Tiếng sáo, ngón đàn quyến rũ của Võ Hữu Hùng (SN 1952), thành viên Câu lạc bộ (CLB) Thơ Diên Hồng thổi hồn thơ vào tâm trí người nghe đắm say hơn, tình hơn qua giọng ngâm mượt mà của Bích Trâm, Thu Thủy, Vương Phi, Ngọc Hà… Thế nên, người mộ thơ khắp nơi trong tỉnh không chỉ đón chờ những giọng ngâm hay mà còn mong được thưởng thức tiếng đàn điêu luyện, tiếng sáo nỉ non của người nhạc công luôn đứng sau nghệ sĩ diễn âm.
Ông Hùng đang chơi đờn bầu - Ảnh: T.DIỆU
Ngâm thơ là loại hình nghệ thuật truyền thống giao giữa âm nhạc và thi ca, có thể hiểu nôm na là hình thức hát thơ của người Việt Nam. Người ngâm thơ phải phát âm rõ ràng câu chữ, không làm sai lệch ý nghĩa lời thơ mà vẫn lên bổng xuống trầm, ngân nga theo đúng làn điệu, giọng xuân hay ai, oán, quyện vào nền nhạc.
Bởi vậy, người nhạc công phải hiểu rõ từng giọng ngâm để “lượn” theo, tăng thêm cảm xúc cho người thưởng thức. Hữu Hùng nói: “Thu Thủy và Vương Phi thường ngâm thơ bằng giọng Bắc (mang chất liệu của dân ca Bắc Bộ như: chèo, quan họ, ả đào) với kiểu ngâm Sa Mạc (giọng đô trưởng hoặc mi trung). Ngọc Hà ngâm thơ giọng Huế (mang chất dân ca miền Trung như mái nhì, mái đẩy…, giọng đô trưởng, pha trưởng). Riêng giọng ngâm Bích Trâm đa dạng hơn, cô ngâm được cả giọng Bắc, Trung, Nam”.
Chính nhờ hiểu rõ từng giọng ngâm nên khi tiếng đàn, tiếng sáo của anh cất lên đỡ lời để giọng ngâm thêm phần sâu lắng và tinh tế. Và như thế, hồn thơ được chuyển tải đến người nghe quyến rũ và đắm say hơn. Mỗi khi khán phòng im lặng, khán giả lắng nghe từng câu hát thơ, lúc ấy Hữu Hùng vui nhất.
Trong nhà anh treo rất nhiều nhạc cụ: sáo (dĩ nhiên rồi, anh chơi “sành” nhất), đờn cò, đờn bầu, đờn kìm, ghi ta, organ anh chơi được tất (có loại nhạc cụ anh vẫn đang học hỏi từ bạn bè, anh em). Anh bảo: “Tôi học chơi nhạc cụ từ hồi đi bộ đội. Trong đơn vị, nhiều anh em có tài lẻ chơi đàn rất giỏi. Tôi học từ anh Nguyễn Văn Phúc, hầu như loại đàn nào anh cũng biết chơi”. Hữu Hùng sinh ra ở quê Bác (Nam Đàn, Nghệ An), nhập ngũ từ năm 1971 tham gia nhiều hoạt động văn nghệ ở chiến trường. Cơ duyên, gia đình anh vào Tuy Hòa sinh sống, chọn nơi đây là quê hương thứ hai của mình.
Năm 2005, anh tham gia và hiện là thành viên Ban chủ nhiệm CLB Thơ Diên Hồng. Mê văn nghệ, mê chơi nhạc cụ và mê cả thơ, nên mỗi khi chạm đến đề tài này, Hữu Hùng say sưa lắm. Anh bảo, tôi nhìn trẻ hơn tuổi thật chỉ bởi nhờ yêu thơ ca. Đúng thật, ai nhìn anh cũng thấy thế. Đột nhiên, anh cất giọng ngâm trầm ấm, nỉ non: “Con rơi nước mắt tuôn trào/Thương Người Đại tướng tuổi cao qua đời/Non sông đất Việt ơn Người/Danh nhân trí tuệ tướng tài thế nhân… (trích từ bài thơ Đại tướng viên ngọc của dân do chính anh sáng tác sau khi hay tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời). Di ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp được đặt trang trọng trên bàn thờ nhà anh.
Giọng ngâm Thu Thủy, người gắn bó lâu năm với Hữu Hùng chia sẻ: “Tinh thần của bài thơ phải có âm điệu, nhạc điệu tức là hồn thơ. Ngâm thơ là một cách hát thơ, nhưng nó khác hát các ca khúc ở chỗ người ngâm tự tạo lấy nhạc điệu và tiết tấu. Do đó đòi hỏi tính sáng tạo của người diễn ngâm và người nhạc công rất cao. Chúng tôi đã có thời gian tập luyện đủ để khi bước lên sân khấu giọng ngâm của tôi, tiếng đàn, tiếng sáo của Hữu Hùng nhịp nhàng, len lỏi, xúc động lòng người nghe”.
Để hồn thơ có thể trọn vẹn đến với khán giả là cả một kỳ công kết hợp giữa giọng ngâm và nhạc công. Có người mê tiếng sáo của Hữu Hùng tìm đến nhà tập, nhiều người tập đến nỗi mờ cả mắt. Thế mới thấy làm nghệ thuật không dễ.
Ngâm thơ không có sách dạy mà được truyền miệng qua các thế hệ đã làm hạn chế khả năng gìn giữ môn nghệ thuật này. Hữu Hùng vẫn trăn trở, mãi tìm giọng ngâm thơ, đặc biệt là giọng nam đất Phú thấu vần thơ, cảm nhạc điệu ru hồn thơ vào tâm khảm người nghe.
Ông Nguyễn Công Hoan, Chủ nhiệm CLB Thơ Diên Hồng nói: “Hữu Hùng là nhạc công, người làm thơ nhiệt tình, ham học hỏi. Hầu hết các buổi giao lưu thơ nhạc của CLB Thơ Diên Hồng ở các nơi thành công là nhờ tiếng đàn, tiếng sáo của anh nâng đỡ các giọng ngâm thăng hoa chạm đến xúc cảm người nghe. Hữu Hùng phát hiện và rèn luyện nhiều giọng ngâm thơ góp phần nâng cao chất lượng các buổi sinh hoạt thơ của CLB”.
TUYẾT TRẦN
