Tuổi thơ tôi gắn liền với cỏ cây, hoa lá cùng những khoảnh vườn ngát mùi mít chín.
Dưới chân ngọn Chóp Chài, trong xóm hóc cạnh doi đá Cổ Rùa của làng Liên Trì có vườn mít do cụ cố ngày xưa trồng. Năm tháng qua đi, chiến tranh tàn phá, thời tiết thay đổi, chỉ còn lại duy nhất cây mít trước sân nhà nội Sáu. Nó đã trở thành cổ thụ. Mùa hoa vào cữ tháng giêng, đài hoa rụng trắng để vào tháng tư, hương mít chín đã tỏa lan khắp vườn. Mỗi lần về, cả bọn nhóc tót lên các chạng cây để nô đùa. Bà nội Sáu đem sào tre ra chọc tìm trái chín. Quả mít bổ ra, dày cơm vàng, tứa mật thơm lựng. Và ngay trên sân, cả bọn chen nhau xuýt xoa thọc tay vào moi từng múi mít.
Bình đã lớn, có vợ con trong phố, Ân đi xa lập nghiệp, Lộc cũng đi, chỉ còn Hậu, Lực ở lại với mảnh vườn quê, doi đất vồng. Những đứa con gái cũng theo chồng về xứ khác. Đó là những đứa em trong một gia tộc. Thời gian mãi trôi, khoảng nhớ thi thoảng dừng lại dưới gốc cây mít lão, nơi khi hè về, cả bọn tề tựu để bày các trò chơi. Tôi từng theo cả bọn lên rẫy tìm những trái thị chín, những chùm dú dẻ vàng, chùm chim chim đỏ mọng hay tha thẩn với Bình vào mùa sắn nước, nhổ từng củ trắng ngần vục rửa nơi con suối nhỏ sau nhà mà nhai giòn rụm. Giờ đây, trên mảnh đất vồng ngày cũ đã có những hàng mít trưởng thành từ hột của cây mít lão. Nó không như chúng tôi, khi trưởng thành đã vội quay lưng đi về miền khác.
Cây mít lão vẫn còn đó, dù thân sần sùi, bọng to bọng nhỏ, dù có cành nhánh đã mục đi. Nó vẫn tỏa bóng mát qua bao tháng năm, vững vàng khi cơn bão đổ về hóc núi. Cứ đến tháng tư, mùa mít chín, từ trong phố, tôi nhận được lời nhắn của nội Sáu là hãy về. Đôi khi, lại nhận được món quà của nội. Trong chiếc giỏ tre lót cành lá chuối là một góc mít vàng ươm, tươm mật, do đứa em đạp xe chở vào. Nhưng cuối tháng tư năm nay, sáng đầu tuần, mẹ gọi điện thoại bảo nội Sáu đã mãi mãi không còn. Tôi ray rức vì nghe tin bà yếu nhưng bận việc, lại đi công tác xa không về bên bà. Khi về, cây mít lão đầu sân đang kết trái trĩu cành và vầng khăn tang cũng đang kết trên đầu những đứa em một thời đu bám trên cành nhánh để nô đùa và chen nhau khi bà mang sào tre ra chọc trái chín.
Bà đã về nằm lại đất vồng như ông tôi, chú tôi, anh tôi, dưới hàng mít mùa này trĩu quả cùng mây trắng trôi bồng bềnh trên đỉnh Chóp Chài lộng gió, nơi bà sinh ra, ở lại và ra đi. Tôi sẽ không bao giờ được thấy bà vào ngày đầu năm, ngồi trước hiên nhà dưới tàng cây mít lão mà chờ tôi cùng vợ con trở về, đi dọc theo luống hoa vạn thọ để đến bên bà. Tôi vĩnh viễn mất đi những tháng tư có bà cùng hương mít chín. Cho dù tôi có đi đâu về đâu, có ăn bao nhiêu quả mít vào mùa vẫn không thể tìm lại hương thơm ngày cũ.
Lại một mùa mít chín nhưng không giống với những mùa mít của tuổi thơ, bởi không còn bà nội Sáu ngóng đợi tôi về để nhắc lại bao chuyện cũ một thời.
HUỲNH THẠCH THẢO
