Đầu tháng 12/1959, Tỉnh ủy Phú Yên tổ chức hội nghị tại xã Bầu Bèn (huyện Sơn Hòa) để quán triệt Nghị quyết 15. Tỉnh ủy đề ra chủ trương diệt một số tên ác ôn đầu sỏ có nợ máu với nhân dân để trấn áp địch; đẩy mạnh công tác dân vận trong quá trình xây dựng căn cứ miền núi, xây dựng lực lượng vũ trang, phát triển phong trào đồng bằng, kiện toàn tổ chức, phát triển đảng viên mới, thành lập thêm một số chi bộ xã.

Đồng chí Cao Xuân Thiêm (Ma Pốp, Ma Xăm, Ma Xí) đóng khố “ba cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm) với bà con các dân tộc ở chiến khu Thồ Lồ (9/1954-1960). - Ảnh: TƯ LIỆU

Sau hội nghị, các huyện, thị đã đồng loạt triển khai nhiều mặt công tác có liên quan đến hoạt động công tác dân vận như: tranh thủ xây dựng cơ sở nòng cốt; phát triển đảng viên; rút thanh niên ra căn cứ; củng cố lại các chi bộ cũ, xây dựng thêm chi bộ mới; xây dựng căn cứ đứng chân; mở ra các điểm sản xuất tự túc khắp các vùng giáp ranh… Tổ chức các điểm sản xuất tự túc là một sáng kiến của Tỉnh ủy Phú Yên rút ra từ phong trào làm rẫy cách mạng ở Thồ Lồ, không chỉ để giải quyết vấn đề lương thực mà còn là nơi tiếp nhận cán bộ từ miền Bắc vào, từ đồng bằng lên có chỗ ăn, ở, học tập và từ đây sẽ bổ sung lực lượng về các địa phương và các chiến trường trong toàn tỉnh Phú Yên.

Đầu tháng 12/1959, tại buôn Ma Đao (miền Tây), trung đội vũ trang đầu tiên của tỉnh được thành lập đặt tên là B95.

Tháng 7/1960, các xã Cà Lúi, Phú Tân, Phú Mỡ (miền Tây) thành lập các đội vũ trang công tác. Các huyện, thị ở đồng bằng cũng bắt đầu tổ chức các đội vũ trang công tác.

Trước tình hình phong trào cách mạng ngày càng phát triển, tháng 9/1960, Tỉnh ủy tổ chức Đại hội Tỉnh Đảng bộ lần thứ nhất trong kháng chiến chống Mỹ tại buôn Ma Hàm (Thồ Lồ). Đồng bào dân tộc vùng Thồ Lồ đã huy động sức người, sức của phục vụ đại hội chu đáo. Đại hội đã quán triệt tinh thần Nghị quyết 15 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đề ra chủ trương biện pháp đẩy mạnh phong trào đồng khởi ở đồng bằng, giải phóng hoàn toàn miền Tây; xây dựng căn cứ địa vùng giáp ranh giữa đồng bằng và miền núi. Ra sức đẩy mạnh hoạt động dân vận, xây dựng chi đảng bộ vững mạnh, hình thành các tổ chức đoàn thể quần chúng và các ban ngành chuyên môn để phục vụ đắc lực cho công cuộc kháng chiến. Tiếp tục củng cố và mở rộng hành lang vận chuyển và các đường dây liên lạc từ tỉnh xuống huyện, xã, và từ tỉnh ra khu bảo đảm vận chuyển hàng hóa của Trung ương chi viện đưa đón cán bộ và bảo đảm vận chuyển tài liệu bí mật nhanh chóng kịp thời. Ra sức phát động quần chúng vùng ta kiểm soát, vùng sắp làm chủ, giúp đỡ cán bộ, động viên nhân tài vật lực phục vụ cách mạng.

Thực hiện chủ trương giải phóng toàn miền Tây, tỉnh giao trách nhiệm cho Ban cán sự miền Tây phá cho kỳ được ấp chiến lược Phú Giang, mở đầu phong trào đồng khởi ở miền Tây và toàn tỉnh. Ban cán sự miền Tây do đồng chí Võ Mông (Ma Tam) làm Bí thư vạch phương án nổi dậy và tiến công giải phóng ấp chiến lược với phương châm đấu tranh chính trị binh vận là chính, lực lượng vũ trang chỉ sử dụng khi cần thiết. Dưới sự chỉ huy chung của đồng chí Ma Tam, các đồng chí Ma Noa, Ma Cử rút 3 tổ du kích làng Đồng (10 người), Ma Pốp rút trung đội du kích Thồ Lồ và 2 chủ làng có uy tín, có quan hệ mật thiết với đồng bào dân tộc Phú Giang để làm công tác điều tra tìm hiểu và vận động nhân dân. Đêm 30/10/1960, 4 tổ công tác với 4 súng K54, 10 cây chuối ngụy trang làm súng cối, súng phóng lựu nghi binh, vũ khí còn lại là dao, ná, dây, gậy… vượt sông Cái, đột nhập vào ấp chiến lược Phú Giang. Trong vòng 20 phút, ta làm chủ hoàn toàn ấp chiến lược Phú Giang. Đồng chí Ma Noa tập hợp quần chúng, tuyên bố giải tán chính quyền cũ, thành lập chính quyền tự quản.

Tiếp sau cuộc nổi dậy giải phóng Phú Giang, nhân dân các xã Phú Mỡ, Phú Mài, Bầu Bèn, Cà Lúi, Suối Trai, Hòn Nhọn cũng lên giành quyền làm chủ, thành lập chính quyền tự quản. Dưới sự lãnh đạo của các chi bộ đảng, các xã trong vùng giải phóng dấy lên phong trào toàn dân chống giặc giữ làng, sản xuất giải quyết đời sống, ủng hộ bộ đội, tiếp tế, nuôi quân. Vùng căn cứ địa liên hoàn chiếm 1/10 diện tích tự nhiên toàn tỉnh hình thành, nối liền các huyện đồng bằng với miền núi và các tỉnh Bình Định, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa bảo đảm cho hành lang đi lại từ tỉnh ra khu, bảo đảm cho lực lượng ta có địa bàn đứng chân vững chắc. Miền Tây giải phóng ít đổ máu, ít tốn đạn, không kéo dài, nhiều xã tự thân quần chúng nổi dậy làm chủ, sắp đặt trật tự quản lý buôn làng.

VIỆT THÀNH