Chỉ bằng nguồn thu nhập từ trồng nấm rơm mà vợ chồng ông Phạm Đình Cường (50 tuổi) và bà Hồ Thị Nga (49 tuổi) ở khu phố 2, thị trấn Hòa Vinh, Đông Hòa nuôi 3 con học đại học.

Ông Phạm Đình Cường - Ảnh: V.NGUYỄN

CÁI KHÓ LÓ CÁI KHÔN

Vốn gốc nông dân, không có nghề phụ, nên nguồn thu nhập của gia đình ông Cường chỉ trông vào vài sào ruộng khoán, vài con gà, vịt và từ việc buôn bán nhỏ của bà Nga. Trong khi nguồn thu nhập của gia đình không ổn định, thì 3 đứa con của ông bà ngày càng lớn, việc học tập cũng tốn kém hơn. Ông Cường giãi bày: Khi các cháu còn nhỏ thì chi phí ăn mặc, học hành ít tốn kém. Thế nhưng khi cháu lớn thi đậu vào cao đẳng, cháu giữa lên trung học phổ thông thì chuyện làm sao có tiền cho con ăn học đối với vợ chồng tôi là cả một vấn đề, đôi khi trở thành áp lực.

Cái áp lực ấy khiến ông Cường hạ quyết tâm bằng mọi giá phải tìm cách thoát nghèo. Hành trình lặn lội đi tìm lời giải cho bài toán kinh tế quả không dễ chút nào, nhất là đối với ông Cường - một nông dân xưa nay chỉ quen chuyện trồng trọt, chăn nuôi và vốn liếng lại có hạn. Ước mơ của ông Cường là tìm được một công việc gì đó trong phạm vi khả năng quen tay quen việc của một nông dân, lại chỉ cần đầu tư ít vốn mà cho… thu nhập khá. Ước mơ thật, nhưng nghe cứ… như đùa! Ấy vậy mà - quả thật có một công việc đáp ứng đúng cái yêu cầu “như đùa”, ông Cường: trồng nấm!.

Vào năm 2004, trong một chuyến đi Nha Trang (Khánh Hòa), ông Cường chứng kiến cảnh người dân trồng nấm rơm trên vồng (đắp rơm thành vồng ngoài trời để ủ nấm). Tìm hiểu thêm mới biết, nghề trồng nấm rơm cho thu nhập không tệ! Liên tưởng đến nguồn rơm rạ cực kỳ phong phú của đồng lúa Tuy Hòa, ông nghĩ ngay tới chuyện “thử lửa” với loại hoa màu xem ra khá gần gũi với người trồng lúa. Thế nhưng kiểu trồng nấm vồng ngoài trời rất nhọc công, năng suất lại bấp bênh do phụ thuộc nhiều vào thời tiết! Không thỏa mãn với cách trồng nấm vồng như nhiều người đã áp dụng ở Nha Trang, ông Cường tiếp tục lặn lội đi tìm một phương pháp trồng nấm rơm khác khả thi hơn. Và cơ duyên đã đến khi ông được người bạn hướng dẫn cho một phương pháp trồng nấm mới an toàn, ổn định mà hiệu quả cao hơn hẳn so với trồng nấm vồng. Đó là trồng “nấm cục”.

Gọi “nấm cục” là bởi thay vì kiểu đánh rơm thành vồng để trồng nấm, người ta ép rơm thành bánh (tức thành cục), rồi trồng nấm trên những cục rơm ấy. Nôm na là vậy, nhưng thực chất đây là phương pháp trồng nấm rơm trong nhà, trong trại. Ưu điểm của phương pháp này là ít phụ thuộc vào những biến động bất thường của thời tiết nên có thể trồng quanh năm. Mặt khác, các quy trình canh tác như chăm sóc, thu hái nấm được chủ động hơn, lại tiết kiệm được nguyên liệu rơm, không lãng phí như kiểu trồng nấm vồng.

NGHỀ “TAY KHÔNG BẮT GIẶC”

Nghề trồng nấm rơm, theo ông Cường nếu làm thành công sẽ mang lại thu nhập cao, ít ai ngờ tới. Sở dĩ khó ngờ là bởi vốn đầu tư cho việc trồng nấm rơm ít, lấy công làm lời là chính. Phí đầu tư cho nghề này chủ yếu để mua nguyên liệu là rơm. Ông Cường cho biết: Cứ mỗi tấn rơm khô tôi mua 500.000 đồng, cả công vận chuyển. Thế nhưng, sản lượng nấm trung bình trên 1 tấn rơm khoảng 70kg. Giá nấm rơm hiện tại trên thị trường dao động quanh mức 100.000 đồng/kg, sau khi trừ các khoản chi phí, lợi nhuận mang lại trên 6 triệu đồng. Đây quả là nghề “tay không bắt giặc”!

Bà Hồ Thị Nga đang cấy meo giống vào các bánh rơm - Ảnh: V.NGUYỄN

Ông Cường cho biết, mỗi năm việc trồng nấm của vợ chồng ông tiêu thụ khoảng 30 tấn rơm, mang về nguồn thu nhập 180 triệu. “Với số tiền này, tôi đem chia cho công lao động của hai vợ chồng, tính ra mỗi tháng một người được 7,5 triệu đồng. Khoảng thu nhập này hơn lương của một công chức mới ra trường đấy. Một con số khó tin, nhưng hoàn toàn có thật”, ông Cường khoe.

Con số khó tin nhưng hoàn toàn có thật ấy đã được minh chứng bằng một thực tế: từ ngày khởi nghiệp trồng nấm rơm, kinh tế gia đình ông Cường bà Nga được vực dậy. Ông bà đủ sức nuôi 3 đứa con học hết phổ thông, rồi lần lượt tốt nghiệp cao đẳng, đại học. Phạm Phúc Nha - con trai lớn của ông Cường vừa tốt nghiệp ngành Điện tử dân dụng Trường cao đẳng Kỹ thuật Đồng Nai; con gái giữa Phạm Thị Ái Hằng vừa tốt nghiệp ngành Dệt may Trường đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh và còn con trai út Phạm Văn Nhuận đang học năm thứ 3 ngành Công nghệ môi trường tại Trường đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh. Cả một “cuộc hành trình tri thức” kéo dài hơn 10 năm với những khoản kinh phí không hề nhỏ - tất tật đều nhờ cây nấm rơm gánh vác…

TRỒNG NẤM RƠM - DỄ MÀ KHÓ!

Khi hỏi về bí quyết của nghề trồng nấm rơm, ông Cường cười hiền, nói: “Không có bí quyết gì cả. Thú thật là tôi trồng được nấm rơm cho năng suất cao là nhờ vào kiến thức học hỏi được từ sách báo và kinh nghiệm tích lũy được của những người đi trước và của bản thân mình.

Vậy ông lý giải thế nào về chuyện có nhiều người trồng nấm rơm không hiệu quả hoặc hiệu quả không cao? - Tôi hỏi.

Ông Cường nói rằng, theo ông quy trình trồng nấm rơm tuy đơn giản nhưng cũng có cái khó. Đó là phải chịu khó theo dõi diễn biến nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng và có sự điều chỉnh sao cho phù hợp để cây nấm sinh trưởng, phát triển tốt. Nhạy cảm và kinh nghiệm của người trồng nấm, nếu thiếu 2 yếu tố đó thì làm khó mà thành công. Nhạy cảm là chuyện… trời cho, nhưng kinh nghiệm thì đòi hỏi người trồng nấm phải có thời gian, không thể muốn là có ngay trong một sớm một chiều được.

Qua tiếp xúc với ông mới biết nghề trồng nấm rơm khá cực nhọc, nhất là khâu chuẩn bị nguồn rơm. Muốn có rơm để làm nấm quanh năm thì đến mùa thu hoạch lúa, vợ chồng ông phải “tối mặt, cắm đầu” lo phơi rơm, vận chuyển rơm, vun rơm thành nọc để dự trữ làm quanh năm. Mà những chuyện này thì ai thiếu sức vóc cũng như không quen chịu cực thì không thể nào làm được.

VĂN NGUYỄN