Di tích lịch sử chưa được quan tâm bảo vệ đúng mức, di vật lịch sử vẫn chưa có nơi để bảo tồn, nhiều giá trị văn hóa của người dân tộc thiểu số đang bị mai một - đây là thực trạng đang làm đau đầu những người làm công tác văn hóa ở huyện Sơn Hòa.
Hiện vật văn hóa, lịch sử được để tạm ở Thư viện huyện Sơn Hòa - Ảnh: T.DIỆU
Dân số huyện Sơn Hòa có gần 55.000 người, trong đó người dân tộc thiểu số chiếm 34%. Hiện nay, điều kiện để đầu tư cho văn hóa chưa đảm bảo, thiếu đồng bộ.
Tính đến năm 2012, ngoài di tích lịch sử cấp tỉnh (Trại an trí Trà Kê, xã Sơn Hội) và di tích cấp quốc gia (Căn cứ của tỉnh Phú Yên trong kháng chiến chống Mỹ), Sơn Hòa còn có 14 di tích, danh thắng để xem xét công nhận di tích cấp tỉnh. Tuy nhiên, nguồn vốn bảo tồn di tích có sự phân cấp, di tích cấp quốc gia do tỉnh đầu tư, di tích cấp tỉnh do địa phương đầu tư từ nguồn vận động xã hội, nguồn đóng góp của nhân dân. Với kinh phí hiện có, ngành Văn hóa huyện Sơn Hòa gặp rất nhiều khó khăn trong công tác đầu tư tôn tạo di tích. Đơn cử như Trại an trí Trà Kê, công tác bảo vệ, lập bia di tích vẫn chưa được đầu tư do huyện thiếu kinh phí. Nhiều di tích khác vẫn trong tình trạng còn nhiều vướng mắc do đất đã bị dân chiếm để sản xuất nên khi quy hoạch gây nhiều tranh cãi.
Phòng Văn hóa - Thông tin huyện chưa có điều kiện sưu tầm, thu thập hiện vật: cồng chiêng, trang phục của đồng bào dân tộc thiểu số, nhạc cụ cổ, các mô hình nhà dài...; nhiều tài liệu về văn hóa cần đưa vào danh mục bảo tồn do Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Sơn Hòa quản lý lại không có nhân viên có nghiệp vụ để xử lý. Hiện vật được trưng bày tạm bợ tại Thư viện huyện Sơn Hòa, chưa phát huy được giá trị giáo dục lịch sử, văn hóa. Công tác bảo tồn không được coi trọng nên hiện vật dần dần hư hao và có thể sẽ mất đi.
Ông Ma Thoan, Bí thư Chi bộ buôn Lé B (xã Krông Pa), nói: “Việc lưu giữ, bảo tồn các giá trị văn hóa của người dân tộc thiểu số gặp nhiều khó khăn. Số lượng cồng chiêng đang giảm dần, trang phục truyền thống không còn được nhiều thanh niên chọn mặc trong các dịp lễ hội. Các nghi lễ truyền thống như lễ mừng lúa mới, lễ tạ ơn trời đất... đang mất dần. Các giá trị tinh thần như: sử thi, bài ca dân gian, điệu múa dân gian nếu không được lưu truyền, nhân rộng thì rất có thể sẽ mất đi và lớp trẻ không còn biết đến. Tôi mong muốn các cấp, ngành chức năng quan tâm đầu tư, đào tạo để mai này lớp già có “ra đi” thì còn lớp trẻ kế thừa các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số”.
Từ nguồn kinh phí hỗ trợ của Bộ VH-TT-DL, Sơn Hòa nên ưu tiên đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa và trang bị một số loại nhạc cụ như cồng chiêng để các địa phương phát huy văn hóa truyền thống. Tăng cường đưa internet về các xã phát triển hệ thống thông tin cộng đồng. UBND huyện Sơn Hòa đang trùng tu, sửa chữa nhà dài, nhà sinh hoạt cộng đồng, tổ chức các hoạt động văn hóa - văn nghệ gắn với đời sống của người dân tộc thiểu số.
Theo ông Nguyễn Thiện Tình, Phó phòng Văn hóa - Thông tin huyện Sơn Hòa, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa một cách đồng bộ là bài toán khó giải. Trước mắt, Phòng Văn hóa - Thông tin sẽ tham mưu để UBND huyện tìm nguồn kinh phí lập bia ghi lại ý nghĩa lịch sử của di tích; đầu tư kinh phí xây dựng nhà truyền thống để đưa các hiện vật đang để ở Thư viện huyện Sơn Hòa về trưng bày. Tôi hy vọng các ngành chức năng, UBND tỉnh, Sở TN-MT, Sở VH-TT-DL tham mưu trong quy hoạch, đo đạc, cắm mốc di tích để phát huy tối đa giá trị di tích hiện có. Các cấp, ngành liên quan nên có sự đầu tư, hỗ trợ kinh phí cho việc xây dựng đề án bảo tồn các giá trị văn hóa trên địa bàn mà trước hết là liên hoan cồng chiêng toàn huyện.
TUYẾT DIỆU
