Tôi về Đoàn 759 (tiền thân của Đoàn 125 Hải quân) khi đoàn vừa thành lập được vài tháng. Tôi đi nhiều chuyến, vào nhiều bến, có nhiều kỷ niệm nhưng chuyến tàu mắc cạn rồi vượt cạn ở quần đảo Hoàng Sa vào tháng 10/1964 để lại trong tôi những ký ức khó quên.
Tháng 10/1964, tàu 41 nhận nhiệm vụ chở 60 tấn vũ khí chi viện cho chiến trường Bến Tre. Thời gian này, đoàn được đóng mới bổ sung nhiều tàu. Vì cán bộ chiến sĩ quê ở miền Nam không đủ nên phải bổ sung một số chiến sĩ quê ở miền Bắc trong diện nghĩa vụ quân sự vừa được huấn luyện cơ bản bộ binh xuống tàu. Tàu 41 được trên đưa xuống hai chiến sĩ thực tập cơ điện và ba chiến sĩ mặt boong. Thời gian chuẩn bị cho chuyến đi rất khẩn trương, số chiến sĩ mới vừa được bổ sung đã được cán bộ thuyền bố trí vào các ca hành trình. Các ngành vừa chuẩn bị vừa hướng dẫn các chiến sĩ mới làm quen với vị trí công tác, chiến đấu.
Đêm 16/10/1964, tàu xuất phát. Thời tiết lúc này rất thuận lợi, sóng êm gió lặng, cán bộ các ngành tranh thủ huấn luyện cho anh em thao tác súng pháo, lái tàu theo la bàn, điều khiển máy cơ điện.
Sáng ngày thứ hai, gió mùa đông bắc tràn về. Tàu chuyển hướng về phía nam. Gió mỗi lúc mạnh dần, sóng ngày càng lớn, tàu đi xuôi sóng, xuôi gió nên điều khiển rất khó. Thuyền trưởng nhiều lần nhắc nhở cán bộ các ngành trực tiếp kiểm tra, giúp đỡ - nhất là số anh em chiến sĩ mới - để bảo đảm tàu đi đúng hướng, các thiết bị máy móc an toàn. Là máy trưởng, tôi rất lo lắng khi giao ca trực cho các chiến sĩ mới, vì vậy tôi trải chiếu nằm dưới khoang máy phòng khi có sự cố thì kịp thời giải quyết. Trên buồng lái, các cán bộ thuyền chạy đi chạy lại, đo đạc xác định vị trí tàu, kiểm tra hướng đi trên la bàn. Lúc này trên tàu đã có một số cán bộ chiến sĩ say sóng, ói mửa ra cả mặt boong.
Càng về khuya sóng gió càng lớn, bầu trời dày đặc mây, tầm nhìn xa rất hạn chế. Sau khi giao ca trực, tôi gọi đồng chí Việt lên mặt boong, nhắc đồng chí chú ý vì hiện nay tàu ta đang qua vùng biển Hoàng Sa. Nơi đây có nhiều bãi đá ngầm và đã có hai tàu của đoàn mắc cạn phải phá hủy vì không cứu được.
Đặt lưng xuống, tiếng máy nổ đều và rất êm đưa tôi vào giấc ngủ mơ màng. Bỗng một tiếng ào… Con tàu đang chạy khựng lại. Nghe tiếng tay chuông điều khiển máy trên buồng lái, tôi bật tung người lao xuống hầm máy cầm cần điều khiển cho máy dừng. Tôi biết ngay là tàu đã lên cạn.
Toàn tàu như bừng tỉnh. Sau khi thuyền trưởng hội ý với thuyền viên và các thuyền phó cùng các ngành thì tiến hành một cuộc họp khẩn cấp. Điều đầu tiên là ổn định tinh thần, tư tưởng cho mọi người trên tàu. Tôi đề nghị thuyền trưởng cho quay bánh lái thẳng và gài lại để lái không đập vào chân vịt; cho người lặn xuống kiểm tra. Rất may là chân vịt và bánh lái nằm ngay đường lạch mũi tàu ta lao vào.
Trời sáng dần, vị trí tàu mắc cạn đã được xác định và báo cáo về sở chỉ huy. Bản tin thời tiết báo một đợt gió mùa mới tiếp tục bổ sung. Giữa biển trời mênh mông, hình ảnh hai con tàu của đoàn phải phá hủy vì mắc cạn ở đây luôn quay cuồng trong đầu óc chúng tôi. Phía tây bắc không xa vị trí tàu mắc cạn là một đảo do ngụy quyền Sài Gòn đóng giữ.
Sau khi tổng hợp ý kiến đề xuất phương án cứu tàu vượt ra khỏi bãi cạn, toàn tàu bắt tay vào công việc một cách âm thầm lặng lẽ. Tôi cùng với thuyền phó Lộc cho neo dự bị xuống xuồng cao su chạy về phía đuôi tàu thả xuống nước giữ cố định không cho sóng gió đẩy tàu lao sâu vào bãi cạn; thuyền phó Lỳ chỉ huy anh em dùng sào chống hai bên mạn hỗ trợ cùng máy tàu nổ đưa tàu dần ra phía sau. Tàu lùi đến đâu thì dây neo sau càng thu cố định lại.
Mất hơn nửa ngày, bằng nhiều phương án nhưng con tàu vẫn không nhúc nhích. Trên nắng dưới nước, mặc cho da lưng bong tróc từng mảng, hàng chục tấm lưng phơi trần vẫn tiến hành công việc. Nỗi lo lắng khiến chúng tôi không muốn ăn; ai đói lắm thì nhai một miếng lương khô và hớp ngụm nước lã. Dù đã được cố định và chống đỡ hai bên mạn nhưng sóng gió vẫn làm cho con tàu dập dềnh va vào vách đá, nguy cơ thủng tàu có thể xảy ra, trong khi tàu chứa hơn 60 tấn hàng và dầu càng làm cho nỗi lo tăng thêm gấp bội.
Thông thường khi gặp sự cố, người ta hay đổ lỗi cho nhau nhưng trong lúc này, tất cả cán bộ chiến sĩ của tàu chỉ có một quyết tâm, bằng tất cả mọi biện pháp đưa tàu ra khỏi bãi cạn. Tôi và một số thủy thủ được phân công dùng xà beng phá đá hai bên mạn tàu mở rộng luồng cho tàu lùi ra. Da tay người nào cũng phồng rộp nhưng xà beng cứ chuyền tay nhau phá đá.
Một ngày sắp trôi qua. Mọi công việc chuẩn bị đến giờ cao điểm của thủy triều lên đã hoàn tất. Chúng tôi tranh thủ bơi xuống thả lưới kiếm thêm thức ăn. Cá ở đây rất nhiều và bữa tối, chúng tôi có món cháo cá cải thiện.
Thuyền trưởng lặng lẽ theo dõi mực nước thủy triều. 18 giờ, con tàu lắc qua lắc lại được nhiều lần. 24 giờ, tàu nổi được 2/3. 3 giờ sáng - giờ thủy triều cao nhất - tàu nổi hẳn. Toàn tàu tập trung đưa tàu ra khỏi bãi cạn. Theo sự phân công, 3 đồng chí phụ trách neo phía đuôi tàu; 6 đồng chí dùng sào chống hai bên mạn tàu; Tôi phụ trách nổ máy lùi theo tín hiệu tay chuông. Tất cả đã sẵn sàng, theo mệnh lệnh của thuyền trưởng! 30 phút sau, con tàu ra khỏi bãi cạn, tất cả thủy thủ trên tàu nhảy lên reo hò phấn khởi. Dù thuyền trưởng cho thả neo 90m để tiến hành kiểm tra nhưng vì nước sâu nên không tới đáy, anh em không thể quay neo bằng tay nên đành phải bỏ neo.
Sau khi thuyền trưởng kiểm tra, tất cả các bộ phận báo cáo đều an toàn; tàu tiếp tục hành trình đưa hàng vào Cà Mau (không vào Bến Tre vì thủy triều thấp) và trở về miền Bắc an toàn.
Chuyến đi đã để lại trong tôi nhiều kỷ niệm sâu sắc. Đó là ý chí quyết tâm và lòng dũng cảm; sự đoàn kết thống nhất trên dưới một lòng; là tình đồng chí, đồng đội lúc bình thường cũng như lúc gặp phong ba bão tố… Những phẩm chất cao đẹp hội tụ ở những người lính Cụ Hồ được Đảng, quân đội giáo dục, rèn luyện.
PHAN NHẠN
Nguyên Máy trưởng tàu 41
