Sân chơi cho những cây bút văn chương trẻ bây giờ đang khan hiếm. Đó là nhận định chung của nhiều nhà văn trẻ và cả những người quan tâm đến văn học trẻ.
Bàn tròn văn chương - một sân chơi dành cho các cây bút trẻ được tổ chức tại TP Vũng Tàu Ảnh: T.H.NHÂN
Khoảng hơn mười năm trước là thời kỳ bút nhóm nở rộ trên cả nước. Hầu như tỉnh, thành nào cũng có một vài bút nhóm hoạt động. Có thể kể đến: Tây Đô (Cần Thơ), Dòng Sông Xanh (Bình Dương), Biển Xanh (Qui Nhơn), Hương Quê (Phú Yên), Vườn Nho (Ninh Thuận)… Một số bút nhóm được các tờ báo dành cho tuổi mới lớn đứng ra thành lập như Vòm Me Xanh (Mực Tím), Hương Đầu Mùa (Hoa Học Trò). Ngoài các bút nhóm do các báo đứng ra thành lập được tổ chức sinh hoạt qui củ thì các bút nhóm còn lại thường ở dạng tự phát trong nhà trường. Một số bạn trẻ đang học phổ thông hoặc sinh viên có chung tình yêu văn học ngồi lại với nhau vào một thời gian hẹn trước. Thường thì mỗi bút nhóm như vậy “bầu” ra một người có “uy tín” nhất làm “bút trưởng” đồng thời có thể kiêm luôn vai trò MC trong mỗi buổi sinh hoạt. Đến với bút nhóm, các cây bút mới tập tò làm thơ, viết văn có thể trình bày những sáng tác đầu tay của mình trước bạn bè đồng trang lứa.
Sự nở rộ của bút nhóm vào thời điểm đó song hành với sự ra đời của nhiều tuyển tập văn chương tuổi mới lớn như Áo Trắng, Phượng Hồng, Tuổi Hồng… Các tuyển tập văn chương này chính là nơi “đỡ đầu” cho nhiều cây bút trẻ hăng hái gởi gắm sáng tác của mình. Rồi yếu tố thị trường đã “đánh gục” nhiều tuyển tập văn chương thuần chất đi đôi với sự tan rã loại hình bút nhóm. Sân chơi bút nhóm vốn dĩ không thể tồn tại lâu bền nếu không có mối hàn gắn giữa các lứa tuổi. Bởi lẽ lớp sinh viên, học sinh sau khi ra trường sẽ khó có cơ hội quay lại “chốn cũ” sinh hoạt văn chương như thuở nào vì bao lo toan mưu sinh bộn bề khác. Cũng phải nói thêm, hơn mười năm trước, Internet chưa phổ cập, các loại hình giải trí chưa phong phú như bây giờ nên sinh viên, học sinh có nhiều thời gian hơn dành cho văn học.
Bây giờ một cây bút trẻ muốn in một đầu sách hoặc công bố tác phẩm của mình thật dễ dàng dựa vào mạng Internet và sự thông thoáng trong lĩnh vực xuất bản. Nhưng vẫn thấy thiếu vắng không khí sinh hoạt văn chương thuần chất gieo vào tâm hồn người trẻ những hạt mầm nhân bản. Bút nhóm Hương Đầu Mùa của Báo Hoa Học Trò thì đã “giã từ dĩ vãng”, giải thưởng Tác phẩm Tuổi Xanh của Báo Tiền Phong cũng “khép lại sân chơi”, trang thơ Bút Mới định kỳ thứ năm hàng tuần trên Báo Tuổi Trẻ đang “tạm ngưng”… Các cây bút tập tễnh ở dạng “hạt mầm” rất bối rối không biết gởi “đứa con tinh thần” vào đâu. Có một điều may mắn là giữa tháng 5 này, tuyển tập “Áo trắng” đã “tái sinh” dưới sự đỡ đầu của Báo Tuổi Trẻ và sẽ ổn định một tháng ra hai số.
Những “sân văn” trên các báo, tuyển tập không chỉ là “vườn ươm” mà còn là cầu nối để các cây bút trẻ gặp nhau. Nên khi một cây bút nào đó in tác phẩm thì sự ngỡ ngàng đón nhận rất ít xảy ra. Hiện nay, có thể vì thiếu (hay mờ mịt) thông tin về bạn viết cùng trang lứa nên một tác phẩm vừa ra đời của một cây bút trẻ nào đó khiến người quan tâm đặt câu hỏi “ai vậy ta?”
Tất nhiên, mỗi nhà văn trẻ luôn độc hành trên con đường sáng tạo. Nhưng nếu có một nơi để các cây bút sum vầy với nhau trao đổi chuyện nghề và kích thích nhau sáng tạo thì còn gì hơn thế! Chúng ta không thể kỳ vọng những ngày đã qua “sống lại” nguyên hình thù được. Một vài cây bút trẻ cũng ngồi lại với nhau thành “nhóm” với các tên gọi như Mở Miệng, Ngựa Trời… tạo danh xưng ở các quán cà phê vỉa hè và trên các website mà nhiều người bảo là “ngoài luồng”. Những cây bút trẻ “nhạy bén” hơn thì tìm cho mình một nhà văn đàn anh nào đó, cậy nhờ “mắt xanh” người đi trước “soi sáng” tác phẩm của mình trước dư luận. Phải chăng cùng với sự phai nhạt của các “vườn ươm” thì văn chương trẻ đang mất đi những lộc non hồn nhiên vốn vừa nhú trong tâm hồn lẽ ra phải xanh tốt?
TRẦN HOÀNG NHÂN
