Bề tôi [Nội] các vâng mệnh chiếu xét: Trước đây đã có khoản vâng theo mệnh lệnh của nhà vua, bộ Công cùng bộ Hình đã vặn hỏi các viên binh đinh đi công cán Hoàng Sa. Nhưng hỏi 2 bộ này, 2 bộ đã trả lời rằng bộ đã tra hỏi nhưng họ không có tư tệ gì. Bề tôi [Nội] các lại sai thuộc viên Đỗ Bá Hồng cùng bộ Hình lại vặn hỏi đi, hỏi lại các viên binh tượng này, thì vẫn khai thực như trước, [họ] lại đưa ra cam kết đầy đủ, không có người nào có tư tệ gì. Vậy bề tôi [Nội] các cứ thực phúc trình đầy đủ, xin theo lời nghị bàn. [Bề tôi Nội các] vâng mệnh truyền dụ:

Cai đội Phạm Văn Nguyên được phái đi Hoàng Sa, khi trở về dềnh dàng quá hạn, đã có chỉ giao cho bộ [Hình] trị tội. Nhưng qua tra xét, chưa thấy có biểu hiện tư tệ. Vả lại, lần này được phái đi ra biển thực hiện công vụ chu đáo, rất đáng được dự thưởng. Duy Quản viên Phạm Văn Nguyên khi trở về, có sự tự mãn, đi lại rất không hợp cách, trước đã bị cách chức, bị bắt gông. Nay giao cho bộ [Hình] xét phạt đánh đòn 80 trượng nhưng gia ân tha, cho khôi phục lại chức cũ. Các viên có trách nhiệm vẽ bản đồ nhưng chưa rõ ràng là Giám thành Trần Văn Vân, Nguyễn Văn Tiện, Nguyễn Văn Hoằng cũng bị phạt 80 trượng nhưng đều chuẩn cho tha. Viên dẫn đường là Vũ Văn Hùng, Phạm Văn Sênh thì được ban thưởng tiền phi long loại nhỏ 3 mai. Các viên binh, tượng đi đợt này được thưởng tiền 1 quan, cho về đơn vị cũ, cục cũ. Các dân phu do tỉnh phái đi, trừ 2 viên đã được thưởng tiền, số còn lại đều được thưởng tiền mỗi người 1 quan để tỏ rõ sự ưu ái.

Lại chiếu xét, các dân phu đi trong đợt này chưa được miễn trừ thuế thân, lại tra xét năm trước, những dân phu này được phái đi, khi trở về, cũng được thưởng tiền một quan. Vậy xin tấu trình ⁽¹⁾.

Thần Nguyễn Đức Hoạt vâng mệnh soạn thảo.

Thần Hà Tông Quyền vâng mệnh đọc duyệt.

Vâng mệnh đọc duyệt Nguyễn Văn ký.

Đương trực đối chiếu Hà Duy Phiên ký ⁽²⁾.

5 Châu bản ngày 13 tháng 7 năm Minh Mạng thứ 16 (1835)

Xuất xứ: Nội các

Nơi lưu trữ: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I

Ký hiệu: Tập 54, tờ 92

Dịch nghĩa:

Ngày 13 tháng 7 năm Minh Mạng thứ 16.

Bề tôi Nội các là Hà Tông Quyền, Hoàng Quýnh vâng mệnh truyền dụ:

Cai đội Phạm Văn Nguyên được phái đi Hoàng Sa, khi trở về dềnh dàng quá hạn, đã có chỉ giao cho bộ [Hình] trị tội. Nhưng qua tra xét, chưa thấy có biểu hiện làm việc riêng tư. Vả lại, lần này được phái đi ra biển thực hiện công vụ chu đáo, rất đáng được dự thưởng. Duy Quản viên Phạm Văn Nguyên khi trở về, có sự tự mãn, đi lại rất không hợp cách, trước đã bị cách chức, bị bắt gông. Nay giao cho bộ xét phạt đánh đòn 80 trượng nhưng gia ân cho tha, khôi phục lại chức cũ. Còn các viên có trách nhiệm vẽ bản đồ chưa rõ ràng là Giám thành Trần Văn Vân, Nguyễn Văn Tiện, Nguyễn Văn Hoằng cũng bị phạt 80 trượng nhưng đều chuẩn cho tha. Viên dẫn đường là Vũ Văn Hùng, Phạm Văn Sênh thì được ban thưởng tiền phi long loại nhỏ 3 mai. Các viên lính trong tượng, cục đi đợt này được thưởng tiền 1 quan, cho về đơn vị cũ, cục cũ. Các dân phu do tỉnh phái đi, trừ 2 viên đã được thưởng tiền, số còn lại đều được thưởng tiền mỗi người 1 quan để tỏ rõ sự ưu ái. Hãy tuân mệnh.

Bộ Hình giữ bản giấy đỏ và sao chép gửi Nội các để chiểu theo thi hành.

6 Châu bản ngày 12 tháng 2 năm Minh Mạng thứ 17 (1836)

Xuất xứ: Bộ Công

Nơi lưu trữ: Ủy ban Biên giới Quốc gia

Ký hiệu: Tờ 26

Dịch nghĩa

Ngày 12 tháng 2 năm Minh Mạng thứ 17.

 Bộ Công phúc trình: Nay tiếp nhận công văn của Nội các vâng mệnh giao cho Bộ thần [trong đó] có châu phê: Các thuyền được phái đi Hoàng Sa, mỗi thuyền mang 10 cọc gỗ khắc sâu dòng chữ to: “Năm Minh Mạng thứ 17, Bính Thân, họ tên [viên] cai đội thủy quân vâng mệnh đi Hoàng Sa khảo sát. Đến đó thì cắm mốc đánh dấu. Hãy tuân mệnh.

Lần này, viên Chánh đội trưởng Thủy quân được cử đến Hoàng Sa là Phạm Hữu Nhật, giờ Mão hôm trước đã đi thuyền từ cửa Thuận An đến tỉnh [Quảng] Ngãi. Bộ thần xin chuẩn bị gấp số cọc gỗ theo số lượng, gửi công văn khẩn cho tỉnh Quảng Ngãi, chuyển ngay [số cọc gỗ ấy] cho viên này.

Vậy xin phúc trình.

[Châu phê]: mỗi cọc dài 4 đến 5 thước, dày 1 tấc ⁽⁴⁾.

[Châu phê]: thuyền nào đến chỗ nào lập tức dựng cọc làm mốc ⁽⁴⁾.

7 Châu bản ngày 11 tháng 7 năm Minh Mạng thứ 18 (1837) 6

Xuất xứ: Bộ Hộ

Nơi lưu trữ: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I

Ký hiệu: Tập 57, tờ 210-211

Dịch nghĩa:

Ngày 11 tháng 7 năm Minh Mạng thứ 18.

Bộ Hộ [tâu]:

Các tỉnh Bắc Ninh, Hải Dương, Thái Nguyên đều dâng sớ trình bày giá gạo trong tháng và kèm theo bản tường trình về tình hình thời tiết nắng mưa, cũng như công việc nhà nông. Bộ thần cung kính xin ban chỉ.

[Châu phê]: Biết rồi. Hãy tuân mệnh.

…

Lại có sách tâu của tỉnh Quảng Ngãi trình bày việc vâng mệnh chi tiền gạo thuê dân phu đến xứ Hoàng Sa thực hiện công vụ, xin cho được quyết toán. Việc này bộ thần xin trong 5 ngày để kê cứu, rồi tấu trình lại.

Thần Nguyễn Bảo vâng mệnh soạn thảo.

Thần Đào Chí Phú, thần Nguyễn Đắc Trí vâng mệnh đọc duyệt ⁽⁷⁾.

(Còn nữa)

-----------------------

 (1) Châu bản có châu phê chữ 了 (liễu: rồi) và 3 châu điểm của vua bằng mực đỏ, chuẩn thuận những điều Nội các trình tấu.

(2) Mặt trước của trang trước, dòng thứ 8 có 8 chữ bị tẩy xóa; trang sau dòng thứ 3 có 2 chữ bị tẩy xóa, dòng thứ 4 có 2 chữ bị tẩy xóa; dòng thứ 8 có 1 chữ bị tẩy xóa. Mặt trước của trang sau

 dòng thứ 2 có 1 chữ bị tẩy xóa; dòng thứ 3 có 4 chữ bị tẩy xóa; trang sau dòng thứ 1 có 3 chữ bị tẩy xóa. Tổng cộng toàn châu bản có 21 chữ bị tẩy xóa. Chưa rõ lý do.

(3) Dẫn theo: Bộ Ngoại giao - Ủy ban Biên giới Quốc gia, Sách đã dẫn, Nxb Tri Thức, Hà Nội, 2013, tr. 118-121.

(4) Dẫn theo: Bộ Ngoại giao - Ủy ban Biên giới Quốc gia, Sách đã dẫn, Nxb Tri Thức, Hà Nội, 2013, tr. 126-127.

(5) Châu phê của vua Minh Mạng ở cạnh chữ 木牌 (mộc bài: cọc gỗ).

(6) Dẫn theo: Bộ Ngoại giao - Ủy ban Biên giới Quốc gia, Sách đã dẫn, Nxb Tri Thức, Hà Nội, 2013, tr. 132-137.

(7) Châu bản có 6 châu điểm của vua, tán thành những đề nghị của bộ Hộ.