Lại một mùa xuân nữa đang về trên quê hương Đồng khởi Hòa Thịnh. Hòa Thịnh đã đi vào thơ ca, đã in đậm trong ký ức những cán bộ, đồng chí qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ đã từng ăn, từng ở, từng bám làng, lội suối, ngủ trong hang đá rồi bất thần mọc dậy ra làng tập kích địch. Lúc ẩn, lúc hiện, khi thì chỗ này, lúc thì chỗ kia. Trong một đêm chỉ có vài đồng chí du kích cơ động đánh bắn tỉa, rồi a lô hô khẩu hiệu làm địch hoảng hồn cứ tưởng “Việt Cộng” đông lắm, hoang mang co cụm phòng thủ. Đó là chiến thuật “xuất quỷ nhập thần” của ta làm địch dao động, lo sợ.

Trụ sở xã Hòa Thịnh hôm nay - Ảnh: D.T.XUÂN

 

Hòa Thịnh có những địa danh đi vào lòng người và có địa danh được ghi nhận là di tích lịch sử như Hóc Cây Quăn. Những đồng chí trước đây có thời gian công tác, hoạt động ở địa bàn Hòa Thịnh chắc hẳn còn nhớ những cái tên như: Đồng Tàu, Đá Chồng, Suối Lạnh, Cỏ Ống, Suối Cùng, Suối Mua, Suối Ngã Hai. Những con suối nước trong vắt mượt mà như suối tóc của những cô em giao liên, y tá Hòa Thịnh năm nào…

Suối Ngã Hai nằm sâu trong dãy Trường Sơn. Dọc suối và hai bên bờ suối có những tảng đá nhẵn như mặt phản gỗ, những tảng đá khổng lồ cao chót vót có những chùm lan rực rỡ. Con suối có nhiều cá, môn dóc, khoai mài, cây đát (loại cây cho hạt to bằng ngón cái, ăn rất dẻo ngon, củ hũ đát lại càng ngon hơn)... Kho lương thực trời cho này mọc rất nhiều ở suối, rừng Hòa Thịnh, đã nuôi sống cán bộ, bộ đội trong những năm tháng bị địch bao vây lương thực, cực kỳ đói và thiếu từng hạt muối, viên thuốc…

Nhắc đến Đồng khởi Hòa Thịnh (22/12/1960) ta không thể nào quên cái tên Sát Cẩu Tử (nằm lưng chừng trên ngọn núi Hòn Ông, nơi họp bàn Nghị quyết 15 Trung ương Đảng chuẩn bị lực lượng vũ trang Đồng khởi Hòa Thịnh. Cái tên như một huyền thoại do một cán bộ ngẫu hứng đặt ra trong cuộc họp bàn chuẩn bị lực lượng vũ trang đêm Đồng khởi Hòa Thịnh.

Hòa Thịnh trong những năm chiến tranh ác liệt đã trở thành vành đai trắng, nhưng bom đạn Mỹ không khuất phục được lòng yêu quê hương đất nước của nhân dân Hòa Thịnh nói riêng, đồng bào cả nước nói chung, đã vùng lên đánh đuổi ngoại xâm và làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975. Giang sơn nối liền một dải.

Sau ngày giải phóng, người dân Hòa Thịnh trở về quê hương yêu dấu, ai cũng rất mừng. Nhưng nhìn cảnh hoang tàn đổ nát do chiến tranh để lại, nhiều người không cầm được nước mắt. Những năm tháng sau ngày giải phóng ấy, Hòa Thịnh vẫn còn là một xã với vô vàn khó khăn. Cứ mỗi mùa mưa đến, Hòa Thịnh như một ốc đảo bốn bề mênh mông nước, đường sá lầy lội, nên “quần đùi” rất thông dụng và có khi đắt tiền hơn quần dài (!).

Có thể nói chẳng nơi nào có lượng mưa nhiều như ở Hòa Thịnh, nên có câu: “Mưa Đồng Cọ, gió Tu Bông”. Đồng Cọ là tên gọi Hòa Thịnh quê tôi trong những ngày xa xưa. Nơi đây bạt ngàn cây cọ, rừng cọ. Những năm tháng xa xưa ấy, đường về Hòa Thịnh xa xôi diệu vợi, phải qua hai lần đò nên không có xe khách đưa đón, thậm chí xe ngựa cũng không vào được. Ai muốn vào Hòa Thịnh nếu không có xe đạp thì phải lội bộ.

Bù lại Hòa Thịnh quê hương tôi thuở ấy là vựa lúa. Đặc biệt có loại nếp “đỏ mép” cực kỳ thơm dẻo. Loại nếp này thường dùng gói bánh ít lá gai, nhân đậu phộng hoặc mè (vừng) thì ngon tuyệt – ấy là đặc sản quê tôi. Tiếng lành đồn xa, nên lắm cô gái thích ăn “bánh ít lá gai” muốn về thăm Hòa Thịnh làm dâu, nhưng sợ nỗi đường xa cách trở đò giang, nên dân gian mới có thơ rằng: “Muốn ăn bánh ít lá gai… Lấy chồng Đồng Cọ sợ dài đường đi!”, hay: “Anh về Hòa Thịnh chiều mưa. Qua sông Bến Củi đò đưa ngược dòng”.

Ấy là Hòa Thịnh trong những năm tháng xưa kia. Còn Hòa Thịnh ngày nay, Hòa Thịnh bây giờ đã thay da đổi thịt.

Con đường chính từ cầu Bến Củi (nơi tiếp giáp với xã Hòa Mỹ) đến chân núi Đá Mẹp đã láng nhựa. Hai bên đường hàng quán nhà cửa san sát, đây đó mọc lên những ngôi nhà tầng đẹp đẽ khang trang. Bệnh xá, mạng lưới điện đã phủ kín khắp xã. Đối diện với Nhà truyền thống là trụ sở Đảng ủy – UBND xã được xây dựng nhà tầng kiên cố. Hệ thống trường học ở Hòa Thịnh được xây dựng quy mô, có ba ngôi trường tầng kiên cố (hai trường cấp I và một trường cấp II). Đặc biệt Trường Tiểu học số 2 Hòa Thịnh được công nhận đạt chuẩn quốc gia, ngoài những phòng ốc khang trang tiện nghi, trường có sân chơi rất rộng với những hàng cây cổ thụ che rợp sân trường, bên dưới những hàng cây là những chiếc ghế đá, bên cạnh những bồn hoa, cây cảnh, và lối đi rải đầy đá cuội tựa như một công viên.

Trong năm 2010, Hòa Thịnh san lấp mặt bằng xứ đồng Cây Dương với kinh phí trên 2 tỉ đồng và dự định trong năm 2011 sẽ xây dựng khu chợ mới nơi đây. Bà con nhân dân Hòa Thịnh và đặc biệt là giới tiểu thương rất hoan nghênh dự án di dời chợ này. Bởi, với số dân Hòa Thịnh hiện nay hơn 1 vạn người mà hàng ngày phải chen lấn sinh hoạt trao đổi hàng hóa trong một ngôi chợ (cũ) chưa đầy một sào đất, lại gần khu dân cư, trường học… gây ô nhiễm môi trường.

Nói đến Hòa Thịnh, người ta liên tưởng ngay đến cảnh mưa gió bùn lầy, ngập úng. Trong mấy năm gần đây hệ thống thủy lợi giao thông tuy có chỉnh trang tu sửa, nhưng nhìn tổng thể còn rất nhiều mặt hạn chế. Hệ thống bê tông hóa đường liên thôn, liên xóm chỉ đếm được trên đầu ngón tay!

Sáng nay, dường như ông mặt trời thức dậy sớm hơn và lũ trẻ con cũng thức sớm hơn mọi ngày, đòi bố mẹ mặc quần áo mới đi chơi tết. Ngoài kia những tia nắng đầu năm mới đang phủ lên những cánh đồng xanh non, từng đàn chim én bay về đậu trên những đường dây tải điện. Nắng xuân ấm áp mọi nhà, mọi người, hy vọng trong năm mới này kỷ niệm 400 năm Phú Yên, Đảng bộ và nhân dân Hòa Thịnh phát huy truyền thống cách mạng đồng tâm hiệp lực xây dựng quê hương Đồng khởi ngày càng phát triển.

VŨ HOÀNG GIANG