Từ đỉnh đèo Cả, Vũng Rô trong xanh thăm thẳm hiện ra giữa muôn trùng sóng vỗ. Cách cảng Vũng Rô không xa, tượng đài Di tích lịch sử Bến - Tàu Không số Vũng Rô sừng sững tại Bãi Chùa, tạc vào lịch sử hào hùng sự kiện Vũng Rô năm ấy, lưu dấu ấn một huyền thoại Vũng Rô trong trang sử vàng vệ quốc nửa thế kỷ trước.

Nơi đây, 50 năm trước, Đảng bộ và quân dân Phú Yên với tất cả tinh thần quả cảm và táo bạo, đã dày công tổ chức mở bến Vũng Rô đón những chuyến tàu Không số từ hậu phương lớn miền Bắc chi viện vũ khí cho chiến trường Phú Yên và Nam Trung Bộ bằng đường mòn Hồ Chí Minh trên biển.

Ngày 28/11/1964 đã đi vào lịch sử bản hùng ca giữ nước với chuyến tàu Không số đầu tiên do đồng chí Hồ Đắc Thạnh (một người con ưu tú của Phú Yên, sau này được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân) làm thuyền trưởng cập bến Vũng Rô bàn giao cho bến 63 tấn vũ khí.

Gần 1 tháng sau, ngày 25/12/1964, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh tiếp tục đưa con tàu Không số mang ký hiệu tàu 41 anh hùng cập bến Vũng Rô an toàn. Ngoài vũ khí, tàu còn vận chuyển 3 tấn gạo chi viện cho lực lượng bảo vệ bến.

Hơn một tháng sau, vào lúc 23 giờ 50 ngày 31/1/1965 (đêm 30 tết), tàu 41 anh hùng của thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh vào Vũng Rô đúng vào thời khắc giao thừa đón xuân Ất Tỵ (1965).

Hàng hóa hai chuyến tàu trước còn ngổn ngang ở kho chính ở Hang Vàng, đang được Bến trưởng Trần Suyền (Ủy viên thường trực Liên tỉnh ủy 3) huy động tối đa lực lượng của bến và dân công hỏa tuyến hối hả vận chuyển về tuyến sau, vừa phấn khởi đón chuyến tàu thứ ba ngay trong ngày tết.

Thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh - vị thuyền trưởng anh hùng của tàu 41 anh hùng bồi hồi nhớ lại những ngày giáp tết 50 năm trước. Được về lại quê hương đúng vào đêm giao thừa là ký ức thiêng liêng nhất của “người lính già đầu bạc” một thời quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.

Những ngày chuẩn bị lên đường ở cảng Hải Phòng, tập thể tàu 41 anh hùng hạ quyết tâm tạo yếu tố bất ngờ, bảo đảm chuyến tàu thứ ba cập bến Vũng Rô an toàn đúng vào thời khắc giao thừa.

Nghĩa tình giữa bến và tàu, tình cảm sâu thẳm hướng về quê hương đã bật dậy từ đáy lòng của người lính già Trần Văn Nhợ: “Tàu ta đi nhiều chuyến, đưa hàng vào nhiều bến nhưng được đi vào dịp tết thì thật là hiếm có. Ta nên chuẩn bị chút quà để khi vào bến cùng liên hoan với anh em đón tết”. Tập thể tàu vỗ tay đồng tình. Tập thể tàu khẩn trương nhận vũ khí, theo dõi thời tiết, nắm tình hình địch, chuẩn bị hậu cần… một bộ phận đi mua gạo nếp gói bánh chưng, bánh tét và lo quà tết.

Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Hồ Đắc Thạnh trước tượng đài Di tích lịch sử Bến - Tàu Không số Vũng Rô - Ảnh: DƯƠNG THANH XUÂN

Thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh bồi hồi nhớ lại: “Mọi công tác chuẩn bị cho chuyến đi hoàn thành sớm hơn dự định 1 ngày. Tôi trực tiếp tổng kiểm tra công tác chuẩn bị lần cuối cùng. Khi đến khoang hàng thứ hai, ngoài số lượng vũ khí, trang bị kỹ thuật vận chuyển cho bến tôi gặp một hòm gỗ đậy kín, bên ngoài có hàng chữ đậm nét tươi vui: “Quà đón xuân vui tết” và một cành đào tươi thắm sắc xuân. Tôi hỏi đồng chí Hồng Lỳ: “Cái hòm gỗ này có danh mục ghi trong phiếu chuyển hàng cho bến không?”. Đồng chí Nhạn (máy trưởng) - người được phân công chuẩn bị quà tết tươi cười: Báo cáo thuyền trưởng, thùng hàng này do tàu ta xuất phiếu thôi ạ. Tất cả cười vang và đọc to thùng quà tết gồm 30 chiếc bánh chưng, bánh tét; 10 gói kẹo, bánh quy; 5 gói chè, 20 gói thuốc lá, 40 chai bia và một cành đào. Tất cả đều không có nhãn hiệu như con tàu Không số. Thùng quà tết chiếm một diện tích rất nhỏ trong khoang tàu nhưng chứa đựng tình cảm sâu thẳm của tập thể tàu, đa phần quà ở Phú Yên. Bằng số tiền dành dụm, tập thể tàu gửi gắm tình cảm với đồng đội ở bến Vũng Rô đang mong ngóng tàu vào đúng thời khắc giao thừa.

Chuyến tàu thứ ba xuất phát tại cảng Hải Phòng chiều 27 tết. Sau 3 ngày vượt sóng to, gió lớn, lách tránh các tàu địch tuần tiễn, cán bộ chiến sĩ tàu 41 ăn bữa cơm tất niên trước 12 giờ để chuẩn bị chuyển hướng vào bờ.

23 giờ 50 đêm 30 tết, tàu 41 thả trôi giữa Vũng Rô, bắt liên lạc với bến. Chiếc đài bán dẫn vang lên lời chúc tết của Bác Hồ. Từ pót pê-tí trên đỉnh đèo Cả, địch cũng bắn pháo và cả pháo sáng đón xuân. Đúng thời khắc giao thừa, bến và thuyền bắt liên lạc với nhau, một cuộc liên hoan đơn sơ mừng Tết Ất Tỵ được tổ chức trên nắp khoang hàng, dưới vòm lá ngụy trang.

Được đón giao thừa xuân Ất Tỵ 1965 ở quê nhà là hạnh phúc thiêng liêng của người lính biển. Cán bộ, chiến sĩ của tàu và bến hân hoan chúc sức khỏe nhau, hạ quyết tâm cùng hoàn thành nhiệm vụ. “Mâm cỗ” ngày tết cũng có đủ thịt mỡ, dưa hành, bánh chưng, bánh tét, kẹo, bia, thuốc lá, một cành đào Nhật Tân khoe sắc cùng một nhành mai vàng của núi Đá Bia… nồng nàn hương vị mùa xuân trong tình đồng chí thiêng liêng.

Trong niềm vui chứa chan tình cảm, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh chúc tết đồng chí Bến trưởng Trần Suyền và cán bộ, chiến sĩ, dân công của bến. Bến trưởng phân công một nữ chiến sĩ thay mặt quê nhà chúc tết anh em thủy thủ tàu: “Đảng, Bác Hồ, đồng bào miền Bắc lo cho miền Nam từng khẩu súng, viên đạn, bát cơm, viên thuốc. Các anh thủy thủ vượt qua sóng to, gió lớn, đối mặt với quân thù, vận chuyển hàng chi viện cho miền Nam. Quê hương Phú Yên quyết xứng đáng với nghĩa tình cao cả đó”. Tiếng pháo tay thay pháo tết âm vang một góc biển trời Vũng Rô.

Tàu neo lại Bãi Chính ngày mùng 1 tết. Tối mùng 1, tàu cùng bến bốc dỡ hàng. Chiếc cầu tàu làm tạm bằng cây rừng không đáp ứng được yêu cầu, hầu hết anh chị em dân công phải dầm mình trong lòng biển lạnh hối hả chuyển hàng. Một lượng cát Vũng Rô được chuyển ngược xuống tàu để tàu đằm ổn định khi trở ra khơi đối mặt với sóng to gió lớn. Trong đêm tối, một cô gái cầm trong tay một gói nhỏ được bọc cẩn thận bằng chiếc khăn tay trao cho thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh: “Bà con Phú Yên xin gửi theo tàu nắm đất Vũng Rô, mảnh đất kiên trung bất khuất một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ. Nay có vũ khí của miền Bắc chi viện, mảnh đất này sẽ lập nhiều chiến công”. Thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh lặng người xúc động tiếp nhận nắm đất Vũng Rô như ôm cả Phú Yên quê hương ruột thịt. Kỷ vật ấy hiện được Bảo tàng Hải quân lưu giữ. Và nhà truyền thống Lữ đoàn 125 Hải quân có bức tượng người gửi - nhận nắm đất Vũng Rô bằng chất liệu đồng đen. Mãi đến sau này, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh dày công tìm hiểu mới biết cô gái ấy là đồng chí Nguyễn Thị Tản, du kích xã Hòa Hiệp.

3 giờ sáng mùng 2 Tết Ất Tỵ, tàu 41 rời bến Vũng Rô. Bến trưởng Trần Suyền ôm chặt thuyền trưởng bịn rịn chia tay, nước mắt tuôn trào. Bến và tàu vẫy tay lưu luyến mong ngày gặp lại.

Ngoái nhìn quê hương dạt dào cảm xúc, thuyền trưởng Hồ Đắc Thạnh ấn mạnh tay chuông đưa con tàu lướt sóng ra khơi.

PHAN THANH