Những ngày tháng ba, ngư dân các xã ven biển huyện Tuy An “trúng lớn”. Những chiếc tàu, thuyền sau một thời gian “dò bụng biển” trở về, trong khoang đầy ăm ắp các loại cá thu, cá ngừ, cá bò...
Kéo lưới giữa đêm khuya
Ngư dân đánh cá trên biển có nhiều nghề như mành tôm, lưới rút, xúc, cào, lưới cản… Sau nhiều tháng đi săn tôm hùm con bị thất bát, lỗ cả tiền lưới lẫn tiền dầu, tiền tổn, nay ra giêng trời im, ông Phạm Văn Đảm, thôn Nhơn Hội xã An Hòa (huyện Tuy An) chuyển sang nghề đánh lưới cản. Lưới cản là loại lưới đan bằng sợi nilon, mỗi tấm lưới dài vài trăm mét, dậu (chiều cao) trên 30m, lỗ lưới đều khoảng 5cm. Lưới cản được ngư dân dùng để đánh bắt các loại cá từ 1kg trở lên. Một dàn lưới cản có đến vài chục tấm tùy theo từng chủ tàu, thuyền.
RA KHƠI, THẢ LƯỚI
Đúng 12 giờ trưa một ngày đầu tháng ba, tôi lên chiếc thuyền PY 30480TS của ông Đảm ra khơi. Chuyến đi này gồm có 6 người, tính cả tôi. Ông Đảm cầm lái, 4 người bạn còn lại làm các công việc bủa lưới, kéo lưới, ướp cá… trong suốt chuyến đi. Chiếc thuyền 20CV đưa chúng tôi ra khơi. Những dãy núi trong đất liền cứ mờ xa dần rồi khuất hẳn. Bốn bề chỉ còn sóng nước mênh mông. Lần đầu tiên ra khơi, ngồi trên chiếc thuyền nhỏ, tôi lo lắng nhìn từng con sóng to bập bềnh vây bủa mạn thuyền.
Bằng kinh nghiệm nhiều năm đi biển, ông Đảm cầm bộ đàm trao đổi “rẹt rẹt” với các đồng nghiệp khác. Khi đã xác định được vị trí các chiếc thuyền bạn trên biển, thuyền trưởng Đảm cho thuyền mình neo lại. Hơn 16 giờ, công việc đầu tiên của 4 thuyền viên là xếp lại vàng lưới để đêm xuống buông lưới cho dễ dàng. Tiếp theo là nấu cơm, ăn chiều. Sáu người quây quần dùng bữa cơm tạm với thức ăn dỡ theo từ trưa. 18 giờ, màn đêm buông xuống mặt biển, “bầu” Đảm ra lệnh cho con trai là anh Đương nổ máy thuyền. Mấy chục bóng đèn trên thuyền được thắp lên, rọi sáng cả một vùng biển. Tôi nhìn ra xa, tưởng xung quanh mình không phải là biển nữa mà hình như đang ở trên đất liền bởi đâu đâu cũng có điện sáng.
Trăng đầu tháng nên chưa thể bủa lưới sớm. Trên thuyền, mọi người đã chuẩn bị trước 2 cây vợt cán dài để vớt mực. Một vùng điện sáng, từng đàn mực ống từ dưới nước ngoi lên mặt biển, ông Đảm, anh Trụ thi nhau vớt. Chỉ hai mươi phút, trên thuyền đã có một xô mực tươi roi rói. Anh Trụ bỏ than, gác vỉ, giã muối ớt và nướng. Mực tươi để luôn túi, luôn đầu nướng lửa than, thơm phức, chấm muối ớt ăn liền vừa dai vừa thơm. Đã từng ăn không biết bao nhiêu dĩa với các loại mực, nhưng đó là món mực ngon nhất tôi ăn trong hơn ba mươi năm qua!
Gần 21 giờ công việc bủa lưới bắt đầu. Đây là công đoạn quan trọng đòi hỏi người làm việc phải có nghề. Ông Đảm cầm lái, 4 người còn lại đứng hai hàng trên khoang thuyền đúng vị trí đã phân công, đồng loạt quăng lưới xuống biển. Một người thả phao, một người thả đáy, hai người thả phần thịt lưới. Bủa lưới phải nhanh tay, theo thứ tự vì thuyền chạy rất nhanh. Người lái canh theo hàng phao trắng nổi trên biển để khỏi vướng thuyền vào lưới. Việc thả lưới mất trên 1 giờ. Chiều dài của mấy chục tấm lưới dài trên 2 hải lý. Sau khi thả lưới xong, thuyền tắt máy, mọi người tạm yên giấc trên chiếc thuyền neo bềnh bồng giữa biển khơi với một ngọn đèn nhấp nháy làm tín hiệu cho các tàu bạn. Giữa biển đêm khuya, phần vì gió lạnh, phần chiếc thuyền cứ lắc lư mạnh, tôi phải lấy chân tì vào thành tàu cho khỏi lăn qua lăn lại nên không sao ngủ được, trong khi mọi người vẫn khò ngon giấc.
HÒ DÔ KÉO LƯỚI
Hơn 2 giờ sáng, thuyền trưởng Đảm thức dậy châm thuốc rít từng hơi. Ngay sau đó, ông gọi những người đi bạn dậy chuẩn bị kéo lưới.
Trong khi các bà, các chị mua bán cá trên bờ, cha con ông Đảm đã lên thuyền thúng ra thuyền để tiếp tục ra khơi - Ảnh: Đ.T.TRỰC
Dù trời không mưa nhưng mỗi người phải mặc một bộ áo mưa cho khỏi ướt người khi kéo lưới. Ông Đảm cho thuyền chầm chậm chạy ngược lại theo dàn lưới đã thả. Như khi buông, kéo lưới cũng mỗi người một việc. Việc kéo lưới rất nặng nề nên 2 thanh niên lực lưỡng là Trụ và Đương lãnh phần bụng lưới, 2 người lớn tuổi hơn được giao phần thâu phao và gỡ cá. Những thước lưới đầu đã có tín hiệu vui vì liên tiếp dính nhiều con thu, con ảu, con ngừ. Mỗi lần thấy một con cá dính lưới vừa kéo lên khỏi mặt nước, anh Trụ phát ra một tín hiệu “dô” rất vui. Kéo lưới là việc nặng nhưng mọi người làm rất hăng hái vì đêm nay được cá nhiều. Có đoạn cá dính nhiều sáng cả lưới, người gỡ không kịp phải để cá chồng trong lưới. Tuy nhiên, do lưới dài nên có đoạn cũng không có con cá nào. Tôi ngồi bên thuyền trưởng Đảm, nghe ông phân bua: “Cá đi có đàn, hễ đoạn nào có cá là có liên tục, còn không có là không luôn”. Tôi đang loay hoay bỗng nghe anh Trụ “dô” lên một tiếng, biết đã có cá trở lại. Có những con cá còn sống, nằm trên khoang thuyền vỗ đành đạch, nghe thật hấp dẫn.
Hơn 3 giờ đồng hồ hò dô các anh đã kéo hết vàng lưới lên, chất trên khoang thuyền. Khoang thuyền bây giờ cá nằm la liệt bắt mắt nhất vẫn là những con thu nặng đến 2-3kg. Ông Đảm ước lượng, chuyến biển này thuyền chúng tôi thu về khoảng 2 tạ cá.
NIỀM VUI ĐƯỢC MÙA
Trời bắt đầu hừng đông, ông Đảm tăng ga cho thuyền chạy vào bờ. Phần sau chiếc thuyền là khoang bếp. Anh Trụ lại lui cui bỏ than nhóm lò nấu cơm, nấu cá. Trên biển, mọi người thường “chơi” món cá tươi nguyên con khứa ra nướng lửa than hoặc cắt ra từng khúc bỏ vào nồi nước đang sôi rồi nêm tí muối. Nói chung các món đều không cầu kỳ, rất đơn giản về cách chế biến nhưng lại độc đáo về hương vị và chất lượng. Không ăn gì ngon bằng miếng cá tươi vừa bắt được từ biển cách đây vài chục phút.
Chuyến ra khơi đầu năm được mùa, trên đường trở về mọi người đều hồ hởi. Anh Đương đã a lô báo về nhà đêm nay được cá nên mọi người ở nhà cũng đã ra bến chờ thuyền vào. Khi mặt trời lên được cây sào thì chiếc thuyền vào gần tới bờ. Trên đường vào, có những chiếc thuyền nhỏ ra tận ngoài biển bám theo những chiếc tàu, thuyền mới vào để mua cá. Cá từ thuyền được chuyển qua chiếc thúng chai để anh Trụ chèo vào bờ. Trên bờ, các đầu nậu cá cũng đã ngồi chờ từ sáng sớm. Cá vào đến bờ, ai cũng tranh thủ giành cá về phần mình. Chủ cá vẫn để họ giành tự nhiên. Sau một hồi tranh nhau, cá của người nào để riêng phần nấy, chủ cá đem cân cân cá cho từng người một. Giá mỗi ki-lô-gam cá từ 60.000 đồng đến gần 200.000 đồng tùy loại, cao nhất vẫn là cá thu. Cá trao tiền lấy tại chỗ. Những con cá tươi nằm muối cát trong chốc lát đã được người ta đưa đi tiêu thụ khắp nơi.
Biển được mùa, ngoài chủ tàu thuyền, những người đi bạn cũng vui không kém. Một đêm như đêm này, mỗi người đi bạn cũng kiếm được hơn triệu đồng. Niềm vui lan ra cả xóm. Trên bờ, nhiều người vợ, người mẹ khác cũng đang nóng ruột chờ thuyền mình vào.
Do được nhiều cá nên vừa bỏ cá, đong dầu xong, ông Đảm và các thuyền viên không vào bờ mà tiếp tục ra khơi để giữ ngư trường đêm qua. Chiếc thuyền lại ùng ục nổ máy, cưỡi sóng ra khơi.
ĐÀO TẤN TRỰC
