Dường như tên của mỗi thành phố đều gắn liền với một yếu tố lịch sử hay địa lý, một truyền thuyết hoặc gợi đến một trò chơi chữ nghĩa nào đó. Người Paris tự hào rằng tên thành phố của họ chỉ cần thêm hai ký tự nữa là trở thành Thiên đường (Paradis), Singapore là thành phố Sư tử theo nghĩa của Singapura trong tiếng Malay, Hà Nội là thành phố bên trong sông Hồng, còn thành phố bên sông Amstel - Amsterdam của Vương quốc Hà Lan với dấu ấn lịch sử, cảnh quan thơ mộng và nét văn hóa đặc sắc vẫn mãi làm say lòng du khách bốn phương.

Trong khi trụ sở các cơ quan cấp quốc gia và quốc tế đều đặt ở Den Haag là thủ đô hành chính của quốc gia, Amsterdam là thủ đô theo hiến pháp, thành phố lớn nhất nước Hà Lan, trung tâm kinh tế, tài chính, văn hóa. Hơn 100km kênh đào, trong đó có ba kênh chính được đào từ thế kỷ XVII hình thành những hình vòng cung đồng tâm xung quanh thành phố, cùng một kênh đào lớn nữa ở vành đai ngoài phục vụ cho phòng thủ và xử lý nước tạo ra thành phố với 90 hòn đảo được nối với nhau bằng gần 1.500 cây cầu theo đủ phong cách kiến trúc. Hệ thống kênh đào này được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, góp phần tôn vinh danh hiệu “Venice của phương Bắc” cho thành phố.

Trên những kênh đào đầy tàu thuyền, ca nô đi lại, rất nhiều tàu phục vụ như những điểm ngắm thành phố lưu động (City Sight Seeing) cùng với hệ thống xe buýt mui trần trên bộ đáp ứng nhu cầu của du khách. Nhiều tàu len lỏi vào tận những con kênh nhỏ nhất của khu phố cổ lớn nhất châu Âu, soi bóng 6.800 ngôi nhà cổ xây đựng từ thế kỷ XVI-XVIII.

Các nhà cổ ở đây có kiến trúc khác hẳn các nhà cổ các nước khác, có gạch màu đỏ hoặc nâu và mái cong đặc trưng, có rất nhiều cửa sổ, nhiều nhà không có ban công, ở mái hiên nóc nhà có móc treo ròng rọc dùng để kéo đồ đạc từ mặt đường lên vì đặc điểm cầu thang trong nhà hẹp và dốc. Các chậu hoa rực rỡ treo trên vách, nhiều nhà còn đắp nổi năm xây dựng gần mái nhà.

Nhà ga trung tâm (Amsterdam Centraal) xây dựng năm 1889 trên đảo nhân tạo theo kiểu Tân phục hưng, có hai ngọn tháp, một ngọn có đồng hồ, ngọn kia có một trục quay gió, mặt tiền được ốp gạch màu trắng và đỏ. Gọi là nhà ga nhưng thực sự ngoài tàu điện cao tốc, tầng trên của cánh hông nhà ga là một trạm xe buýt chạy từ Amsterdam đến các điểm du lịch trong ngày.

Với mái che phủ toàn bộ ga, các thang máy, thang cuốn nhộn nhịp người qua lại, những đoàn tàu, xe đến và đi nườm nượp. Ở bến cảng kề bên hiện rõ tòa nhà độc đáo hình con mắt, các tàu du lịch đậu san sát, có cả một tàu xuyên đại dương đồ sộ như một tòa nhà cao tầng đang thả neo để khách tham quan thành phố.

Tác giả bên cây liễu cổ thụ nằm ngang - Ảnh: ĐỖ XUÂN

Đến Quảng trường các bảo tàng khách thấy ngay hình ảnh giới thiệu I AMSTERDAM với từng chữ đúc to và sơn màu đỏ nổi bật chữ I và STERDAM, phần còn lại màu trắng nói lên thành phố phát triển từ một làng chài vào thế kỷ XIII bằng cách đắp đê ven sông Amstel. Vậy là không cần dùng phép chiết tự mà vẫn thể hiện “Tôi là Sterdam”. Rất nhiều thanh niên, thiếu nữ trèo lên các chữ để chụp hình lưu niệm.

Mang tên là Quảng trường các Bảo tàng vì ở đây tập trung bốn bảo tàng, trong đó lớn nhất là Bảo tàng quốc gia Rijksmuseum khai trương từ năm 1800, kết hợp phong cách kiến trúc Phục hưng và Gothic thể hiện lịch sử và nghệ thuật Hà Lan từ Trung cổ đến đương đại. Bên sân cỏ mênh mông là Bảo tàng Van Gogh dành cho các tác phẩm nghệ thuật của danh họa người Hà Lan theo trường phái Hậu ấn tượng (Post Impression) và những họa sĩ nổi tiếng cùng thời với ông.

Trong cuộc đời 37 năm ngắn ngủi và đau khổ của mình, ông đã vẽ hơn 2.000 tác phẩm nhưng chỉ bán được duy nhất một bức tranh. Sau khi tự sát năm 1890 do ảnh hưởng của bệnh tâm thần, người ta mới phát hiện ra tài năng lỗi lạc của ông.

Nằm kề nhau trên một đoạn sông là Bảo tàng Khoa học mang dáng dấp một con tàu và Bảo tàng Hàng hải, biểu tượng cho cường quốc biển. Phần ngoài trời gồm từng dãy dài các con tàu cổ nằm bên nhau trên bến cảng với lý lịch chi tiết, một con tàu lớn dùng làm nơi trưng bày với đầy đủ các thiết bị đi biển được trình bày trong không gian ấn tượng.

Amsterdam có nhiều công viên tuyệt đẹp, tại trung tâm thành phố có Công viên Vondel được cải tạo từ một đầm lầy, với những dòng suối, hồ nước trong xanh, những cây cầu xinh xắn, cỏ hoa xinh tươi, những hàng cây lớn che mát cho đường đi xe đạp, các tượng đài nghệ thuật, bức tượng nhà văn Joost van den Vondel. Trong công viên có ban nhạc đường phố, người đi xe đạp, tập thể dục, mọi người nướng thịt ăn uống vui vẻ trong ánh mặt trời chiều trông thật thanh bình.

Xe đạp là phương tiện di chuyển chủ yếu của Hà Lan, số lượng xe đạp ở đây gấp rưỡi dân số, đường dành riêng cho xe đạp toàn quốc chiếm 35.000km được sơn màu nâu. Tôi thấy xe đạp khắp nơi từ đường phố đến quảng trường, bên thành cầu và nhiều nơi khác. Các bãi để xe đạp ngập tràn, có cả những tòa nhà cao 5 tầng dành để xe đạp. Đi xe đạp là một trong những yếu tố để tăng cường thể chất, vì vậy người Hà Lan có chiều cao lớn nhất thế giới với trung bình của nam là 1,83m và nữ là 1,7m.

NGUYỄN THANH