Một sáng thức giấc, bỗng thấy cây cỏ quanh nhà đẫm nước và bầu trời nằng nặng mây mù. Ta tự nhủ rằng thêm một mùa mưa đến. Bất chợt ký ức kéo ta về những mùa mưa xa lắc, xa lơ.
Ngày mưa, bữa cơm chiều thường ăn sớm. Bữa cơm chiều nhà tôi đúng như câu hát ru của mẹ
“Cơm với muối khó khăn mới có
Nhà đông con của khó cũng ngon…”
Ảnh: D.T.X
Vài chén cơm với muối nào thấm tháp gì với cái dạ dày vốn chăm chỉ của con nhà nghèo. Vậy là đến lúc lên đèn, chúng tôi bụng lại thấy cồn cào. Vào lúc ấy, mẹ tôi bưng một bếp than hồng lên đặt giữa nhà, cả nhà xúm lại hơ tay. Những bàn tay nhỏ xíu, những bàn tay gầy guộc hơ lên bếp than hồng, rồi áp lên mặt nghe ấm áp lạ thường. Cũng vào lúc ấy anh tôi đội áo tơi lá ra vườn chặt vào một rổ bắp, chúng tôi xí phần một người một trái. Bắp vườn nhà nướng lửa than, chúng tôi vừa thổi, vừa nhai vừa nghe mẹ tôi kể chuyện cái đận bể mương Máng mấy anh chị tôi phải ăn cháo nấu củ hũ chuối… mới thấy hết cái ngọt ngào của trái bắp vườn nhà.
Sau bữa ăn tối đạm bạc ấy, mẹ tôi bỏ một ít tro vào bếp than cẩn thận đặt dưới chiếc chõng tre bà tôi nằm. Nhà nghèo làm gì có đủ chăn, hai anh em chúng tôi chung một giường đắp cùng tấm chăn mỏng, nghe mưa rơi rào rạt trên mái tranh và mẹ tôi hát ru đứa em út ở võng bên. Giấc ngủ đêm mưa êm ái làm sao.
Rồi có một đêm mưa thật lớn, ba tôi bảo: “Mưa này chắc có cá ra”. Thế là không ai bảo ai, anh em chúng tôi dậy thật sớm. Vậy mà đã thấy ba tôi dậy trước rồi, đang ngồi bên bình trà. Cái nhá, xâu lờ, chiếc giỏ la (giỏ đựng cá) trên gác bếp được lấy xuống. Không biết mẹ tôi dậy lúc nào mà bữa cơm sáng đã được dọn ra. Sau bữa cơm, mẹ tôi vắt một vắt cơm cùng gói muối mè vào chiếc khăn để ba cha con lót dạ buổi trưa. Ba tôi vác nhá đi trước, anh tôi vác xâu lờ còn tôi xách chiếc giỏ la và nắm cơm theo sau.
Lang thang đuổi cá trên đồng, đến khi chiếc giỏ la đã nặng, ba tôi kéo mẻ nhá cuối cùng rồi bảo: “Nước dã rồi, đi về”. Anh em tôi cũng đi thâu lờ. Bây giờ mới thấy đói, nắm cơm muối mè được bẻ đôi. Ba tôi quấn điếu thuốc hút nhìn anh em chúng tôi nhồm nhoàm nhai cơm, nét mặt khắc khổ, trầm buồn.
Những ngày ba cha con đi đánh cá, mẹ tôi cũng hào phóng hơn, nồi cơm không còn ghé khoai và được nấu đầy hơn. Bữa cơm trắng với canh chua cá tràu, cá trê kho gừng, cá rô nướng… trong ngày mưa là đại tiệc của gia đình tôi. Bây giờ, đã đi làm việc, đã được dự nhiều cuộc liên hoan, chiêu đãi với nhiều loại đặc sản của các vùng miền, nhưng hương vị những bữa cơm ngày mưa của gia đình tôi vẫn chưa phai nhạt và tôi mới hiểu vì sao ba tôi buồn.
Mùa mưa, cánh đồng làng là thiên đường của tuổi thơ của chúng tôi. Đã qua mùa gặt, bò được thả ăn tự do khỏi phải trông coi. Chúng tôi tha hồ đào chuột, bắn cò trắng bằng ná cao su, thả lờ, đặt đó… Buổi chiều, cưỡi bò về trên sừng bò lủng lẳng xâu cá, xâu chim, oai như vị tướng thắng trận trở về.
Bây giờ những người thân của tôi đã đi xa, mùa mưa chỉ gợi lại cho tôi những ký ức buồn và gắn thêm nhiều nỗi lo toan như: bão lụt ở quê, đường sá bị ngập, đưa đón con cái khó khăn hơn. Nhưng bù lại, ngày mưa thường những cuộc lai rai với bạn bè ấm áp, nghĩa tình hơn. Nói như các “tửu hữu” của tôi có chút ngông ngạo là: “Trời mưa không nhậu nó phí trời”.
MINH NHÃ
