Trong tháng 9 vừa qua, nhà văn Bùi Anh Tấn trình làng liên tục hai cuốn tiểu thuyết dày cộp về hai đề tài khác nhau. Nếu chỉ nói riêng về đề tài và “cái gu” của mỗi nhà văn, viết được đa dạng như Bùi Anh Tấn kể cũng lạ. Hơn nữa, anh lại là cây bút rất khỏe, in sách rất nhiều so với thời gian cầm bút.

* Tiểu thuyết “Bước chân hoàn vũ” (NXB Công an nhân dân) được viết lại từ kịch bản phim 40 tập cùng tên mà anh đã “bán” cho FPT Media Hồ Chí Minh. Có phải vì anh thấy kịch bản phim chưa chuyển tải hết ý của mình nên viết thành tiểu thuyết?

- Mỗi thể loại có thế mạnh khác nhau, nhưng kịch bản phim không thể khai thác sâu một nhân vật như mình mong muốn. Ở tiểu thuyết này, tôi chọn ra một nhân vật phản diện trong kịch bản phim để xây dựng thành nhân vật chính. Thêm nữa, tôi học ngôn ngữ điện ảnh để thể hiện trên một cuốn tiểu thuyết. Lúc đầu, tôi rất chú trọng lời thoại và muốn tiểu thuyết chỉ hoàn toàn thoại. Nhưng sau đành bất lực, vì tiểu thuyết mà chỉ toàn thoại thì không thể viết nổi. Có thể xem tác phẩm này như một cuộc thử nghiệm với cách trình bày xen giữa kịch bản phim và văn học vậy.

* Mở đầu các chương trong “Bước chân hoàn vũ” đều bằng “Truyện Kiều”, hẳn anh muốn “bói Kiều” cho các nhân vật của mình?

- Trong lời mở tiểu thuyết, tôi trích mấy câu Kiều, trong đó có câu  được in đậm: “Vành ngoài bảy chữ, vành trong tám nghề”, và trích dẫn giải thích rất rõ thế nào là  “vành ngoài bảy chữ” và ”vành trong tám nghề”. Thông qua những câu Kiều mở đầu mỗi chương, người đọc có thể hình dung số phận các nhân vật, mà nhất là số phận người đàn bà sẽ như thế nào. Có thể tôi “bói Kiều” cho các nhân vật, nhưng là “bói” có chủ đích.

* Từ “Bước chân hoàn vũ” viết về thời hiện tại, anh lại “nhảy” về quá khứ viết về triều Trần. Xin hỏi “cú nhảy” này của anh mất bao lâu?

- Thật ra tôi viết tiểu thuyết Đàm đạo về Điều Ngự Giác Hoàng (NXB Văn hóa Sài Gòn) tức viết về thời Trần Nhân Tông trước khi viết Bước chân hoàn vũ. Tôi mất khoảng 4 năm để hoàn thành tiểu thuyết lịch sử này trong khi Bước chân hoàn vũ chỉ mất khoảng 1 năm là xong. Vì sao viết trước mà tiểu thuyết lịch sử về thời Trần Nhân Tông đến cuối năm 2008 mới xong? Đơn giản, điều gì tôi biết, tôi hiểu thì khi cầm bút luôn dễ dàng hơn những điều thuộc về quá khứ xa mờ. Tôi viết theo kiểu “dồn toa” nên tự thúc mình phải làm cho xong việc.

* Gọi là viết về thời Trần Nhân Tông nhưng thực sự tiểu thuyết này khái quát cả triều đại nhà Trần, trong đó nhân vật nổi trội lại là Trần Thủ Độ. Theo anh, đặt tên cuốn sách như vậy đã chuyển tải đúng nội dung?

- Đúng là tôi đã dành một nửa cuốn sách để nói về thời kỳ đầu của nhà Trần với các nhân vật tiêu biểu: Trần Thủ Độ, Trần Cảnh, Trần Thị Dung, Lý Chiêu Hoàng, Tuệ Trung thượng sĩ - Trần Tung… Từ những nhân vật này đặt trong bối cảnh lịch sử và tôn giáo để lý giải nhân vật Trần Nhân Tông. Có thể nói, hai người ảnh hưởng từ thời trẻ làm nên tư tưởng đức Điều Ngự Giác Hoàng Trần Nhân Tông là Tuệ Trung thượng sĩ và Trần Cảnh.

* Có vài ý kiến cho rằng anh làm trong ngành công an nên thích đưa... tội phạm vào tác phẩm văn chương của mình?

- Tôi nghĩ cũng không hẳn như vậy, bởi nếu nói làm gì sẽ nhìn thấy nhiều vấn đề “giống” như nghề ấy để viết e rằng là ngộ nhận chăng? Thiếu gì những nhà văn đâu có làm nghề này, nghề kia… nhưng vẫn viết rất hay về công việc, nghề nghiệp đó thôi. Quan trọng là sự thẩm thấu của mỗi nhà văn trước vấn đề mình tâm đắc khi cầm bút viết, cũng như tôi viết rất nhiều mảng đề tài khác nhau, không hẳn chỉ là công an. Tuy nhiên cũng phải thừa nhận thế này, do làm công an nên tôi đã có những thế mạnh nhất định trong việc khai thác công việc của ngành trong đấu tranh với tội phạm. Bài học thuở vỡ lòng của tôi là “nhân chi sơ tánh bản thiện”, tôi tin con người sinh ra là luôn mang sẵn tính thiện. Có điều khi lớn lên, môi trường xã hội, cuộc sống… tác động đến, tính thiện ít đi mà tính ác nổi lên nhiều hơn, đấy cũng là một mặt trái bản chất của con người. Thế nên trong khả năng hạn chế của mình, tôi viết về cái ác chính là để cảnh báo, nhất là trong thời điểm hiện nay khi đồng tiền lên ngôi, sự hưởng thụ về vật chất làm cho con người ta quên đi tất cả những giá trị văn hóa, đạo đức, tinh thần. Chỉ có thế thôi.

* Xin cảm ơn anh! 

THANH KIỀU (thực hiện)