Cán bộ kinh tài của Đảng, cán bộ chính quyền, các đoàn thể, cán bộ hậu cần quân đội vận động móc nối các nhà buôn, sĩ quan ngụy và cán bộ nhân viên chính quyền ngụy Sài Gòn đã hình thành một hệ thống “cửa khẩu” thương mại các vùng trong tỉnh.
“Cửa khẩu” Tuyết Diêm, Lệ Uyên, Trung Trinh, huyện Sông Cầu cung cấp muối cho 3 tỉnh Phú Yên, Đắk Lắk, nam Gia Lai suốt trong những năm chống Mỹ cứu nước. Còn những cửa khẩu được mở rộng gồm có Triêm Đức, Thạnh Đức xã Xuân Quang 2, Phước Huệ, Long Hà, Long Mỹ xã Xuân Long. Ấp Rượu Tân Phú, Tân Vinh (xã Xuân Sơn) thuộc huyện Đồng Xuân. Các cửa khẩu tiếp tục được mở rộng sau đó là vùng 2, vùng 3, vùng 8 ở xã An Định thu mua lương thực hàng hóa, (riêng vùng 1 bán đổi đô la). “Cửa khẩu” Bình Chính, Mỹ Long ở xã An Dân được xây dựng vững chắc; “cửa khẩu” Xuân Dục, Phú Quý, Phú Phong cũng là kho cất lương thực ở các động cát ven biển thuộc xã An Chấn, huyện Tuy An.
“Cửa khẩu” Suối Ré, Suối Thẻ ở xã Hòa Định; “cửa khẩu” Hà Bình ở xã Hòa Quang thuộc Tuy Hòa 2; xóm Hương ở xã Hòa Phong; “cửa khẩu” Bến Đá, Suối Phẩn ở xã Hòa Mỹ, huyện Tuy Hòa 1 vừa thu mua lương thực hàng hóa, vừa tiêu thụ lâm sản như: mật ong, dầu rái, chai, mây, trái cây do đồng bào Tuy Hòa 1 khai thác. Chính nhờ tiêu thụ lâm sản mà cơ sở ta được mở rộng sâu trong vùng địch kiểm soát.
Với tinh thần thi đua yêu nước, đội quân tóc dài của tỉnh Phú Yên chẳng những nổi tiếng dũng cảm mưu trí đấu tranh chính trị, binh địch vận mà còn làm tốt công tác đấu tranh kinh tế với địch, ngày đêm bám khẩu xoi luồng mở rộng giao lưu hàng hóa giữa vùng ta và vùng địch. Lực lượng ta xây dựng cơ sở trong ngụy quân, ngụy quyền cung cấp nhiều mặt hàng thiết yếu cho căn cứ, vùng giải phóng, cho lực lượng cách mạng và giúp đỡ tỉnh bạn Đắk Lắk, Gia Lai, Khánh Hòa nhiều hàng hóa thiết yếu như gạo, muối,
mắm, vải, dầu thắp, dụng cụ y tế, thuốc chữa bệnh, giấy viết và hàng kim khí. Có lúc sĩ quan ngụy bán cho cách mạng 1,2 tấn gạo nhưng chính quyền ngụy vẫn làm ngơ.
Các cửa khẩu được hình thành dẫn đến khối lượng hàng hóa ngày càng nhiều và đa dạng, thương nhân đi lại tấp nập nhộn nhịp kẻ bán người mua. Có lúc địch huy động lực lượng bảo vệ càn quét, đánh phá bắt bớ nhưng đội quân tóc dài đã tiên phong xoi luồng mở cửa khẩu khác.
Nhờ những cửa khẩu đó, trong những năm 1970-1974, ta thu mua được rất nhiều lương thực, thực phẩm. Cụ thể: gạo 1.808 tấn, muối 125 tấn, hàng hóa trị giá 125 triệu đồng. Các cửa khẩu cũng đã làm thất bại chủ trương chính sách của Mỹ, ngụy bao vây phong tỏa, đánh phá hành lang giao lưu kinh tế giữa vùng giải phóng và vùng địch kiểm soát. Đồng thời đời sống của nhân dân trong vùng giải phóng được cải thiện, có gạo ăn, có muối, có vải mặc, có thuốc chữa bệnh và có giấy viết cho con em học hành. Ngoài ra, các cửa khẩu còn cung cấp lương thực hàng hóa, nhu yếu phẩm cho các đơn vị chủ lực như Trung đoàn 20 (Trần Hưng Đạo), Trung đoàn 10 ( Ngô Quyền), Phân khu Nam; chi viện lương thực cho TP Quy Nhơn (Bình Định).
NGUYỄN HỮU ÁI
