Gần đến tết, cái nồi nấu bánh tét lâu ngày bị lủng nên má đem đến chợ cho thợ hàn lại. Hàn xong, má bưng nồi to bên hông dạo qua hàng xoong chảo rồi khom lưng lựa mua thêm cái xoong trung về nấu canh cúng kính ông bà.
Chiều, má qua nhà cũ bên xóm Thác Dài lựa cây tre vừa đủ lá chặt rồi ngồi chẻ lạt gói bánh tét. Gói bánh tét buộc bằng lạt tre chặt tay, khi nấu chín để lâu ngày không lại gạo. Mấy người đàn ông cũng qua Thác Dài chặt tre vác về xóm Mới dựng lên cổng chào, phía trên căng ngang tấm băng rôn: Chúc mừng năm mới!
Bên xóm Thác Dài nhà nào cũng có tre. Tre ở đây có từ thời cha ông trồng để lại, thế hệ con cháu bao năm qua ra sức “nuôi” tre, có người trên năm mươi bụi tre. Con cái cưới vợ, gả chồng, cha mẹ cho ra riêng với tài sản là tre, vậy nên nhà nào nghèo lắm cũng có ba bụi tre.
Thời biến đổi khí hậu, mùa mưa kéo dài, thủy điện đầu nguồn sông Cái xả lũ nên xóm Thác Dài bao năm qua chưa một lần ngập lụt, gần đây nằm trong “diện” chạy lụt. Chính quyền địa phương di dời xóm Thác Dài qua bên kia sông Cái, về khu tái định cư xóm Mới cạnh con đường huyện.
Qua định cư xóm Mới, đi xe mười phút là đến chợ, hàng ngày có được thức ăn tươi ngon chứ không như hồi ở bên Thác Dài cách trở, phải hâm đi hâm lại thức ăn. Tuy qua ở bên xóm Mới nhưng người dân vẫn không “rời khỏi” Thác Dài. Khi dời nhà, tài sản còn lại là tre, đất sản xuất và nền nhà cũ. Vì thế cứ năm mười bữa hoặc nửa tháng, bà con lại qua Thác Dài chặt tre đan ky giỏ, rổ rá và trồng rau màu.
Cùng năm mãn tháng, má cùng mấy người trong xóm cúng tất niên bên xóm Thác Dài tạ ơn ông bà. Cái nồi to má hàn về nấu mười cây bánh tét, má gánh qua bên này sáu cây, sắp bốn cây nguyên lên bàn còn hai cây má tét, sắp ra dĩa. Cái xoong trung mới mua về má nấu canh múc sắp lên cái bàn cao đặt trên nền nhà, chỗ trước đây để tủ thờ. Tôi và chị Hai đi theo, phụ má trải khăn bàn, múc nước, sắp gạo muối.
Hồi còn ở bên xóm Thác Dài, năm đó cúng tất niên, má nấu canh coi lại bột ngọt trong hũ đã cạn, bèn sai chị Hai sang quán tạp hóa bên kia sông Cái mua về. Qua bên đường, thấy người xe đi lại đông vui, chị nán lại nhìn. Chờ lâu không thấy chị về, má nóng nảy nói lớn tiếng: Con nhỏ này “đàng đọ” với bạn bè bên đó rồi, về đây ăn đòn cho biết! Khi thấy chị về mồ hôi chảy dài trên trán, má “nguội” xuống.
Mấy năm trước, má trồng hoa vạn thọ gần hàng tre, nước lụt tràn vô ngâm lâu ngày chết sạch. Năm nay má trồng vạn thọ trên nền nhà cũ, nước lụt mới “liếm” đến bật thềm, nên cúng tất niên trên nền nhà cũ “dọn sẵn” đám hoa vạn thọ nở vàng…
Những năm dài đón tết ở xóm Thác Dài, chị Hai lấy báo dán quanh cái thùng gánh nước sứt then (quai), rồi lựa mấy cây vạn thọ bông to bứng vô trồng trong thùng đem chưng ở hàng ba cho sáng sủa trong nhà trong cửa. Trên vách nhà, chị xin mấy tờ báo về dán, che lại mấy cái hang chuột đục thủng vách đất. Chị lấy tấm bìa các-tông vẽ bông hoa tô màu, chặt gốc tre vót thành nan nẹp lại làm bức tranh treo lên chỗ phòng khách cho ra không khí tết.
Bụi tre trước nhà là nơi “cất giữ” nhiều kỷ niệm. Năm đó tôi mười tuổi, gần tết, hai chị em đùa giỡn chạy qua chạy lại trong phòng khách, tôi huơ tay làm ngã cây đèn dầu từ trên bàn rớt xuống đất gãy tiện chân đèn. Má “độ” lại, lấy lon sữa bò đã hết cạy trống một đầu rồi bỏ cây đèn “xi cà que” vô, cho cây đèn “dựa” vào cái lon đứng vững. Phần chân đèn bị gãy, má giấu vào gốc bụi tre cho khỏi ai giậm phải. Rồi năm lụt lớn bất ngờ, má dắt hai con chạy thoát thân không kịp dọn đồ. Sau lũ trở về, má thấy cái nồi to bị nước lụt cuốn trôi và mắc kẹt ở bụi tre. Má thủ thỉ: Nhờ gốc bụi tre giữ của…
Năm xóm Thác Dài dời qua bên này cũng là năm chị Hai theo chồng xa xứ. Lâu rồi chị về thăm quê đúng dịp cúng tất niên, chị theo má qua thăm lại xóm Thác Dài. Cúng tất niên tàn nhang, má bảo về nhưng chị chần chừ nán lại. Trời tối, má hối chị về, má nhắc đến lần thứ ba chị cũng chưa nhúc nhích, cứ đứng nhìn xung quanh. Không nói ra nhưng tôi hiểu, chị về sợ bỏ quên “nhiều cái tết” ở bên này.
MẠNH HOÀI NAM
