“Bạn ơi hãy đến quê hương chúng tôi, mía ngọt chè xanh bông trắng lưng đồi, nghe sóng vỗ rì rào biển cả, vút phi lao gió thổi trên đồng...”. Tôi xin được mượn lời của nhạc sĩ Đỗ Nhuận để thay cho những cảm nhận về đất nước mình, bởi lẽ đó như một bức tranh vô cùng tuyệt mỹ với lời mời gọi đến với quê hương Việt Nam, với những đồng, những biển, những âm thanh bình dị nhưng tha thiết biết nhường nào. Tuy nhiên, để có được bức tranh thanh bình như hôm nay, dải đất hình chữ S đã phải trải qua một quá khứ đau thương, phải oằn mình trong khói lửa chiến tranh khốc liệt. Và Phú Yên cũng là một “sợi dây” nối liền dải đất hình chữ S ấy, cũng phải chịu nhiều vết thương do chiến tranh để lại. Quá khứ và hiện tại đang được tiếp nối với nhau bằng những liên kết vô hình nhưng đầy chắc chắn.
Cảng Vũng Rô và các bến neo đậu tàu thuyền. - Ảnh: N.T.PHỤNG
Cũng giống như các tỉnh miền Trung khác, Phú Yên có nhiều loại địa hình, điều này vừa mang lại khó khăn nhưng cũng tạo ra rất nhiều thuận lợi cho miền đất này phát triển. Nói đến đây ta không thể không nhắc đến những chiến tích hào hùng mà ngày xưa ông cha ta đã ghi dấu, những chiến tích ấy vẫn còn mãi với thời gian, với những địa điểm cụ thể, trong số đó có Di tích Tàu Không số Vũng Rô thuộc thôn Vũng Rô (xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa).
Nằm cách trung tâm TP Tuy Hòa khoảng 30km về phía nam, Vũng Rô hiện ra như một khu đô thị sầm uất có cảng biển tấp nập tàu thuyền cập bến; có khu dân cư với nhà cửa, tiện nghi khang trang, giao thông thuận lợi; có nghề đánh bắt hải sản và nghề nuôi tôm phát triển; có bãi neo đậu cho tàu thuyền trong những ngày giông bão; có những bãi biển đẹp với bờ cát trắng mịn, với những hàng dừa nghiêng mình soi bóng xuống mặt biển..., tất cả điều đó tạo nên một nét riêng cho Vũng Rô.
Vũng Rô là một trong những vịnh đẹp nổi tiếng không chỉ ở Phú Yên mà là ở cả khu vực Duyên hải miền Trung. Theo sách Địa chí Phú Yên, nhìn trên bản đồ Phú Yên, ở góc Đông Nam có một bán đảo hình dáng như đầu con chim với chiếc mỏ nhọn. Bán đảo này được hình thành bởi núi Vũng Rô làm cho bờ biển cao và dốc, ghềnh đá ngổn ngang tạo ra nhiều mũi. Các bán đảo này ôm lấy Vũng Rô, tạo nơi đây thành một cảng biển để tàu thuyền neo đậu và đánh bắt hải sản. Hàng loạt bãi như: bãi Ngà, bãi Chùa, bãi Hồ, bãi Hàng, bãi Nhỏ, bãi Chính, bãi Bàng... tạo nên một quần thể thắng cảnh đẹp. Đặc biệt, từ năm 1964 đến đầu năm 1965, Vũng Rô đã tiếp nhận 4 chuyến tàu không số từ miền Bắc chở vũ khí, đạn dược cung cấp cho chiến trường Phú Yên, Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Vũng Rô đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử quốc gia năm 1997. Đây là niềm tự hào không chỉ của riêng nhân dân Phú Yên mà của cả dân tộc Việt Nam.
Qua những lời kể, sách, báo..., tôi hình dung về vùng đất này ngày xưa đã từng phải hứng chịu biết bao đạn lửa. Vùng đất này đã chứng kiến sự khôn khéo, thông minh, gan dạ, sự hy sinh anh dũng của các thế hệ cha anh. Còn bây giờ, khi chiến tranh đã lùi xa, mảnh đất này đang chứng kiến sự trưởng thành của thế hệ trẻ với những niềm vui, sự chăm chỉ, chịu thương chịu khó lao động để vươn lên làm giàu cho bản thân và xã hội.
Đến với Vũng Rô, ta có thể kết hợp thăm khu di tích lịch sử để được nhìn lại nơi cập bến của những con tàu không số và suy ngẫm về quá khứ hào hùng của dân tộc; dạo quanh các bãi biển để tận hưởng cảm giác thanh bình với bầu không khí trong lành, cũng có thể quan sát nếp sống của người dân nơi đây qua những ngành nghề họ đang làm. Bạn cũng có thể dạo qua cảng để thấy sự tấp nập khi tàu thuyền cập bến hay có thể đi tàu ra đảo Hòn Nưa để tận hưởng cảm giác lênh đênh trên sóng nước và có thể quan sát Vũng Rô từ bên ngoài.
Có lẽ vì được sinh ra ở vùng đồng bằng, chỉ quen với ruộng đồng, rơm rạ nên tôi luôn ao ước được đến với những nơi có biển để tận hưởng những cảm giác khác mà hằng ngày tôi không cảm nhận. Khi lần đầu tiên tôi được biết đến Vũng Rô là lúc địa điểm này được công nhận di tích lịch sử, được báo chí tuyên truyền về những chiến tích tàu không số. Kể từ lúc đó trong đầu tôi bắt đầu hiện ra những dấu chấm hỏi, điều này đã kích thích tôi chủ động vượt mấy chục cây số để thực sự chứng kiến tận mắt vùng đất này.
Hiện nay, Vũng Rô là một trong những khu vực phát triển nhất của huyện Đông Hòa. So với trước, việc đi lại đã thuận lợi hơn rất nhiều. Ngoài tuyến đường chính là theo quốc lộ 1 thì tuyến đường Phước Tân - Bãi Ngà (Hòa Tâm - Hòa Xuân Nam) chạy dọc bờ biển xã Hòa Tâm đi qua Mũi Điện, đưa Vũng Rô xích lại gần hơn với các khu vực khác trong huyện. Điều này vừa tạo điều kiện cho sự thông thương trao đổi mua bán của nhân dân cũng như mở ra tương lai cho việc tham quan khu di tích lịch sử và các thắng cảnh trong cụm thắng cảnh Bãi Môn - Mũi Điện, núi Đá Bia và Vũng Rô. Gần đây, công trình Di tích lịch sử Tàu Không số Vũng Rô được khởi công xây dựng đã cho thấy việc gìn giữ những giá trị lịch sử được các ngành, các cấp quan tâm. Tin chắc rằng, trong tương lai không xa, Vũng Rô sẽ trở thành điểm đến thú vị của du khách trong và ngoài tỉnh.
Bây giờ, hễ khi nào có thời gian rảnh thì tôi và bạn bè lại tranh thủ làm một chuyến du ngoạn đến Vũng Rô để trải lòng mình ra với không gian, để được nghe những thanh âm du dương, được ngắm nhìn những đợt sóng nhấp nhô, được thử sức câu những con cá dưới làn nước trong veo, mát lạnh; để được hồi tưởng lại những ngày xưa cha ông ta đã đấu tranh, vì độc lập tự do cho dân tộc. Tất cả để giúp cho tâm hồn được nhẹ nhõm sau những ngày làm việc căng thẳng, mệt nhọc.
Có lẽ, quá khứ, hiện tại và tương lai luôn hiện hữu nơi đây, từng bước, từng bước Vũng Rô càng trở nên tươi đẹp với những sắc màu tươi sáng và đang hòa mình vào bức tranh chung của non sông Việt Nam.
NGUYỄN THỊ PHỤNG
