Đã lâu, tôi mới có dịp ra Diêm Trường (xã Xuân Bình, huyện Sông Cầu), miền đất ngày xưa tôi có nhiều duyên nợ. Năm 1987, tôi là người viết và bảo vệ dự án xây dựng vùng kinh tế mới Diêm Trường. Các năm 1999, 2000, tôi là cộng tác viên tham gia đề tài “Áp dụng tiến bộ kỹ thuật, góp phần công nghiệp hóa – hiện đại hóa nông thôn” được triển khai ở xã Xuân Bình, do Sở Khoa học – Công nghệ Phú Yên chủ trì.

Chăm sóc cây điều ở thôn Diêm Trường (xã Xuân Bình) - Ảnh: K.LIÊN

 

Chiều. Mặt trời đã xuống dưới đường chân trời. Quầng đỏ ở rìa phía tây Bình Linh đã nhạt nhòa thành màu hồng. Bầu trời bên trên vùng đất Diêm Trường từ xanh thẫm dần chuyển màu xanh lơ thanh nhã và cái tĩnh lặng của hoàng hôn đồng nội rón rén bao quanh. Hương mùa xuân ấm áp đượm hơi nước ngọt ngào ôm ấp lấy những ngôi nhà nơi đây. Giữa không gian tranh tối tranh sáng kỳ lạ, những cây xoài Hòa Lộc trong khu vườn nhà anh Nguyễn Văn Nguyên tỏa một màu đen ấm áp trên nền trời lam, như những người khổng lồ đứng uy nghi, đường bệ hòa êm dịu dàng của tiếng sóng rì rầm của biển từ đầm Cù Mông vọng về.

Sau khi đi một vòng quanh vườn các anh Nguyên, Long, Phong… chúng tôi ngồi quanh chiếc bàn gỗ thấp được kê trước sân nhà anh Nguyên. Anh mời tôi ly rượu ngâm từ những trái cây trong vườn. Ly rượu thơm nồng nàn, sóng sánh màu hổ phách. Ánh trăng mười sáu lấp lánh xuyên qua vòm lá. Anh Nguyên vui vẻ kể lại câu chuyện “ngày xưa”: Thôn Diêm Trường ở phía nam xã Xuân Bình trước đây vốn là một vùng cát trắng, khô hạn vì mạch nước ngầm thấp. Năm 1987, huyện Sông Cầu triển khai dự án Xây dựng vùng kinh tế mới Diêm Trường, có quy mô 400ha, để đưa 300 hộ dân 2 xã Xuân Lộc và Xuân Bình về định cư, phát triển sản xuất nông nghiệp. Cây trồng chính của dự án là cây điều. Tuy vậy, do điều kiện chăm sóc kém vì người dân lúc bấy giờ không mặn mà với cây này, vì vậy, cây điều không phát huy được hiệu quả. Nhiều diện tích vườn cấp cho dân định cư vẫn bỏ trống (mỗi hộ được cấp 1ha). Đến năm 1998, Sở Khoa học – Công nghệ Phú Yên chọn Xuân Bình triển khai đề tài “Áp dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật, góp phần công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn”. Diêm Trường được chọn thí điểm trồng các loại cây ăn quả đặc sản. Số lượng cây gồm có: xoài cát Hòa Lộc 681 cây, xoài Thái Lan 11 cây, nhãn tiêu da bò 338 cây, ổi không hạt 428 cây, mãng cầu dai 264 cây, vú sữa Lò Rèn 67 cây, chanh tứ quý 216 cây, mận hồng đào 48 cây, sa-pô-chê 42 cây.

Gia đình anh Nguyên được nhận tổng cộng 125 cây các loại. Nhờ làm tốt quy trình kỹ thuật, nên đến năm 2005, tất cả cây ở khu vườn gia đình anh đều cho trái, nhất là xoài Hòa Lộc. Từ năm 2006, vườn xoài nhà anh cho thu 15-20 triệu đồng/vụ. Mảnh vườn giờ đây thực sự đã giúp gia đình anh cải thiện, nâng cao cuộc sống. Ba đứa con anh đều học hành đến nơi, đến chốn. Anh Nguyên không giấu nỗi tự hào, nói: “Từ khi những cây xoài Hòa Lộc, vú sữa, nhãn… phát huy hiệu quả, thì không cần ai tuyên truyền, hay khuyến cáo, đã có nhiều người ở Diêm Trường vào Hội Làm vườn tỉnh, hoặc qua Hội Nông dân huyện để liên hệ mua các giống cây này về trồng. “Hữu xạ tự nhiên hương” mà, phải không anh?

- Số gia đình đó được bao nhiêu? Tôi hỏi.

- Mười tám hộ.

Vùng đất Diêm Trường từ lâu nổi tiếng về cây đu đủ, bí chanh, bí đỏ, giờ đây, lại có thêm những đặc sản mới, không những ở trong vườn, mà còn được bày bán ở chợ Xuân Lộc. Trước đây, khi một số người trong thôn đưa những giống cây mới này về trồng theo đề tài, nhiều người láng giềng thoạt đầu nhìn họ bằng con mắt nghi ngại. Anh Nguyên và các anh Long, Phong… vẫn đinh ninh không một chút nghi ngờ rằng, những cây này sẽ hòa hợp với môi trường sinh thái trên vùng đất Diêm Trường. Bây giờ, nhiều người có dịp qua đây đã có cái nhìn khác, một tư duy khác, một nhận thức khác, một niềm tin sâu sắc, một lòng biết ơn đậm đà, ấm áp cho tương lai xán lạn của vùng đất vốn nghèo khó này.

VƯƠNG KHẢ MINH