Phú Yên nằm giữa miền Trung, nơi có đồng lúa Tuy Hòa bạt ngàn. Và nếu ai đã từng một lần đặt chân đến Phú Yên, ghé thăm những điểm thắng cảnh, di tích lịch sử như Hòn Yến, Mũi Điện, Gành Đá Đĩa, Địa đạo Gò Thì Thùng… chắc chắn sẽ ấn tượng với cảnh và người nơi đây.

Thắng cảnh Hòn Yến - Ảnh: T.TRỰC

BIỂN KỲ THÚ VÀ HOANG SƠ

Biển Phú Yên có nhiều cái nhất, trong đó phải kể đến những thắng cảnh gành đá độc đáo, chỉ có một không hai trên đất nước này.

Thắng cảnh đá gần TP Tuy Hòa nhất phải kể đến Hòn Yến (xã An Hòa, Tuy An). Để đến Hòn Yến, chúng ta rẽ từ ngã ba Phú Điềm tại quốc lộ 1 đi về hướng đông chừng 5km qua làng chài Nhơn Hội là đến nơi. Chúng ta cũng có thể ngồi ghe máy chạy từ TP Tuy Hòa ngược ra hướng bắc chừng 3 hải lý. Xưa kia tương truyền, nơi đây là một hòn đảo cao vút hình cánh buồm giữa biển khơi, rồi theo năm tháng, cát trong bờ lấn dần để ngày nay Hòn Yến còn cách bờ chỉ vài mươi mét. Thế đứng của Hòn Yến có hình như chóp nón khổng lồ, quay mặt bốn phương, những tầng đá cheo leo dựng đứng cao ngút trời. Dưới chân núi đá là những lằn sóng ăn sâu vào chân núi tạo thành dấu vết thời gian, phía trên là những khúc uốn, những tầng đá do thiên nhiên đúc cách đây hàng triệu triệu năm. Ngày trước, chim yến từ khắp mọi nơi tụ về đây làm tổ sinh sản rất nhiều nên người bản địa gọi là Hòn Yến đến tận bây giờ. Thăm Hòn Yến, du khách sẽ tận mắt nhìn cảnh tấp nập ghe thuyền cập bến lúc sớm mai, thấy lăng Ông Nam Hải cổ kính, nơi giữ nét tâm linh của một xóm chài, được ngắm cảnh đẹp hữu tình giữa trời nước trong xanh, những cây bàng cổ thụ và một bãi đá lô nhô nối từ bãi cát chạy dọc chân sóng đến tận những hàng phi lao xanh ngắt. Nếu đúng vào dịp những ngày đầu tháng hoặc giữa tháng, buổi chiều thủy triều rút, để lộ một bãi đá và cát vàng óng nối đến chân Hòn Yến, du khách có thể đi bộ ra biển, đi trên những vách đá. Đặc biệt, Hòn Yến có nhiều loại hải sản tươi như cá cơm, mực, ốc vú nàng, cua biển… với giá cực rẻ, ngồi dưới những gốc bàng cổ thụ nhóm lửa nướng, nấu cháo thưởng thức.

Từ Hòn Yến chạy ra hướng bắc chừng 5km nữa là đến thắng cảnh quốc gia Gành Đá Đĩa (xã An Ninh Đông, Tuy An). Toàn cảnh khu gành đá có chiều rộng khoảng 50m và trải dài hơn 200m. Ở đây, mỗi viên đá có hình đa giác, màu đen bóng, được tạo hóa dựng, xếp, đặt đứng theo từng lát, từng cột liền khít nhau. Nếu quan sát gần, mỗi viên đá giống như những chiếc đĩa xếp chồng lên nhau, cột nọ liền với cột kia tạo thành một tổng thể đá cao thấp nghiêng bằng khác nhau. Những người giàu trí tưởng tượng, đứng từ trên cao nheo mắt lại nhìn xuống, toàn cảnh gành đá giống như một tổ ong khổng lồ. Điều đặc biệt là Gành Đá Đĩa còn hoang sơ, có xóm làng ở dọc theo những con đường, có đồi núi, nương rẫy và cuộc sống chân chất của người địa phương. Đẹp nhất ở đây là vào buổi sáng sớm, mặt trời từ biển nhô lên phản chiếu như một tấm gương. Cảnh hoang sơ, đá tự nhiên, nước biển xanh ngắt, khí hậu mát và những điều hấp dẫn khác sẽ tạo cho nhiều người tâm lý thật thoải mái. Tuyệt vời hơn là bên ngoài gành đá nhấp nhô một bãi thuyền, bên kia vòng cung của gành đá là những bãi sắn mía, ngô khoai của người dân địa phương xanh mướt trông thật hài hòa.

Ngược vào cánh nam, du khách sẽ thả hồn mình với thắng cảnh Mũi Điện (xã Hòa Tâm, Đông Hòa). Nơi đây còn có tên gọi khác như mũi Đại Lãnh, mũi Nạy hay Cap Varella. Dù khác nhau về tên gọi nhưng điểm chung chính là nơi có doi đất liền nằm trên triền núi Bà của vùng núi Đại Lãnh thuộc dãy Trường Sơn. Ngoài ý nghĩa lịch sử, cụm thắng cảnh Mũi Điện, Bãi Môn, Vũng Rô là một điểm đến lý tưởng thu hút sự chú ý của nhiều du khách gần xa. Đến đây, trước hết chúng ta sẽ thực hiện một cuộc hành trình đi bộ theo con đường đá uốn theo sườn núi để đặt chân đến lên Mũi Điện, tận mắt nhìn thấy ngọn hải đăng. Đứng trên ngọn hải đăng hưởng không khí trong lành, phóng tầm mắt xa xa, chúng ta nhìn thấy một màu nước biển trong xanh, từng con sóng nhấp nhô cuộn đều vào bãi cát vàng tuyệt đẹp. Nếu ở lại qua đêm, không gì hấp dẫn bằng được ngắm ánh bình minh của một ngày mới trên đất liền. Sau khi tham quan ngọn hải đăng, du khách xuống núi vui chơi tắm mát cùng làn sóng nhẹ nhàng tại thắng cảnh Bãi Môn. Biển Bãi Môn nước trong xanh, bãi cát hoang sơ thanh sạch. Từ Bãi Môn, du khách có thể ngắm nhìn đỉnh ngọn hải đăng cao vút, nhìn những vách đá to tạo thành khối chồng lên nhau dựng đứng như những kiệt tác thiên nhiên. Dưới chân tháp cạnh Bãi Môn còn có một con suối nhỏ nước ngọt trong vắt. Đến mũi Điện, du khách còn có thể ghé thăm di tích lịch sử của con đường huyền thoại Hồ Chí Minh trên biển và thưởng thức nhiều món hải sản tươi ngon như cá, tôm, mực và các loại ốc mà không dễ gì có ở các nơi khác.

Thắng cảnh Núi Nhạn - Ảnh: T.TRỰC

Bên cạnh những thắng cảnh gành đá biển, Phú Yên còn có nhiều di tích đẹp, giàu giá trị lịch sử giữa lòng nhân dân. Trước hết phải kể đến cụm di tích Núi Nhạn sừng sững giữa lòng TP Tuy Hòa. Ngọn núi cao 64m so với mặt nước biển, chu vi quanh núi trên 1km. Từ lâu, quần thể di tích, sinh vật trên núi được chăm sóc, bảo tồn. Du khách đến tham quan sẽ cảm nhận được cảnh đẹp, mát mẻ, thân thiện từ con đường dẫn lên núi đến quần thể sinh vật cảnh. Trên núi có tháp Nhạn được người Chăm xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ XII. Sân tháp xây bằng gạch rộng, ngọn tháp có hình vuông, mỗi cạnh 10m, cao trên 20m, sừng sững trên nền đế móng vững chắc. Tháp được chạm khắc theo nghệ thuật kiến trúc độc đáo của người Chăm, đường nét khá hài hòa, sắc sảo, mềm mại giàu giá trị lịch sử và nhân văn. Nhìn tổng thể, tháp Nhạn tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc của người Chăm ở vùng đất Phú Yên xưa. Ngày nay, cụm thắng cảnh Núi Nhạn Sông Đà Rằng đã trở thành biểu tượng của Phú Yên và tháp Nhạn đã được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là Di tích Kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Du khách đến tham quan, đứng trên đỉnh Núi Nhạn có thể dễ dàng nhìn thấy toàn cảnh TP Tuy Hòa với biển xanh, đồng lúa bạt ngàn, sông Đà Rằng soi bóng và xa xa phía tây bắc là núi Chóp Chài hùng vĩ cao ngút, phía nam là ngọn Đá Bia thăm thẳm nghìn trùng. Đặc biệt, ngôi tháp Nhạn là nơi diễn ra Đêm thơ Nguyên Tiêu vào đêm rằm tháng Giêng hằng năm. Tính đến nay, Đêm thơ Nguyên Tiêu bên chân tháp Nhạn đã trải qua 33 năm. Cứ mỗi mùa xuân về, văn nhân thi sĩ, du khách và người yêu thơ khắp nơi lại dập dìu lên Núi Nhạn, ngắm trăng, ngoạn cảnh và trải lòng mình với thơ.

Cùng với địa đạo Củ Chi (TP Hồ Chí Minh), địa đạo Vĩnh Mốc (Quảng Trị), địa đạo Gò Thì Thùng (xã An Xuân, Tuy An) là một trong 3 địa đạo lớn ở nước ta. Địa đạo này khởi công ngày 10/5/1964 đến 8/1965 hoàn thành. Sau khi hoàn thành, tổng chiều dài địa đạo là 1.948m xuyên qua gò Thì Thùng, sâu 4,5m, rộng 0,8m. Toàn bộ địa đạo có 486 giếng, trên miệng giếng lấy gỗ đặt rầm, cách 20m chừa một cửa hông có ngụy trang. Bên trên địa đạo đặt vọng gác có đài quan sát. Xung quanh địa đạo là một hệ thống giao thông hào chằng chịt chạy ngang dọc. Khi có địch, quân ta xuất hiện để đánh, xong thì rút xuống, địch không phát hiện và nhân dân tuyệt đối giữ bí mật an toàn. Đây là một cứ điểm lịch sử lớn của quân và dân ta trong kháng chiến chống Mỹ. Ngày nay, đến gò Thì Thùng ít có ai biết rằng cách đây hơn 40 năm, nơi đây từng là chiến trường ác liệt, đã diễn ra trận đánh giáp lá cà giữa quân ta với kẻ thù và cũng ít có ai biết rằng dưới lòng đất sâu kia đã từng có một hệ thống địa đạo do nhân dân xã An Xuân và các vùng lân cận đào… Thời gian đã lùi xa, hơn 40 năm trôi qua cuộc sống có nhiều đổi thay và những gì thuộc về lịch sử vẫn còn đó. Năm 2009, địa đạo gò Thì Thùng đã được Bộ VH-TT-DL công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Ngày nay, đường về địa đạo đã được rải nhựa thông thoáng. Và nói đến An Xuân, số đông người sẽ nhớ ngay đến một hệ thống hầm địa đạo mang tầm cỡ quốc gia, nhớ đến ngày hội đua ngựa truyền thống gò Thì Thùng vào mùng 9 tết hằng năm, một ngày hội duy nhất có ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Từ An Xuân, có một con đường rộng lớn dài khoảng 10km thông suốt nối dài đưa du khách đến thăm Nhà thờ Bác Hồ tại xã Sơn Định (Sơn Hòa).

Và còn rất nhiều di tích thắng cảnh đẹp nữa. Trong nhiều cái nhất kể trên ở Phú Yên, chắc chắn sẽ hợp thành một tour du lịch tham quan từ biển đến vùng sơn cước “chiến khu xưa” hấp dẫn.

ĐÀO TẤN TRỰC