Tháng giêng, tháng hai và tháng ba vừa qua là những tháng giặc Mỹ ném bom xuống Tuy Hòa, Tuy An đạt khối lượng kỷ lục, cũng chính những tháng đó, trên những mảnh đất mà chúng muốn bóc vỏ đã lên cao chưa từng thấy một phong trào, đi đào bom nổ chậm săn lùng thuốc nổ đem về làm vũ khí tự tạo để diệt địch từ khi Mỹ đổ quân vào. Vũ khí tự tạo của du kích Phú Yên là mìn và lựu đạn có hai yếu tố hợp thành, vỏ bằng sắt, thuốc nổ bằng lòng dũng cảm và trí sáng tạo.
Một thí dụ nhỏ là ông bà Bông quê ở vùng 4 xã An Lĩnh, hai vợ chồng với một cô con gái. Cô con gái tham gia công tác đoàn thể, hai vợ chồng ông bám trụ suốt hàng chục năm ròng trên nền nhà cũ, ông tự học hỏi, tự nghiên cứu tháo gỡ bom mìn và tự tạo ra vũ khí để bảo vệ mình, cung cấp cho du kích đánh giặc. Nguyên nhân thành công của ông là lương tâm cách mạng cộng với lương tâm nghề nghiệp, hiểu một cách bình dị vì ông là một du kích. Ông và một số chị em du kích trong xã đã được Đại hội chiến sĩ thi đua công, nông, binh tỉnh tháng 2 năm 1970 họp tại Suối Ché (xã Phước Tân) tuyên dương là chiến sĩ diệt giặc.
Giai đoạn Chiến tranh cục bộ thừa súng nhưng thiếu đạn, mỗi ngày đánh hàng chục trận lớn nhỏ, đạn quý hơn vàng. Muốn giết được nhiều giặc, không có cách nào khác là phải tận dụng mọi thứ có thể giết được địch. Lúc đầu chỉ có ông già Bông tự tạo ra thứ vũ khí mới, sau này có hàng trăm bàn tay vàng như ông già Bông. Có nhiều tổ du kích đào những quả bom tấn, bom tạ nằm sâu dưới đất ba mét cũng tìm cách moi lên nhờ công binh tỉnh đến tháo ngòi nổ để lấy thuốc đem về chế tạo, lấy vũ khí Mỹ để diệt Mỹ đã trở thành phong trào rộng trong toàn tỉnh.
Trong lúc lực lượng Phân khu đang huấn luyện thì đầu tháng 4/1966, Mỹ đổ bộ một tiểu đoàn bằng máy bay trực thăng xuống An Lĩnh, An Xuân bị bộ đội ta tiêu diệt hàng trăm tên, bắn cháy cả máy bay. Đây là một trong những trận đánh oanh liệt nhất của một đại đội, ta đọ sức với một tiểu đoàn quân Mỹ mở đầu đợt một của chiến dịch hè ra phía bắc tỉnh.
Đợt I của chiến dịch hè quân ta diệt địch còn ít, đánh chưa gọn. Không thực hiện được ý đồ đánh viện đường không, bởi vì phán đoán địch chưa chắc, chưa ngăn chặn được địch bằng đường bộ.
Trong đợt II chiến dịch, Phân khu tăng cường thêm lực lượng của Trung đoàn Trần Hưng Đạo (số 20) từ miền Bắc mới vào cùng với Trung đoàn Ngô Quyền hợp sức mở trận chiến đánh Mỹ tại vùng An Xuân, An Nghiệp, Trung đoàn Ngô Quyền do anh Lâm, anh Vinh, anh Cự chỉ huy: Trung đoàn Trần Hưng Đạo do anh Thuận, anh Lê Quyên chỉ huy. Ngoài hai trung đoàn chủ lực còn có các tiểu đoàn độc lập của Phân khu Nam; các đơn vị bộ đội địa phương tỉnh, huyện làm nhiệm vụ đánh địch các căn cứ lẻ của ngụy như: Hòn Bà Cò, Hòn Ngang, Hòn Bà Nấc, Núi Một, Đồng Tre...
Hai trung đoàn chủ lực bố trí sẵn trên các cao điểm Hòn Quanh, Gò Thì Thùng, Suối Đá, Đồng Tròn (xã An Xuân, An Nghiệp) chận đánh hàng không của Mỹ.
Bọn Mỹ đang càn quét phía Sông Cầu nghe mặt trận phía Đồng Xuân, Tuy An bị quân ta đánh tiêu diệt, san bằng nhiều cứ điểm vội vã bỏ dỡ cuộc càn, tập trung lực lượng về đối phó với quân ta ở mặt trận chính.
Đợt II chiến dịch hè mở màn từ ngày 17/6/1966 cho đến 30/6/1966 mới kết thúc.
Suốt mười lăm ngày chiến đấu liên tục mà trận đánh ác liệt nhất là trận đánh sư đoàn không vận 101 Mỹ tại Gò Thì Thùng (xã An Xuân) sáng 23/6/1966, bọn chúng bị ngập chìm trong bão lửa của quân ta, vội vàng kêu cứu sự chi viện pháo binh, không quân, từng đoàn máy bay trực thăng từ hạm đội đậu ngoài biển và sân bay Đông Tác nối đuôi nhau đổ quân xuống An Nghiệp, An Xuân, An Lĩnh, Sơn Long... hỗ trợ cho đồng bọn.
Những đàn quạ sắt vừa hạ cánh xuống mặt đất lập tức quân Mỹ bị các đơn vị giải phóng quân từ trong các công sự mọc lên dùng lưỡi lê đâm xáp lá cà, dùng tiểu liên, trung liên, quét bọn chúng chết nằm như rạ.
Bọn Mỹ đóng ở Sống Trâu, Gò Dũng (bắc Gò Thì Thùng) tổ chức từng cánh quân nhỏ đến chi viện bị những tay súng tài giỏi của quân ta khạc lửa ngã gục hàng trăm thằng. Nhiều tên sống sót chạy hoảng loạn vào bìa rừng trốn chờ máy bay trực thăng đến cứu, cũng không tránh khỏi những tay súng của du kích bắn tỉa. Gò Thì Thùng vùng đất đỏ loang lổ, xác giặc ngổn ngang như những đám khoai lang cày xới. Mỹ dù quân đông, phương tiện hiện đại đến đâu vẫn mâu thuẫn giữa tập trung và phân tán của bất cứ quân xâm lược nào cũng không thoát chết do lối đánh của quân đội Việt
(Còn nữa)
CAO XUÂN THIÊM
