Tôi mang theo lời hứa đã qua bao tháng Chạp, qua bao bộn bề, qua những lời độc thoại tự thanh minh cho chính mình mà vẫn không hề vơi đi ý nghĩ như một người có lỗi…
Tôi biết anh qua một diễn đàn trên mạng. Anh đang định cư tại một đất nước cách nửa bán cầu. Ở đó cuối thu tuyết rơi lạnh lẽo, và chỉ cần trông lên những cành cây trơ trụi, lẻ loi hứng tuyết đã tê cóng trái tim vì nỗi nhớ cố hương tít tắp.
Tôi đã từng đôi lần đến thành phố, nơi anh có những năm tháng tuổi thơ ngắn ngủi. Tôi bảo Hà Nội có cái gì đó lãng đãng và vương vấn, nó níu chân tôi trên những con phố dài thâm trầm hàng sấu cổ, ngơ ngẩn sau những chiếc xe đạp cũ kỹ của người bán hoa sen trắng gói trong những phiến lá xanh ánh màu tinh khiết. Những hoa cúc li ti như mặt trời bé nhỏ trong cái tinh sương e ấp sớm mai bên hồ. Với tôi, đó là những gì còn đọng lại sau đôi lần chóng vánh đến và đi, như một người khách đúng nghĩa. Người khách đó chưa một lần biết đến một ngôi làng với những ngõ nhỏ lát gạch nghiêng bên triền đê sông Hồng, trong lòng Hà Nội. Nơi đó phố rêu phong, mái ngói rêu phong và chắc chắn còn vương vất nhiều hình ảnh cũng rêu phong của tuổi thơ người cách nửa bán cầu trái đất.
Tôi kể anh nghe về dải đất miền Trung hạn hán miên man và mưa dồn gió dập, kể về những ngõ nhỏ đầy cỏ mần trầu và cả khu vườn đầy cây tạp. Khu vườn có những gốc khế chua cho trái suốt bốn mùa. Mấy đứa học trò trên đường đi học vẫn thường để ý đợi cho màu hoa khế tím dịu dàng rơi rụng hết, lộ dần những quả con con, đu đưa như những chiếc chuông. Thể nào tụi nhỏ cũng xin leo trèo hái chấm muối ớt xanh. Có hôm tan học, tụi nhỏ vẫn la cà hoa trái, để nhựa khế dây đầy áo trắng học trò. Với tôi, những tinh mơ như còn thoảng hương đêm, đã thấy mặt đất phớt tím tinh khôi, hoa khế lặng lẽ buông mình và kiêu hãnh trong dư hương cuối cùng sẽ là những hình ảnh lưu luyến nhất.
Anh bảo nơi anh ở là phía nam, bốn mùa rõ rệt còn nếu như ở phía bắc, băng tuyết quanh năm sẽ làm anh trở nên cô độc hơn. Nơi đó mà mỗi buổi sáng đứng chờ ở trạm xe, ngỡ trong màu tuyết là màu của những bức tường gạch đỏ, vỡ lở và đôi chỗ xanh rêu. Anh đã dự định cho sự trở về trong một ngày tháng Chạp, ngắm thỏa thuê những kẽ nứt trên con đường làng mà cỏ xanh chen nhau lên vội, ngắm đàn gà yên ả bên những ang nước cũ kỹ, trong những chiếc cổng kiểu xưa thấp nhỏ đầy dấu thời gian. Tháng Chạp nơi ấy thường có mưa phùn, sáng ra người người đổ về phiên chợ tết, kịp chọn cho mình một cành đào cành mai như ý, để hơi sương chỉ vừa kịp giăng mắc trên những nhành hoa vừa bung nụ, kịp mang hương sắc thoang thoảng trở về. Tháng Chạp mà hơi lạnh đủ khoe sắc áo khăn, đủ đan bàn tay ấm nồng bàn tay trong những buổi hẹn hò cùng bao điều chưa nói… Khi ấy tôi đang là cánh chim mải miết với bao dự định, ấp ủ bao chuyến đi của một người tự do và đã hứa với anh sẽ về phố cổ, sẽ nhặt giùm anh những chùm ký ức còn vương vất đâu đó trong một buổi chiều cuối năm đã nhạt nhòa.
Và sự biện hộ nào cũng thành vô nghĩa. Anh đã lỡ mất bao tháng Chạp, còn dòng đời kéo tôi theo những dòng chảy khác. Tháng Chạp của tôi đêm nằm nghe hương trầm tảo mộ vướng víu, sáng tinh mơ đã nghe tiếng ai quét lá, khói đốt lên um trắng cả góc vườn. Những cây khế già âm thầm mà đĩnh đạc, quên tuổi mình chiu chắt ra hoa. Để dù sáng mai ra, sắc hương tim tím kiêu hãnh rụng xuống, những quả chuông xanh xanh đung đưa trước gió, lớn dần mọng nước mà đám học trò không còn hứng thú leo trèo, háo hức chấm muối ớt xanh nữa. Tháng Chạp của tôi mộc mạc phiên chợ tết, đượm vị ngọt thơm của những sàn mứt thủ công, xanh óng thếp lá trầu không và những quầy cau óng ả. Và tháng Chạp quê nhà cũng se se lạnh, cũng e ấp áo khăn thiếu nữ để càng thấy bâng khuâng cho lời hứa năm nào.
Tôi viết những dòng này cũng là để ru mình, ru những tháng năm phải bon chen nơi thành thị, cầu chữ nghĩa trong nỗi nhọc nhằn mùa vụ quê nhà, ru những mê mải cho cuộc sống thường nhật và ru những nỗi nhớ mong tháng Chạp cho người cách nửa bán cầu trái đất, dẫu rằng lời hứa tháng Chạp vẫn còn ở đó, lẩn khuất nhớ thương như một lời hẹn hò trong những ngày cuối năm se se lạnh.
NGUYÊN HẬU
