Tết này người Tày tung còn

 

Ông Hoàng Thái Lân là một trong những triệu phú người Tày mới ở Tân Sơn (Ea Ly). Ít ai biết rằng cách đây 15 năm, gia đình ông Lân đến Ea Ly chỉ với hai bàn tay trắng và đã trải qua những năm tháng vật lộn với từng góc rừng để kiếm sống. “Năm nay gia đình tôi ăn Tết lớn để tạ ơn tổ tiên, kỷ niệm 15 năm rời Cao Bằng vào Phú Yên lập nghiệp”- ông Hoàng Thái Lân bày tỏ. Các gia đình người Tày ở Ea Ly đang khôi phục nhiều phong tục, tập quán đẹp vào ngày Tết “để con cháu nhớ về tổ tiên, không mất gốc”- như lời ông Lân nói.

 

Người Dao đi chợ Tết  - Ảnh: D.T.X

Mỗi năm ông Lân đều lựa chọn, chuẩn bị kỹ lưỡng bốn cây mía đẹp nhất để buộc vào bốn góc chân bàn thờ trong ngày Tết bởi người Tày quan niệm rằng đó là những cái gậy để tổ tiên chống, dìu dắt con cháu. Ngay từ ngày 27-28 tháng Chạp, các gia đình đã làm thịt heo, gói bánh chưng dài, làm bỏng, chè lam, bánh khảo… những đặc sản của người Tày trong ngày Tết. Năm nào cũng vậy, những người con gái đã có chồng của ông Lân đều mang bánh chưng dài, xôi, hoa quả về nhà bố mẹ cúng lễ tổ tiên vào mùng hai Tết. Mùng bảy tháng Giêng hàng năm, ông Lân đều tổ chức cho con cái làm lễ “lồng tồng”, tức hội xuống đồng của người Tày. 

 

Cụ Hoàng Thanh, 84 tuổi, người Tày cao niên nhất ở Tân Sơn, tỏ ra hết sức phấn chấn khi nói rằng những năm gần đây người Tày ở Ea Ly đã khôi phục được hội tung còn vào ngày Tết, một trò chơi tìm bạn, tìm duyên rất hấp dẫn đối với nam nữ thanh niên.

 

Buôn làng người Nùng vang tiếng sli

 

Từ năm 1989, ba anh em ông Hứa Văn Thấy, Hứa Văn Chuyền, Hứa Văn Phong là những người Nùng đầu tiên đến lập nghiệp ở Ea Ly và giờ đây họ trở thành những gia đình giàu nhất ở Ea Ly. Ông Thấy bày tỏ: “Bây giờ đời sống ổn định, đang khôi phục lại một số phong tục, lễ hội của người Nùng để con cháu giữ gìn bản sắc của dân tộc mình”. Ông Chuyền nói rằng gà thiến sống là món không thể thiếu trong mâm lễ cúng tổ tiên đêm 30 cũng như trong bữa cơm ngày Tết của người Nùng. Sáng mùng một những người đàn ông Nùng sẽ mang một đôi gà thiến sống đi lễ bố mẹ vợ.

 

Ông Hứa Văn Chuyền cho biết năm nay bà con người Nùng ở Ea Ly sẽ tổ chức các phiên chợ Tết vào những ngày đầu năm mới tại thôn Tân Lập, nhiều gia đình đã háo hức chuẩn bị các sản vật cho chợ Tết từ vài tháng nay. Các phiên chợ Tết của người Nùng là hình thức để trưng bày, giới thiệu những sản vật, người ta có thể trao đổi với nhau mà không thách giá. Tại những phiên chợ này, người Nùng tổ chức chơi ném còn, cầu lông gà, chơi quay, múa lượn, sư tử... Trong những dịp này, tiếng sli của người Nùng vang lên khắp buôn làng. Theo ông Hứa Văn Thấy, trong những ngày đón Tết, vui xuân, những dịp lễ hội, đám cưới, người Nùng không thể thiếu làn điệu giàu sức truyền cảm này nên bất cứ ai cũng biết hát vài câu sli. Anh Hứa Văn Vân- con trai ông Chuyền- nói rằng để chuẩn bị cho những ngày hội mùa xuân, nam nữ trong thôn vừa làm bánh khảo vừa hát sli.

 

Hôi tung còn của người Nùng

 

Tết “Nhiang chằm Dao” ở thung lũng xanh 

 

Người Dao ở Ea Ly sống quần tụ trong một thung lũng được bao bọc bởi những quả đồi, họ lấy tên dân tộc mình tự đặt cho tên làng như để nhắc nhở con cháu không được quên cội nguồn. Ông Bàn Nguyên Tân, một trong những người Dao đầu tiên đến định cư ở Sông Hinh, nói rằng từ 20 tháng Chạp người Dao đã chuẩn bị đón Tết với việc làm bánh dợm, bánh dày, nặn những con heo, gà, hươu, nai… bằng bột gạo. Trong mấy ngày Tết, các gia đình luân phiên tổ chức tiệc để mời dân làng. Vào tiệc, mọi người hát giao duyên, diễn lại các điệu múa từ ngàn xưa. 

 

Người Dao chính thức ăn Tết từ đêm 29, rạng sáng 30 tháng Chạp bằng việc bắt đầu Tết nhảy, gọi là “Nhiang chằm Dao”, là lễ hội để khuyến khích dân làng rèn luyện sức khỏe, võ nghệ theo truyền thống của các thần thánh Bàn Vương. Vào Tết nhảy, mỗi người phải nhảy múa hàng chục lượt trong tiếng trống, thanh la giục giã...

 

TẤN LỘC