tiêu sản xuất cụ thể cho từng cơ quan đơn vị và cá nhân.

Ðập Ðồng Cam, nơi ông nội bạn tôi và những người bạn thiếu thời của cụ đã góp công tạo nên con đập lớn nhất Phú Yên cũng như ở miền Trung. Sau hàng thế kỷ, con đập ấy vẫn tiếp mạch “sữa lớn” cho những cánh đồng của tỉnh, đem lại cuộc sống no đủ cho hàng ngàn người dân.

Ở tỉnh, lễ truy điệu Bác kết thúc, các đồng chí Thường vụ Tỉnh ủy được phân công xuống huyện trực tiếp tổ chức lễ tang Bác. Các đơn vị lực lượng vũ trang đứng chân ở địa bàn nào làm lễ tại địa bàn đó. Sáu Công được phân công lên miền Tây tổ chức hai địa điểm ở xã Suối Ché và ở Phước Tân.

Những ngày đầu tháng 6 năm 2011, các đồng chí trong Ban liên lạc Tiểu đoàn 13 (Tỉnh đội Phú Yên) là Trần Văn Mười (trưởng ban liên lạc), Hồ Thanh Bình, Nguyễn Châu Diên, Lưu Công Thục, Trịnh Văn Liên – nguyên là những cán bộ, chiến sĩ ở Tiểu đoàn 13 trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã bàn bạc, trao đổi và thống nhất một việc hệ trọng là năm nay sẽ tổ chức: “Lễ tưởng niệm 40 năm các liệt sĩ hy sinh trong trận đánh Bắc Lý – Củng Sơn (19/6/1971-19/6/2011)”.

Hai tiểu đoàn 11 và 13 (Trung đoàn Ngô Quyền) sau khi chiến đấu phía bắc Sông Cầu tiêu diệt đoàn xe quân sự địch tại đèo Cù Mông trở về cũng được tăng cường cho hướng trọng điểm là TX Tuy Hòa. Đợt tấn công lần thứ ba này, tỉnh phân công anh Trác (Chín Méo) Thường vụ Tỉnh ủy; anh Dư Huy (Hà Phùng) Tỉnh ủy viên, Bí thư thị xã; anh Liêu Tỉnh đội trưởng, anh Khánh chính trị viên và anh Hồng tham mưu trưởng Tỉnh đội trực tiếp vào nội thị lãnh đạo, chỉ huy chiến đấu.

Hướng tây - bắc thị xã, một số đơn vị mũi nhọn Tiểu đoàn 12 (Trung đoàn Ngô Quyền) triển khai đội hình nổ súng phá lô cốt bảo vệ, vượt tuyến rào dây thép gai để vào bên trong đột nhập đánh chiếm sân bay, trận địa pháo… diệt một số đại đội lính Mỹ bảo vệ sân bay.

Cuộc họp cuối cùng của tỉnh kiểm tra phương án, giao nhiệm vụ xong anh chị em trở về địa phương, đơn vị với khí thế phấn khởi, nhiều người tưởng như độc lập thống nhất đã đến nơi rồi.

Trong kháng chiến, Hòa Thịnh đã sinh ra những người con trung dũng, kiên cường làm nên cuộc Ðồng khởi vang dội. Và bây giờ, mảnh đất ấy đang nuôi dưỡng thế hệ thanh niên chúng tôi bằng lịch sử kiên cường của thế hệ đi trước.

Sau thất bại thảm hại của hai cuộc phản công chiến lược mùa khô năm 1965-1966, 1966-1967 ở miền Nam và kế hoạch đánh phá miền Bắc, quân viễn chinh Mỹ và quân ngụy vẫn còn con số lến đến kỷ lục:

Trong ký ức của nhiều người, Hòa Hiệp Nam trước kia chỉ là vùng đất cát, với những mái nhà tranh xơ xác, người dân quanh năm lam lũ với đồng ruộng, đi bắt con tôm, con cá ở sông Bàn Thạch. Và những trận “mưa” bom, “bão” đạn cày nát từng tấc đất, gốc cây, những trận địch càn đốt làng phá xóm… Sau khi đất nước thống nhất, Hòa Hiệp Nam cũng đổi thay, đời sống bà con khá hơn nhiều nhờ vào đánh bắt và nuôi trồng thủy sản.

Tháng giêng, tháng hai và tháng ba vừa qua là những tháng giặc Mỹ ném bom xuống Tuy Hòa, Tuy An đạt khối lượng kỷ lục, cũng chính những tháng đó, trên những mảnh đất mà chúng muốn bóc vỏ đã lên cao chưa từng thấy một phong trào, đi đào bom nổ chậm săn lùng thuốc nổ đem về làm vũ khí tự tạo để diệt địch từ khi Mỹ đổ quân vào. Vũ khí tự tạo của du kích Phú Yên là mìn và lựu đạn có hai yếu tố hợp thành, vỏ bằng sắt, thuốc nổ bằng lòng dũng cảm và trí sáng tạo.

Do cường độ ác liệt của trận càn kéo dài trên hai tháng. Một bộ phận quần chúng chạy tản cư lên căn cứ Sơn Thành, Hòn Nhọn, Hà Roi thường bị ốm đau bệnh tật, thiếu lương thực… Trước tình hình đó chủ trương của Huyện ủy cho dân “tản cư ngược” xuống thị trấn Phú Lâm và thị xã, đấu tranh vạch tội ác của địch buộc chúng phải giải quyết đời sống cho nhân dân.

Trong suy nghĩ của tôi, một quân nhân viết sử, ông không chỉ là một lãnh đạo kỳ cựu, một tấm gương ngời sáng về người đảng viên tận tụy, gương mẫu, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, mà trên hết, điều tôi quý nhất ở ông là tấm lòng nhân hậu. Ông chính là Nguyễn Duy Luân, mà cán bộ nhân dân trong tỉnh thường gọi bằng cái tên mộc mạc: bác Chín Cao.

Mỹ ngụy bị thất bại thảm hại trong “Chiến tranh đặc biệt”. Cuối năm 1965 mở ra một tình hình mới, một triển vọng lớn toàn miền Nam. Việc huy động nhân tài, vật lực phục vụ chiến trường có phần thuận lợi hơn trước, phạm vi vùng giải phóng mở rộng. Đời sống quần chúng và đời sống lực lượng cách mạng được cải thiện.

Sản xuất phát triển, thủy lợi được coi trọng. Ban dân y và trạm xá xã, huyện được thành lập. Công tác giáo dục được đẩy mạnh. Vùng giải phóng đồng bằng và miền núi có trường học cấp 1, cấp 2. Vài đoàn văn công chuyên nghiệp của tỉnh và không chuyên nghiệp của địa phương đã đem lại lời ca tiếng hát phục vụ cho nhân dân là món ăn tinh thần không thể thiếu được.