Ở đám bài chòi lúc nào cũng có tiếng kèn, trống, âm thanh rộn rã vang xa, lôi cuốn, thúc giục:

Rủ nhau đi đánh bài chòi,

Để cho con khóc đến lồi rún ra.

Khi vào cuộc chơi, anh Hiệu xốc bài, rút ra một con và xướng tên con bài. Con bài được anh Hiệu lồng vào câu thai hoặc câu hát cho thêm phần hấp dẫn, kết hợp ban nhạc cổ đệm theo. Những câu thai thường có sẵn, Hiệu phải thuộc lòng hàng trăm câu. Cũng có khi Hiệu phải sáng tác hoặc chắp nối ráp câu này với câu kia, miễn sao câu thai nói lên được con bài Hiệu vừa bốc. Nội dung câu thai cũng luôn thay đổi. Chẳng hạn, ván thứ nhất gặp con bài Nhì Nghèo, Hiệu hô:

Chắp tay với chẳng tới kèo,

Cha mẹ anh nghèo chẳng dám cưới em.

Ván thứ hai, nếu gặp con bài đó, Hiệu hô câu thai có nội dung khác:

Cây khô tưới nước cũng khô,

Phận nghèo đi tới xứ mô cũng nghèo.

Ván thứ ba Hiệu đổi khác:

Thấy anh em cũng muốn theo,

Chỉ sợ anh nghèo anh bán em đi.

Ngoài ra, tên con bài cũng được gọi trại đi hoặc đổi khác để ứng vào một câu thơ hoặc ca dao nào đó. Chẳng hạn Ngũ Rốn thành Ngũ Rún rồi Ngũ Ruột:

Rủ nhau đi đánh bài chòi

Để cho con khóc đến lồi rún (rốn) ra.

Hay:

Thò tay vào ngắt ngọn ngò,

Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ.

Có khi gặp những câu thai nêu trọn vẹn con bài thì Hiệu không bao giờ bỏ qua cơ hội. Ví dụ như con bài Ba Bụng, dùng các câu thai sau đây:

Xét ra cho kỹ sự đời,

Ba người ba bụng không ai thời giống ai.

Chòi nào trúng tên con bài do anh Hiệu hô thì gõ mõ để nhận con bài. Nếu trúng 3 con bài thì chòi đó đã “tới”, xổ một hồi mõ dài báo hiệu. Lúc đó người thủ xướng sẽ bưng khay rượu tới trao phần thưởng cho chòi trúng và cắm lá cờ đuôi nheo lên khúc chuối treo trước chòi đánh dấu cho một lần thắng.

Hội bài chòi là một trò chơi dân gian mang tính văn nghệ quần chúng thu hút đông đảo người tham gia. Ngày nay làng Phụng Các vào ngày Tết Nguyên Đán vẫn còn duy trì, nhưng có một số biến đổi trong cách hô của anh Hiệu. Các câu thai giờ đây không còn phong phú như trước kia mà người hô lại mang chất giọng và nội dung giống như hô lô-tô.

Kết luận: Trải qua 400 năm lịch sử, làng cổ Phụng Các cùng với những xóm làng khác trên vùng đất Phú Yên đã đóng góp quan trọng vào quá trình Nam tiến thời mở cõi, cũng như suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Những di tích lịch sử, văn hóa, lễ hội, phong tục,… mà người dân làng cổ Phụng Các tạo dựng là những giá trị vô giá mà các thế hệ hôm nay phải trân trọng giữ gìn với tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, đồng thời tiếp tục phát huy trong thời kỳ mới, để làng cổ Phụng Các xứng đáng là vùng đất có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong mỗi người chúng ta, khi trở về vùng đất tổ của quê hương Phú Yên để tưởng niệm vị Thành hoàng Lương Văn Chánh- người có công đầu trong việc mở đất Phú Yên cách đây 400 năm.

TS.ĐÀO NHẬT KIM