“...Sáng tháng tư La Hai mù sương, chiều tháng tư La Hai nồm mát. Nắng lên nương con ong làm mật, gió yêu thương gọi đàn Kơ-tia. Đến La Hai em quên đường về…, đến La Hai em càng ngẩn ngơ...”, câu hát xao xuyến lòng người, gợi trí tò mò đối với ai chưa một lần đến Đồng Xuân, mảnh đất phía tây bắc tỉnh Phú Yên. Đối với tôi, Đồng Xuân đã quá đỗi thân thương, vì đó là cội nguồn cách mạng của quê hương Phú Yên, nơi Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Phú Yên ra đời, mảnh đất kiên trung, giàu truyền thống cách mạng đã góp phần viết nên những trang sử vàng chói lọi của quê hương đất Phú anh hùng.
 |
|
Ngày hội ở buôn Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân - Ảnh: D.T.XUÂN |
NHỮNG NĂM THÁNG HÀO HÙNG
Giữa những ngày hè tháng sáu oi ả, tôi có dịp đến với Đồng Xuân. Bầu trời cao trong xanh vời vợi, làn gió nam thổi mát rượi làm cho lòng tôi lâng lâng rạo rực niềm vui. Con đường ĐT641 trước đây gập ghềnh, đi lại khó khăn, giờ đây đã được nâng cấp, trải nhựa phẳng phiu. Dọc hai bên đường, một bên là những dãy núi chập chùng, một bên là những rẫy sắn, mía xanh tốt. Chỉ sau 20 phút đi đường, tôi đã đến Xuân Lãnh, một xã miền núi nằm ở phía bắc huyện Đồng Xuân, cách trung tâm huyện lỵ 15km. Xuân Lãnh có 8 thôn, buôn với gần 9.000 người, trong đó có bốn buôn đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Cảm nhận đầu tiên của tôi Xuân Lãnh như được khoác trên mình một chiếc áo mới so với mấy năm gần đây. Tại trung tâm xã, không khí mua bán tấp nập, những ngôi nhà kiên cố mọc lên san sát. Với Phú Yên, Xuân Lãnh không chỉ là một vùng đất giàu truyền thống cách mạng, mà nơi đây còn làm say đắm lòng người bởi những lễ hội đâm trâu, lễ cúng cơm mới, lễ xây cột, bỏ mả... mang đậm bản sắc dân tộc của người Ba Na.
Tại trụ sở ủy ban nhân dân xã, đồng chí Võ Trọng Nam - Chủ tịch ủy ban nhân dân xã Xuân Lãnh kể cho tôi nghe về truyền thống cách mạng hào hùng của vùng đất Xuân Lãnh yêu thương này. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, xã Xuân Lãnh là một trong những vùng căn cứ cách mạng ở cửa ngõ phía tây bắc của huyện Đồng Xuân, tiếp giáp với huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định, có vị trí chiến lược hết sức quan trọng nên bọn địch thường xuyên càn quét vùng giáp ranh này. Trong những năm tháng gian khổ, ác liệt ấy, cuộc sống của bà con rất khó khăn, nhưng bà con ở những buôn làng này vẫn một lòng, một dạ đi theo Đảng làm cách mạng. Giữa vòng vây của kẻ thù, các mẹ, các chị, các em gái người Ba Na dưới làn mưa bom, bão đạn của quân thù vẫn không quản ngại gian khổ, hiểm nguy, giấu gạo, muối trong những bầu nước, băng qua con suối Cho Lan, suối Dây... tiếp tế cho cán bộ cách mạng. Những hạt gạo nghĩa tình ấy đã tiếp thêm sức mạnh cho bộ đội đánh giặc. Bà con các buôn làng cùng đồng tâm hiệp lực vót chông, làm bẫy đá để đánh giặc, làm cho bọn chúng hoảng sợ. Và cũng chính từ mảnh đất khô cằn, khắc nghiệt này đã sản sinh ra nhiều chiến sĩ cách mạng kiên cường, dũng cảm đã góp phần viết nên những trang sử vẻ vang trong truyền thống đấu tranh bất khuất của quê hương Đồng Xuân. Với sự đóng góp to lớn của người dân trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, xã Xuân Lãnh đã được Nhà nước tặng thưởng nhiều huân, huy chương các loại - minh chứng cho những thành tích thật đáng tự hào, tô thắm thêm mảnh đất anh hùng này.
ĐỔI MỚI TRÊN QUÊ HƯƠNG CÁCH MẠNG
Phó Trưởng Công an xã Xuân Lãnh Trần Khải Hoàn và công an viên La Lan Tý đưa tôi đến thăm buôn Xí Thoại - là buôn văn hóa đầu tiên của tỉnh Phú Yên. Điều gây ấn tượng đối với tôi là ngôi nhà rông văn hóa khang trang được xây dựng ở đầu buôn. Đường vào buôn phong quang, sạch đẹp. Những ngôi nhà sàn thấp thoáng giữa những vườn cây sum xuê xanh mát. Trong ngôi nhà sàn mát rượi, Mí Thái đang ngồi bên khung cửi dệt vải. Dưới đôi bàn tay khéo léo của bà, tấm vải thổ cẩm đủ màu sắc hiện lên thật sặc sỡ. Mí Thái là một nghệ nhân nổi tiếng đã truyền lại nghề dệt thổ cẩm cho rất nhiều thế hệ con cháu trong buôn. Già làng La Chí Thái ở buôn Xí Thoại, một cán bộ đảng viên lão thành cách mạng 45 tuổi Đảng, chồng của Mí Thái tự hào kể cho chúng tôi nghe về sự đổi thay của buôn làng.
Qua lời kể của già làng La Chí Thái và đến các buôn Xí Thoại, Da Dù, tôi thật sự ngỡ ngàng trước những nương rẫy màu mỡ, phì nhiêu đang kỳ thu hoạch. Đất và rừng nơi đây đang ngày đêm mang nguồn sống cho buôn làng. Nhờ ánh sáng của Đảng soi đường chỉ lối, cộng với bàn tay lao động cần cù nên cuộc sống của bà con nơi đây đã thay da đổi thịt. Cái đói nghèo, lạc hậu bị đẩy lùi vào quá khứ nhường chỗ cho sự ấm no, hạnh phúc và văn minh. Bốn buôn của bà con đồng bào dân tộc thiểu số ở xã Xuân Lãnh hôm nay đã tràn ngập ánh sáng điện lưới quốc gia. Từ ngày có điện, buôn nào cũng có máy bơm nước, máy xay xát... thay thế sức lao động của con người. Sau mỗi ngày làm việc hăng say, bà con lại quây quần bên chiếc tivi để giải trí, tiếp thu chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, học tập cách trồng trọt, chăn nuôi theo phương pháp khoa học. Bà con cũng đã từ bỏ các tập tục lạc hậu, ăn ở hợp vệ sinh. Đau bệnh bà con đến cơ sở y tế để bác sĩ khám, chữa bệnh; ý thức giữ gìn an ninh trật tự của người dân cũng được nâng cao. Tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội của xã luôn được giữ vững, đem lại cuộc sống yên bình cho người dân, tạo nên sức sống mới cho vùng đất giàu truyền thống cách mạng này. Ông Mang Nghệ, Trưởng buôn Da Dù cho biết: “Từ ngày có điện, buôn làng vui hơn, nhận thức của bà con được nâng lên. Cái tay làm được nhiều lúa, nhiều bò, cái bụng càng thêm tin yêu Đảng”.
Không chỉ có buôn Xí Thoại, buôn Hà Rai, cuộc sống của bà con ở buôn Da Dù, Soi Nga cũng đã có nhiều khởi sắc. Trước đây, vào mùa mưa lũ, trẻ em tại hai buôn này không thể đi qua suối với nước lũ chảy xiết để đến trường. Bây giờ cầu Hà Nhao làm bằngbê tông vững chãi bắc qua suối đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đi lại.
Nhờ sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước, đường giao thông tại các thôn, buôn trong xã được nâng cấp, ô tô có thể về đến tận buôn. Mùa nắng cũng như mùa mưa, từ buôn, bà con có thể xuống thị trấn La Hai hoặc sang huyện Vân Canh, Bình Định mà không bị cách trở, thuận tiện cho việc giao lưu, buôn bán. Ông Võ Trọng
Kinh tế phát triển, ý thức của bà con không ngừng được nâng cao, các tập tục lạc hậu, mê tín dị đoan bị đẩy lùi. Khi đời sống kinh tế khá giả, bà con thấy rất cần cái chữ nên đã cho con em mình đi học. Tất cả trẻ em trong xã đều được đến trường. Năm học 2010-2011, xã có 1.929 học sinh ở các bậc THPT, THCS và tiểu học. Đặc biệt xã hiện có 87 sinh viên đang học tại các trường đại học trong cả nước. Người dân Xuân Lãnh rất tự hào vì thế hệ con cháu hôm nay đã tiếp bước cha anh, cố gắng học giỏi để sau này trở thành những trí thức trẻ xây dựng buôn làng. Điển hình như Soa Doan Chỉnh, giáo viên Trường THCS và THPT Chu Văn An ở buôn Da Dù; Soa Doan Chung, sinh viên Trường Đại học Y khoa TP Hồ Chí Minh; La Chí Những ở buôn Xí Thoại tốt nghiệp Đại học Nông lâm Huế, đang công tác tại Phòng Nông nghiệp – Phát triển nông thôn huyện…Trong xúc cảm dâng trào, già làng La Chí Thái nói với tôi rằng đây là quãng đời hạnh phúc nhất của ông, vì đã chứng kiến nhiều sự thay đổi của quê hương.
Khi làn khói lam chiều bay lên từ những ngôi nhà sàn, tôi chia tay già làng La Chí Thái. Tiễn tôi ra đầu buôn, ông nhắn nhủ: Bà con ở đây luôn một lòng đi theo Đảng, theo Bác Hồ, không nghe lời kẻ xấu; luôn giữ vững và phát huy truyền thống cách mạng của quê hương, xây dựng buôn làng ngày càng bình yên, giàu đẹp. Tạm biệt Xuân Lãnh yêu thương mà lòng tôi còn lưu luyến mãi.
PHƯƠNG HỒNG
