Vài năm gần đây, trên địa bàn tỉnh Phú Yên nổi lên phong trào nuôi gà đá (gà nòi), vừa để thỏa mãn thú chơi đá gà, vừa phát triển kinh tế gia đình. Có thể nói chưa bao giờ số người nuôi gà đá nhỏ lẻ nhiều như hiện nay...

Gà đá nuôi trong một gia đình ở xã Hòa Vinh (huyện Đông Hòa) - Ảnh: N.THẮNG

 

NHÀ NHÀ NUÔI GÀ ĐÁ

Chúng tôi đến xóm Lẫm thuộc thôn 1, xã Hòa Vinh, huyện Đông Hòa. Cứ 2-3 căn nhà ở đây là có một nhà đặt lồng nhốt gà trước sân. Bên trong, lúc thì chú gà ô lông đen tuyền, lúc chàng gà tía lông mã màu đỏ hoặc anh gà xám lông xám tro ưỡn ngực cất cao tiếng gáy. Có nhà để cả chục cái giỏ và dành hẳn một sân rộng để gà phơi nắng.

Ông Nguyễn Hổ, tên thường gọi là Năm Bạo, một người có tiếng trong nghề nuôi gà đá hơn 30 năm qua ở thôn Bàn Nham xã Hòa Xuân Tây (huyện Đông Hòa). Ngoài công việc phụ vợ buôn bán, thời gian còn lại ông Năm Bạo dành hết cho đàn gà đá của mình. Toàn bộ khoảnh sân rộng xung quanh nhà ông Năm Bạo đều dành để nuôi gà đá. Mỗi con gà trưởng thành được nhốt riêng trong cái giỏ đan bằng tre. Buổi chiều mỗi ngày hàng chục con gà đá được các chủ trong xóm hoặc xóm khác đem lại để “xổ” (đá chơi) với nhau đủ các hạng cân, lứa tuổi. Không khí xôn xao, sôi nổi như một câu lạc bộ đá gà nhỏ đang sinh hoạt. Ông Năm Bạo nói thật lòng: “Người ta nuôi gà 8-10 tháng mới xổ, còn tôi thì chỉ 6 tháng là cho chúng thử giò. Gà tôi nuôi thường lớn mau. Tôi chỉ chăm để chúng thành gà đá chuyên nghiệp. Những con dở thì làm thịt ăn, kiên quyết không bán “xô”! Ở xóm này, nếu ai có gà hay muốn bán thì tôi cũng mua về nuôi để dưỡng thêm, rồi bán với giá cao hơn” – ông Năm Bạo nói.

Còn anh Phạm Văn Tỉnh, giáo viên Trường THCS Lê Thánh Tôn (xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa) cho biết, ngoài giờ lên lớp, anh dùng thì giờ nhàn rỗi để nuôi khoảng 20 con gà đá. Anh Tỉnh tiết lộ, nuôi gà đá để làm kinh tế cũng đơn giản. Người nuôi chỉ cần đầu tư khoảng 2-3 triệu đồng để làm chuồng trại, mua chừng 4 con mái và một  con trống là gầy đàn được. “Gà đá dễ nuôi vì khả năng kháng dịch bệnh tốt hơn các loại gà khác. Điều quan trọng là phải tìm diện tích rộng để thả rong gà khi chúng còn nhỏ. Còn gà lớn phải nhốt riêng, con nào giỏ nấy, nếu không thì chúng sẽ đá nhau liên miên, hư gà, khó bán” – anh nói.

CŨNG LẮM CÔNG PHU

Theo ông Năm Bạo, gà đá mỗi con mỗi vẻ, màu sắc đa dạng, tính “oai hùng” cũng khác nhau, nhưng giới chơi gà thích nhất là gà điều, gà xám, gà ô, gà tía. Muốn có được những con gà chiến đấu bền bỉ, gan dạ người nuôi phải chú ý đến con bố mẹ, nhất là con mái phải có ngoại hình khác thường, khỏe mạnh, hung dữ, bởi dân gian đã đúc kết: “Chó giống cha, gà giống mẹ”. Nếu sau một vài lứa, đàn con xuất hiện những con gà trống gan lì, có khả năng chịu đòn giỏi thì người ta sẽ chọn con mái đó làm giống và ra sức huấn luyện những con gà trống nổi trội trong đàn. Cũng theo ông Năm Bạo, một con gà hay phải có tầm vóc to lớn, cơ bắp khỏe mạnh, chân cao, cựa đều, mỏ to và nhọn, mắt nhỏ và sâu, lớp vảy ở cẳng chân dày và cứng… Ngoài ra, người nuôi và chơi gà chọi còn phải biết cách xem tướng gà để có thể chọn được những con gà hay, gà tài. Dân chơi gà đá thường truyền nhau câu thơ về việc chọn gà giống: “Đầu công, mình cốc, cánh vỏ trai/ Đùi dài, quản ngắn chẳng sợ ai”.

Để có được một con gà “chiến”, bán được với giá cao, người nuôi phải xem chân, xem tướng, coi vảy, coi mắt, mỏ, mồng gà để đánh giá khả năng chịu đòn và tránh đòn, đặc biệt là đòn đá có đẹp và hiểm không. Công đoạn sau đó là tỉa lông ở các vùng đầu, cổ, ức, đùi, rồi vô nghệ thường xuyên để gà có lớp thịt săn chắc và có được những ngón đòn dũng mãnh. Về nuôi dưỡng, ngoài lúa ra, người sành điệu còn cho gà ăn thêm giun, dế, ngũ cốc, lòng đỏ trứng, thịt bò bằm nhuyễn, tép, hột vịt lộn, chuối Xiêm để bồi dưỡng và tăng cường sức chiến đấu cho chúng.

Anh Phạm Văn Tỉnh kể rằng, nhiều đại gia mê gà đã bỏ tiền ra thuê các tay thiện nghệ chăm sóc, thuần dưỡng, luyện tập bằng cách hằng ngày cho gà vận động, xát nghệ, dầm cẳng, tắm gà, lau mình gà bằng nước ấm khi trời lạnh. Ngoài ra, mỗi tối còn phải phun rượu hai bên nách, chân, mồng, mỏ gà để cho da thịt gà được săn chắc và khỏe mạnh trước khi ra trận.

Ông Năm Bạo đúc kết: “Nuôi gà đá lắm công phu, nhưng cái chính là phải có tình yêu và lòng đam mê. Chăm gà đá cũng giống như chăm chút đứa con của mình”.

Một trận “xổ” gà - Ảnh: N.THẮNG

 

GÀ ĐÁ “ĐẺ” BẠC TRIỆU

Tại trường xổ của ông Năm Bạo, chúng tôi gặp chú Tám - một người mê gà đá. Chú khẳng định: “Nuôi gà đá kinh tế lắm; nuôi dê, nuôi bò, heo không bằng đâu. Có vài cặp mái tốt, trống dữ nở ra vài bầy, lúc đó trống tơ bán không kịp”. Bằng thực tế của mình, anh Tỉnh bộc bạch với chúng tôi rằng, nếu biết cách chăm sóc, nuôi nấng, mỗi năm người nuôi gà đá làm kinh tế có thể thu lợi nhuận 15-20 triệu đồng. Anh Tỉnh cho biết, những con gà nòi đẹp được dự báo là “thiện chiến” được anh giữ lại để xây, xổ và bán cho dân đá gà chuyên nghiệp với giá 1,2-5 triệu đồng/con. Những con còn lại được anh bán “xô” chừng 500.000 - 800.000 đồng/con. Ông Đặng Ngọc Danh, một người ở xã Hòa Vinh, thổ lộ với tôi: “Giống gà của tôi đã thắng 2 “độ” ở trường gà Thuận Thảo rồi, nên giờ người ta hỏi mua nó đến 25 triệu đồng”. Nói vậy rồi ông tỏ ý tiếc rẻ: “Hồi đem con gà đó đi “xổ”, thấy nó hay đã đời vậy, muốn giữ lại chơi, nhưng quá kẹt tiền nên đã để lại cho một người bạn với giá chỉ 700.000 đồng. Thiệt tiếc!”. Cũng theo ông Danh, gần tết là thời điểm thị trường gà đá sôi động nhất. Hiện nay, giá gà đá thấp nhất khoảng 800.000 đồng/con, những con đá hay có thể bán đến 5-7 triệu đồng. Ông Võ Lịnh rất mê gà đá, nhưng nhiều năm nay bỏ nghề vì bận công chuyện. Nay, ông quyết định nuôi lại để “hâm nóng” đam mê, đồng thời kiếm thêm thu nhập cho gia đình bởi giá gà nòi đang tăng vùn vụt.

Theo những người nuôi gà đá ở huyện Đông Hòa, thị trường trong nước chỉ ưa chuộng những con gà nòi trọng lượng khoảng 3-3,3kg. Những con gà cân nặng hơn lại được các thị trường Trung Quốc, Campuchia, Thái Lan ưa chuộng. Ông Võ Lịnh cho hay, phong trào nuôi gà đá bán “xô” xuất đi Trung Quốc đang phát triển mạnh trong dân địa phương. Các chủ thu mua tìm đến từng nhà hỏi mua với đủ giá, thấp nhất là 500.000 đồng/con; trừ mọi chi phí có thể kiếm lợi được 200.000-300.000 đồng/con.

Hiện nay, trên địa bàn huyện Đông Hòa có ít nhất 4 điểm mua gà đá để bán cho thị trường Trung Quốc. Tại thôn 1 xã Hòa Vinh có điểm mua gà đá Mỹ Châu, mỗi tháng xuất 2 chuyến, mỗi chuyến từ 35-50 con. Chủ điểm mua gà này cho biết, họ đã mướn một căn nhà ở TP Bằng Tường (tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc) để làm điểm tập kết mua bán gà nòi. Từ tháng 2 đến tháng 6 hàng năm, thị trường Trung Quốc rất “ăn” hàng gà đá Việt Nam, nên chủ điểm mua gà đá Mỹ Châu phải đến từng nhà nuôi gà trong xã và những địa phương lân cận để đặt hàng, hỏi mua. Chủ điểm mua gà đá này cho biết, thường thì mỗi chuyến xuất hàng, kiếm được vài triệu đồng tiền lời.

Nuôi gà đá để chơi, để bán tăng thêm thu nhập là điều đáng khuyến khích và cần được tạo điều kiện để phát triển. Chỉ có những người chơi gà đá vì máu me cờ bạc, sinh ra nhiều tệ nạn và lắm khi trở thành “bác thằng bần” mới là thứ mà mọi người nên tránh.

NGỌC THẮNG