Nói đến Phú Yên là nói đến vùng đất giàu đẹp (phú), an vui (yên).
Đường Bạch Đằng, TP Tuy Hòa. - Ảnh: N.LÊ
Người dân Phú Yên rất hiền hòa, mến khách, yêu quê hương, thật thà chất phát nên người xưa đã ví:
Tiếng đồn con gái Phú Yên
Đồng Nai đi cưới một thiên cá mòi
Chẳng tin dở nắp ra coi
Rau răm ở dưới cá mòi ở trên.
Người dân sống thật thà như thế, nên khi có chồng cũng chẳng muốn xa gia đình cha mẹ:
Đứng trên đèo Cả
Ngó xuống Vạn Giã, Tu Bông
Có chồng em cũng muốn có chồng
Nhưng xa cha mẹ trong lòng em không ưng
Nét đẹp của người Phú Yên không chỉ ở quê hương mà ở cả con người. Tản Đà đã từng khen: “Đa tình con mắt Phú Yên”, đó là người con gái trắng trẻo nõn nà với con mắt bồ câu đen láy của người con gái xứ dừa Sông Cầu, hay nhà thơ Quách Tấn cũng đã khen ngợi nơi này:
Rừng dừa mé bể tung đuôi phụng
Rẫy bắp sườn non lả cánh cò.
Về đặc sản ngày xưa của Phú Yên người ta thường nghe đến xoài Đá Trắng, sắn phường Lụa, dừa Phước Lý, cam Xuân Đài ở Triều Sơn nay đã mất dấu. Xoài chùa Đá Trắng (Từ Quang) là loại xoài đặc biệt thơm dẻo ngon ngọt, xoài này được tuyển đem về kinh cho vua rồi mới được bán, ngày nay hình như giống xoài này (xoài ngự) cũng chẳng còn. Sắn (nước) phường Lụa là loại sắn mịn nhuyễn nước nhiều ăn rất ngọt, giải khát tốt ngày nay hình như cũng không phát triển tốt. Dừa Phước Lý là loại dừa nhiều nước nhưng rất ngọt có tiếng từ xưa ở vùng đất Sông Cầu. Rừng dừa này người ta tính từ cầu Thị Thạc chạy dài theo biển đến chân đèo Cù Mông một bãi tắm thơ mộng.
Ngày nay, ta có nhiều đặc sản khác như: nước mắm Gành Đỏ, sò huyết Ô Loan, tôm hấp dừa, gỏi cá ngừ, gỏi sứa… rất hấp dẫn. Điều quan trọng là làm sao chúng ta phổ biến ẩm thực này đến thực khách phương xa, để có dịp đi du lịch qua họ sẽ ghé và thưởng thức những đặc sản ấy.
Di tích ở Phú Yên có tháp Nhạn cổ kính, thành An Thổ sở lỵ tỉnh ngày xưa, đền thờ Lương Văn Chánh người khai khẩn đất Phú Yên. Đền thờ Lê Thành Phương, người đứng lên đánh thực dân Pháp, chùa Đá Trắng nơi có nhiều thiền sư từng giảng pháp ở triều đình, chùa Long Sơn Châu Lâm nơi tổ Liễu Quán từng dừng chân, ngài là vị thiền sư đất An Dân (Tuy An) chứng đạo và khai phá hệ Liễu Quán truyền thừa khắp Nam, Trung, Bắc. Chùa tổ núi Long Sơn (An Hiệp - Tuy An), một vị thiền sư đã trị lành bệnh cho vua Minh Mạng trong khi các ngự y trong triều đã bó tay.
Phú Yên cũng có nhiều lễ hội như lễ tưởng niệm Lương Văn Chánh, Lê Thành Phương, lễ hội chùa Đá Trắng, lễ hội chùa Tổ, đua thuyền đầm Ô Loan, đua ngựa ở An Xuân. Đặc biệt Phú Yên có bộ đàn đá, kèn đá trên 2.000 năm. Ngoài ra còn nhiều nhạc cụ độc đáo của người dân tộc như: cồng chiêng, trống đôi, tù và với những vũ điệu dân tộc đặc sắc.
Về danh lam thắng cảnh Phú Yên rất đa dạng, nhiều tiềm năng trong đó du lịch biển là thế mạnh. Nếu chúng ta tổ chức được những đội thuyền du lịch để đến các đầm: Ô Loan, Vũng Rô, Cù Mông… Nên khôi phục lại bãi tắm và rừng dừa Phước Lý chạy dài từ cầu Thị Thạc đến chân đèo Cù Mông mới và nối con đường ven biển từ Nhất Tự Sơn thì chúng ta sẽ có bãi tắm Sông Cầu và Phước Lý rất lý tưởng, giữ chân được du khách.
Những đìa tôm gây quá nhiều ô nhiễm làm mất cảnh quan bộ mặt TX Sông Cầu. Những vườn dừa ngày xưa đã bị chặt bỏ, làm sân bay đã đánh mất vẻ đẹp tự nhiên của bãi biển này. Thiết nghĩ, chính quyền địa phương nên tính đến chuyện di chuyển những đìa tôm này đi nơi khác, phục hồi rừng dừa. Nếu xây dựng được bãi tắm và khách sạn hiện đại nằm dọc theo quốc lộ 1, thì vùng Xuân Cảnh, Xuân Thịnh sẽ là một sự kết hợp khả quan để lôi kéo khách du lịch biển đến nhiều hơn.
Nếu làm tốt những mục cơ bản ban đầu thì Phú Yên sẽ có một chuỗi tham quan núi Đá Bia, gành Đá Dĩa, gành Đỏ, bãi Xép, hòn Yến, hòn Chùa, hòn Than… thu hút nhiều.
Khi hai đầu Tuy Hòa - Sông Cầu có đủ điều kiện thì tiềm năng du lịch sẽ là thế mạnh của Phú Yên.
Sau ngày giải phóng nhờ chính quyền cách mạng và nhân dân chung tay góp sức, nên kinh tế Phú Yên đã được vực dậy.
Quê hương là chùm khế ngọt, đi đâu ở đâu người ta cũng nhớ về cội nguồn vì nơi đó có cha mẹ, ông bà, tổ tiên họ.
Nhân dịp kỷ niệm 400 năm Phú Yên hình thành và phát triển, chúng tôi mong rằng những người đi trước hãy khuyến khích nhân tài trở về phục vụ xứ sở. Đồng thời, phổ biến rộng trong cộng đồng người con đất Phú mở rộng hội đồng hương để có dịp giúp đỡ nhau khi xa xứ và hỗ trợ quê nhà khi có việc cần.
LÊ KHẮC MINH
