Bài 2: Nỗ lực giảm suy dinh dưỡng ở trẻ em miền núi

Chương trình Phát triển sức khỏe và sinh kế do cộng đồng quản lý với cách làm khuyến khích và đảm bảo sự tham gia của cộng đồng nhằm giúp đồng bào dân tộc thiểu số, hộ nghèo và cận nghèo cải thiện sức khỏe, tiếp cận tín dụng vi mô để giảm nghèo. Qua từng giai đoạn, chương trình đã mang lại hiệu quả và tính bền vững về sau.

Nhờ được hỗ trợ vay vốn từ Quỹ phát triển cộng đồng, một người khuyết tật ở huyện Phú Hòa có việc làm tự nuôi sống bản thân - Ảnh: T.THỦY

Sơn Hòa là địa phương đầu tiên được Ủy ban Y tế (UBYT) Hà Lan - Việt Nam hỗ trợ vốn xây dựng các công trình thiết yếu, vật nuôi để người nghèo ổn định cuộc sống. Từ năm 2000, Chương trình Phát triển sức khỏe do cộng đồng quản lý thực hiện tại hai xã Sơn Nguyên và Suối Bạc, sau đó mở rộng ở Ea Chà Rang và Suối Trai. Chương trình hỗ trợ xây dựng 9 phòng học mẫu giáo, 50 giếng nước, 460 hố xí, 93 chuồng gia súc hợp vệ sinh; hỗ trợ 129 bò giống để cải thiện đời sống nhân dân; cấp hàng trăm mùng phòng, chống sốt rét. Từ đó, người dân có điều kiện để giải quyết các vấn đề sức khỏe như phòng, chống sốt rét, giun sán, tiêu chảy, suy dinh dưỡng (SDD). Đặc biệt, chương trình đã tạo điều kiện cho 165 người khuyết tật (NKT) có cơ hội sinh hoạt, giao lưu, phát triển kinh tế.

Ngoài đối tượng là NKT, trẻ em SDD, chương trình cũng đã mở rộng giúp đỡ phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ độc thân, người cao tuổi… phát triển kinh tế. Ban đầu, Quỹ Phát triển cộng đồng (CDF) hỗ trợ cho 7 phụ nữ 7 con bò. Khi bò đẻ nghé thì người nuôi được sở hữu nghé và giao bò mẹ cho người khác. Cứ vậy, đến nay đàn bò đã phát triển thêm 32 con. Hầu hết phụ nữ ở buôn Ma Liêu (thôn Nguyên Xuân, xã Sơn Nguyên) được vay vốn để chăn nuôi bò sinh sản, trồng mía. Chị Huỳnh Thị Thủy (thôn Nguyên Xuân) một mình nuôi con nhỏ trong thời gian chồng đi cải tạo. Vay vốn từ chương trình, chị đầu tư chăn nuôi bò. Bò sinh sản tốt, cuộc sống gia đình chị ổn định. Còn cụ Trương Công Luận (80 tuổi, thôn Nguyên Xuân) được vay 5 triệu đồng từ Quỹ CDF để nuôi cá, chim bồ câu, gà. Cụ bảo: “Đây là năm đầu tiên người cao tuổi được vay vốn, chúng tôi phấn khởi lắm. Thủ tục vay nhanh và giữa các hội viên có sự giúp đỡ lẫn nhau trong quá trình chăn nuôi. Có vốn cùng con cháu làm ăn, tăng niềm vui cho tuổi già”.

Phó chủ tịch UBND xã Sơn Nguyên Ngô Tấn Thái cho biết: “Tất cả các hoạt động triển khai thực hiện đều xuất phát từ nhu cầu của cộng đồng. Người dân ở các thôn tham gia hội họp để thống nhất, lập kế hoạch giải quyết các vấn đề liên quan đến sức khỏe, hỗ trợ vốn, cho vay vốn phát triển kinh tế hộ... Nhờ nâng cao nhận thức cộng đồng và thực hiện một số chỉ tiêu vệ sinh khác mà xã Sơn Nguyên đạt được danh hiệu xã chuẩn quốc gia về y tế”.

Ông Lê Thanh Lai, Phó chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, phấn khởi cho biết: “Nguồn vốn Quỹ CDF đang quản lý tại 4 xã khoảng 2,5 tỉ đồng và hoạt động rất hiệu quả. Qua đó, các xã tăng cường khả năng tiếp cận về mặt tài chính cho nhóm đối tượng hưởng lợi phát triển kinh tế một cách bền vững; tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ và chăm sóc sức khỏe một cách toàn diện”.

NÂNG CAO NĂNG LỰC HOẠT ĐỘNG

Trước khi triển khai các hoạt động, đại diện UBYT Hà Lan - Việt Nam làm việc với nhóm hỗ trợ tuyến tỉnh, huyện của Chương trình Phát triển sức khỏe do cộng đồng quản lý để thảo luận các yếu tố quyết định tính bền vững, các chỉ số để theo dõi, đánh giá năng lực của nhóm. Từ đó, họ đưa ra các đề xuất can thiệp vào từng lĩnh vực, như nâng cao năng lực phòng, chống SDD trẻ em của cộng đồng dân cư nghèo ở khu vực miền núi, phục hồi chức năng cho NKT… để khi kết thúc sự can thiệp của chương trình, người dân vẫn duy trì bền vững các hoạt động.

Để giúp người dân duy trì thành quả này, vai trò của y tế thôn rất quan trọng. Bởi vậy, UBYT Hà Lan - Việt Nam giúp đỡ Phú Yên thành lập Hội Y tế thôn bản, nâng cao năng lực nhân viên y tế trong việc cung cấp các dịch vụ truyền thông giáo dục sức khỏe nhằm cải thiện và làm thay đổi có hiệu quả nhận thức của mọi người về công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe.

Bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch Hội Y tế thôn bản tỉnh, cho biết: Nhân viên y tế thôn được trang bị rất nhiều kiến thức và phương pháp truyền thông sáng tạo. Họ đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng, tư vấn cụ thể từng vấn đề sức khỏe, nhờ đó 10 nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu được tuyên truyền tốt. Hội phát triển dựa trên nền tảng quan hệ gắn bó của các thành viên và cộng đồng; luôn học tập và phát triển; đổi mới và sáng tạo... góp phần đáng kể trong các hoạt động y tế tuyến cơ sở, nhất là trong công tác phát hiện và tuyên truyền phòng, chống dịch bệnh tại cộng đồng.

Tổ chức truyền thông thay đổi hành vi được diễn ra tại cộng đồng, các nhân viên y tế thôn xây dựng truyền thông bằng kịch tương tác và “ảnh biết nói” với các chủ đề sát sườn với từng địa bàn như: phòng chống suy dinh dưỡng, bài trừ mê tín dị đoan, tệ nạn xã hội, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi... Qua truyền thông, từng bước tăng cường nhậnthức vàthay đổi hành vi vốn không có lợi cho sức khỏe cho người dân. Những buổi truyền thông này đều được đông đảo người dân hưởng ứng. Chị Lê Thị Dung Thoa, nhân viên y tế thôn Đông Bình (xã Hòa An, Phú Hòa), cho rằng, nhờ trang bị các kỹ năng, chị tự tin hơn trong công tác tuyên truyền và thấy hiệu quả rõ rệt từ những phương pháp mới mà trước đây y tế thôn chưa được trang bị. Còn chị Lê Thị Thu Tuyết, nhân viên y tế khu phố Long Hà (thị trấn La Hai, Đồng Xuân) nói: “Truyền thông “ảnh biết nói” giúp người dân ở các địa bàn thấy được tác hại của những lối sống ảnh hưởng đến sức khỏe, qua đó sớm khắc phục những tồn tại, hạn chế. Trong một thời gian ngắn, năng lực truyền thông của chúng tôi được nâng cao đáng kể”.

DƯƠNG THU THỦY