Ấy là thuật ngữ hình ảnh để hình dung phiên chợ tết cuối năm - 30 tết!
Phiên to, nhưng “đặc thù” lắm. Gọi “tươi” bởi đó là phiên chợ (gần như) dành riêng cho các mặt hàng tết tươi sống. Hàng tết “khô” (mũ nón, áo quần, giày dép, bánh mứt, đồ chơi…) vẫn còn bày bán nhưng không rầm rộ, phong phú như các phiên chợ trước. Người bán không lấy hàng thêm, chủ yếu là hàng tồn bán nốt. Người mua cũng thưa. Trừ thiểu số người quá bận rộn hoặc khó khăn về tài chính, không ai “vô lo” đến mức chờ tới 30 tết mới đi mua các thứ hàng tết “khô” được bày bán từ hàng tháng trước. Lo xong hàng tết “khô”, để phiên chợ 30 còn rảnh tay mà lo khoản tết tươi, tức gà vịt rau củ thịt thà hoa quả…
Thường chợ tết “tươi” bắt đầu rất sớm. 4 giờ sáng, chợ đã (đốt đèn) họp, mua mua bán bán. Sớm để tranh thủ thời gian, để giữ độ tươi cho các thứ hàng tươi. Ngày chưa có điện, đi chợ tết “tươi” ngày 30 cứ như đi chợ… âm phủ bởi không gian tối mù tối mịt; đèn dầu, đèn pin, đèn lồng chỗ này một ngọn chỗ kia một ngọn, trông xa leo lét cứ như… ma trơi. Và nữa, chợ còn đột ngột phình to, tràn ra, “chiếm dụng” luôn các ngả đường vào chợ. Còn phải hỏi, phiên cuối năm, chợ nào cũng quá tải bởi số người mua đông đúc, bởi số người bán “không chuyên” tứ phương cũng lũ lượt đổ dồn về. Tranh thủ bán buôn. Phiên chợ 30 bao giờ cũng là dịp kinh doanh tốt (nhất trong năm) cho các mặt hàng tươi sống: hàng bán chạy, lại được giá. Cuối năm, tiền bạc thư thả, thời gian gấp rút, ít ai đứng kì kèo bớt một thêm hai. Đó cũng là nguyên do vì sao những người bán tranh nhau đi chợ rất sớm, đi muộn thì đừng mơ còn chỗ trống để bày hàng…
Hàng tươi thông thường (hoa quả gà vịt thịt thà rau củ…) của chợ tết cuối năm - ngoài số lượng nhiều gấp đôi, gấp ba - đương nhiên phẩm chất cũng chẳng mấy khác ngày thường. Vậy nhưng giá cả thì đã khác, nhiều khi còn rất khác. Giờ là “giá tết”, đắt hơn gấp rưỡi, gấp đôi, thậm chí gấp ba, gấp bốn đối với những mặt hàng khan hiếm hoặc “cháy” hàng. “Tết mà!”, đó là câu thần chú “vỗ an” của người bán dành cho “chư thượng đế” đang nhăn mặt trước giá cả “trên trời”. Nhăn thì nhăn, cuối cùng vẫn phải móc hầu bao bởi đâu còn chọn lựa! “Nhu yếu phẩm” cho cỗ bàn đầu năm đâu thể không mua hay… mua thiếu được? Tết mà…
Vậy nhưng, vui vẻ và “kịch tính” nhất nơi phiên chợ cuối năm vẫn là một gian hàng mới toanh chưa hề có nơi các phiên chợ trước: hoa! Không phải hoa kiểng (được mang bán sớm, bán chợ riêng), đây là hoa chậu nhỏ hoặc hoa cắm bình. Ngày thường, dịp rằm, mùng một, hoa cắm chỉ là mặt hàng (rất) phụ được bán kèm nơi hàng trái cây. Đột ngột phiên 30 tết, nó tách ra thành một gian hàng độc lập to tướng, rực rỡ sắc màu. Lay ơn, cúc , thược dược, huệ, đồng tiền… góp đủ mặt “anh hào”, cả những “nàng tân thời” đắt giá như cát tường, lily còn chúm chím trong bao đến anh vạn thọ truyền thống mạnh dạn lắc lư, khoe nguyên từng búp hoa vun xôi, vàng chóe! Thấy hàng hoa là thấy tết. Vậy nhưng, cái “kịch tính” ẩn giấu đằng sau biển rực rỡ sắc màu kia thì ít ai biết (ngoại trừ người bán). Chợ 30 tết, hàng gì không bán hết còn có thể mang về nhưng hoa thì… không! Vì vậy, người bán hoa nào cũng như ngồi trên đống lửa. Hoa bán chậm là bụng lửa đốt, vậy nhưng miệng vẫn phải cười tươi như hoa để mời “thượng đế” mua hoa! May, giờ cuộc sống đi lên, cuối năm hoa luôn là mặt hàng bán chạy. Miễn thời tiết đừng quá xấu, miễn kinh tế trong năm đừng khủng hoảng (khiến sức mua giảm sút) thì mọi sự sẽ đâu vào đó. Hoa với tết luôn đồng hành nhau như hình với bóng; tết không hoa sao gọi là tết; năm có một lần tết, nhà nào không chưng hoa? May được giá thì lãi nhiều, không thì lãi ít. Tệ hung cũng… huề vốn, miễn đừng tham, “cầm hàng” miết không chịu bán để đến lúc chợ tan thì, ôi thôi, muộn rồi…
Y NGUYÊN
