10 Châu bản ngày 2 tháng 4 nhuận năm Minh Mạng thứ 19 (1838)(1)
Xuất xứ: Bộ Công
Nơi lưu trữ: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I
Ký hiệu: Tập 68, tờ 21
Dịch nghĩa:
Ngày 2 tháng 4 nhuận năm Minh Mạng thứ 19.
Bộ Công [tâu]:
Vâng mệnh chiếu xét khoản cử người đến Hoàng Sa, bộ thần đã bàn xin đến hạ tuần tháng 3 ra khơi đến [Hoàng Sa] đo vẽ khảo sát toàn bộ xứ đó, đến hạ tuần tháng 6 thì trở về. Vâng theo sự phê chuẩn của nhà vua, [bộ thần] đã sao gửi cho 2 tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi thực hiện và tuyển chọn các viên Thị vệ, Khâm thiên giám thành cùng Thủy sư, binh thuyền phái đi trước. Nay tiếp nhận được tờ tư của tỉnh Quảng Ngãi trình bày cụ thể từng mục rằng binh thuyền ở kinh được phái đi, ngày 21 tháng 3 đã đến. Dân thuyền tỉnh Bình Định ngày 3 tháng 4 cũng đã đến. Viên dẫn đường Phạm Văn Sênh ngày 9 tháng đó cũng đã đến. Theo sự trình bày chi tiết của phái viên thì từ ngày 10 đến ngày 26 tháng 4, gió đông liên tục thổi, không tiện cho việc ra khơi. Viên Cai tỉnh quan sát cũng thấy như vậy và khẩn thiết xin đợi đến khi có gió nam thổi thì thuận tiện cho việc đưa thuyền ra khơi ngay và tiếp tục báo về.
Bộ thần vâng mệnh chiếu xét: Việc đi khảo sát đo đạc ở Hoàng Sa đã có hạn định rõ ràng là hạ tuần tháng 3 thì xuất phát ra khơi, nhưng vì hướng gió và con nước chưa tiện, kéo dài [hạn định] đến hạ tuần tháng 4 mà vẫn chưa ra khơi được là quá hạn. [Bộ thần] căn cứ vào sự thực tấu trình đầy đủ.
 |
 |
 |
Thần Lê Văn Côn vâng mệnh soạn thảo.
Thần Hà Duy Phiên, thần Phạm Thế Trung vâng mệnh đọc duyệt(2).
11 Châu bản ngày 6 tháng 4 nhuận năm Minh Mạng thứ 19 (1838)(3)
Xuất xứ: Bộ Công
Nơi lưu trữ: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I
Ký hiệu: Tập 68, tờ 40
Dịch nghĩa:
Ngày 6 tháng 4 nhuận năm Minh Mạng thứ 19.
Bộ Công [tâu]:
Nay tiếp nhận tờ tư của Quảng Ngãi trình bày rằng vâng mệnh đi xem xét 4 chiếc thuyền đi Hoàng Sa. Giờ Mão ngày 3 tháng này [thuyền] đã nhổ neo ra khơi tại tấn Sa Kỳ. Tấn này hiện đã hộ tống thuyền qua biển ổn thỏa.
Vậy [bộ xin] tấu trình đầy đủ.
Thần Hoàng Văn Sự vâng mệnh soạn thảo.
Thần Hà Duy Phiên, thần Phạm Thế Trung vâng mệnh đọc duyệt(4).
12 Châu bản ngày 21 tháng 6 năm Minh Mạng thứ 19 (1838)(5)
Xuất xứ: Bộ Công
Nơi lưu trữ: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I
Ký hiệu: Tập 68, tờ 215
Dịch nghĩa:
Ngày 21 tháng 6 năm Minh Mạng thứ 19.
Bộ Công [tâu]:
 |
 |
Nay tiếp nhận các viên Đỗ Mậu Thưởng, Thị vệ Lê Trọng Bá thuộc ty của bộ thần [đi công vụ ở Hoàng Sa] đã trở về. Bộ thần đã hỏi qua, các viên đó trình bày lần này [đoàn khảo sát] đã đến được 25 đảo thuộc 3 vùng, trong đó hàng năm [các đoàn] lần lượt đến được 12 hòn đảo, chưa từng đến được hòn đảo thứ 13(6). Nhưng theo viên dẫn đường Vũ Văn Hùng thì toàn bộ xứ Hoàng Sa có 4 vùng, lần này khảo sát được 3 vùng, còn một vùng ở phía nam, nơi này cách nơi kia khá xa, gió Nam lại thổi mạnh, việc khởi hành đến đó không tiện, phải đợi gió thuận thì muộn, xin đợi đến sang năm [cử thuyền] đến đó. Lại xem xét 4 bản đồ mang về, có 3 bức vẽ riêng từng vùng, một bức vẽ chung, cùng một bản nhật ký cũng chưa được tu sửa hoàn chỉnh, xin cho bộ thần thẩm tra kỹ và sức cho họ chỉnh sửa hoàn thiện để dâng trình.
Lại theo những người này tường trình thì trong chuyến đi này họ đã thu được 1 súng đại bác bọc đồng, các loại đá san hô đỏ, các loại chim, rùa biển. Nay đã mang về.
[Chúng thần] dám xin làm tờ tâu trình đại thể.
Thần Thang Huy Thận vâng mệnh soạn thảo.
Thần Hà Duy Phiên, thần Lý Văn Phức vâng mệnh đọc duyệt(7). (Còn nữa)
(1) Dẫn theo: Bộ Ngoại giao - Ủy ban Biên giới Quốc gia, Sách đã dẫn, Nxb Tri Thức, Hà Nội, 2013, tr. 158-161.
(2),(4), (7) Châu bản có 1 châu điểm của vua Minh Mạng, xác nhận vua đã xem xét tấu trình của Bộ Công.
(3) Dẫn theo: Bộ Ngoại giao - Ủy ban Biên giới Quốc gia, Sách đã dẫn, Nxb Tri Thức, Hà Nội, 2013, tr. 166-167.
(5) Dẫn theo: Bộ Ngoại giao - Ủy ban Biên giới Quốc gia, Sách đã dẫn, Nxb Tri Thức, Hà Nội, 2013, tr. 172-175.
(6) Theo dòng chú thích này thì hàng năm các đoàn đi khảo sát các xứ ở Hoàng Sa, mỗi năm đoàn khảo sát được 12 hòn đảo. Nếu cuộc khảo sát bắt đầu từ năm 1833 thì đến năm 1838, các đoàn đã khảo sát được 85 hòn đảo.
