Từ ngày 11-25/3, Hội Văn học Nghệ thuật Phú Yên tổ chức cho 13 hội viên các chi hội Văn học, Mỹ thuật, Nhiếp ảnh, Sân khấu, Múa đi thực tế tại các tỉnh Quảng Ninh, Hải Dương, Bắc Ninh và Quảng Nam. Chuyến “hành quân” trong những ngày giêng hai còn rạo rực không khí mùa xuân đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp, khơi dậy cảm xúc và năng lượng sáng tạo cho các anh chị em trong đoàn…

Ngọt tình văn nghệ anh em

Tại buổi cà phê sáng ở TP Quy Nhơn chia tay các bạn văn tỉnh Bình Định vào cuối hành trình để về lại quê nhà, nhà văn Trần Quốc Cưỡng, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Phú Yên, Trưởng đoàn, nói rằng: Có đi xa mới học được và vỡ ra nhiều điều chưa biết, mới càng thấm thía tình cảm gắn kết của những người làm văn nghệ khắp mọi miền đất nước.

Quả thật, nhận định súc tích của ông đã được minh chứng hết sức thuyết phục và sinh động trong suốt chuyến đi này. Đến địa phương nào, đoàn Phú Yên cũng được Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh đón tiếp nồng hậu, chân thành. Rời Quảng Ninh xuôi về Hải Dương, chúng tôi được gặp toàn bộ cán bộ, nhân viên của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh tại trụ sở Hội nằm trên đường Quang Trung bề thế. Nhạc sĩ Trần Minh, Chủ tịch Hội, nói chân tình: Các bạn về đây cũng như về nhà, như chúng tôi về với quê hương Phú Yên kết nghĩa thân thương. Vì thế, chúng ta hãy bỏ qua mọi nghi lễ rườm rà, khách sáo và các bạn tự nhiên như ở nhà mình nhé…

Trong hơn một ngày lưu lại xứ Đông (tên gọi có từ trăm năm xưa của Hải Dương), do Chủ tịch Hội Trần Minh bận công tác, đích thân hai Phó Chủ tịch Hội là nhà văn Trương Thị Thương Huyền và họa sĩ Nguyễn Đức Toàn đưa đoàn Phú Yên đi thăm những di tích lịch sử - văn hóa nổi tiếng ởđịa phương như Chùa Sếu, Chùa Nghiêm Quang, Đền thờ Chu Văn An, Côn Sơn - Kiếp Bạc, Khu lưu niệm Tự Lực văn đoàn và Công ty CP Gốm Chu Đậu. Ở mỗi nơi đến, với vốn kiến thức của mình, hai Phó Chủ tịch Hội đã giúp các văn nghệ sĩ Phú Yên hiểu sâu hơn về đất và người Hải Dương với những vẻ đẹp lấp lánh của quá khứ đang tỏa sáng trong hiện tại.

Đặc biệt, trong đêm giã bạn, nhạc sĩ Trần Minh đã trình bày ca khúc Gởi Phú Yên do ông sáng tác với sự xúc động, để lại nỗi niềm rưng rưng trong những người có mặt. Bên cạnh đó, các diễn viên đến từ Nhà hát Chèo Hải Dương như NSƯT Phạm Thị Hồng Tươi, nghệ sĩ Trần Thị Hương… đã biểu diễn sinh động các làn điệu chèo. Qua đó vun đắp thêm truyền thống gắn bó nghĩa tình giữa hai tỉnh anh em ngay từ trong những ngày kháng chiến chống Mỹ đầy hy sinh, gian khổ mấy mươi năm trước.

Đến Bắc Ninh, vẫn là một không khí đón tiếp, sẻ chia trọng thị và ấm áp giữa văn nghệ sĩ hai tỉnh. Sau khi cùng nhà báo, Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Bắc Ninh Ngô Hồng Giang đi thăm Đền Bà Chúa Kho, Đền Cung giếng Ngọc, Đền Đô, Chùa Phật Tích…, đoàn Phú Yên đã có một đêm giao lưu khó quên với giới văn nghệ xứ quan họ. Trong khi hai bên đang rôm rả trao đổi, chuyện trò thì bất ngờ Phó Bí thư thường trực Đảng ủy phường Thị Cầu (TP Bắc Ninh) Nguyễn Thị Thanh Hải xuất hiện và hát truyền cảm các bài dân ca quan họ quen thuộc như Đến hẹn lại lên, Mời trầu, Vào chùa, Ngồi tựa mạn thuyền… khiến ai nấy đều ngạc nhiên, thích thú. Điều này cho thấy, với người dân Kinh Bắc (gồm hai tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang hiện nay), hát quan họ đã trở thành việc rất tự nhiên như ăn cơm, uống nước hàng ngày vậy. Cao trào nhất là lúc hai “liền anh” là nghệ sĩ Nguyễn Phụng Kết (Chi hội Sân khấu Phú Yên) và nhà báo Ngô Hồng Giang tam ca cùng “liền chị” xinh đẹp Thanh Hải bài Bèo dạt mây trôi với phong cách xuất thần trong tiếng vỗ tay của các văn nghệ sĩ. Với nụ cười tươi rói, nhà báo, nhà nghiên cứu văn học dân gian Nguyễn Công Hảo, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Bắc Ninh, nâng ly chúc mừng từng người bạn Phú Yên, hẹn sẽ gặp lại Tuy Hòa vào trung tuần tháng tư tới trong dịp Hội tổ chức trại sáng tác năm 2018 tại thành phố biển Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa).

Lâu nay, cán bộ, hội viên Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh Nam Trung Bộ như Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên… vốn thường gặp gỡ, gắn kết nhau trong các chuyến đi nắm bắt thực tế cuộc sống, các đợt mở trại sáng tác, các dịp tổ chức triển lãm mỹ thuật, liên hoan âm nhạc… trong khu vực. Vì thế, chẳng có gì là lạ khi trong chuyến xuôi Nam ghé lại Quảng Nam, Bình Định lần này, đoàn Phú Yên luôn nhận được những tình cảm nồng nhiệt của lãnh đạo Hội Văn học Nghệ thuật và các văn nghệ sĩ của hai địa phương. Và đó, vẫn là những trao đổi kinh nghiệm sáng tác, xuất bản tạp chí, hỗ trợ kinh phí sáng tạo cho hội viên các chuyên ngành; cũng là các buổi giao lưu đậm chất văn nghệ “cây nhà lá vườn”… giúp cho các văn nghệ sĩ “xả xú bắp” và cảm thông nhau hơn về chuyện đời, chuyện nghề. Nhạc sĩ Nguyễn Hoàng Bích, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Quảng Nam, chia sẻ với nhà văn Trần Quốc Cưỡng: “Khi nào các bạn qua QuảngNam, cứ ghé vào Hội hỉ! Chúng ta có gì thì vui nấy với cái tình luôn đầy như nước sông Thu Bồn, sông Đà Rằng của khúc ruột miền Trung mình.” Rồi ông hát một số ca khúc đã viết để giới thiệu “đất Quảng Nam chưa mưa đã thấm / Rượu Hồng Đào chưa nhấm đã say” với bạn bè xứ “hoa vàng cỏ xanh” đất Phú trời Yên. Còn nhà văn Trần Quang Khanh, Phó Chủ tịch Hội Văn học - Nghệ thuật Bình Định, cười mủm mỉm nhắc lại câu ca dao:  Anh về Bình Định thăm cha / Phú Yên thăm mẹ, Khánh Hòa thăm em…

Các văn nghệ sĩ Phú Yên tham quan, tìm hiểu gốm Chu Đậu (tỉnh Hải Dương - Ảnh: SÔNG BA HẠ

Thêm năng lượng cho hành trình mới

Đối với giới văn nghệ, đi thực tế luôn là cơ hội để trải nghiệm, nắm bắtnhững điều chưa biết về các vùng đất, con người mà mình có dịp đặt chân tới. Qua đó có thêm hiểu biết, cảm xúc mới mẻ, nạp thêm năng lượng để tiếp tục tiến bước trên hành trình sáng tạo với hy vọng những đứa con tinh thần sắp tới sẽ ra đời đẹp hơn, hay hơn. Vì thế, trong chuyến Bắc du hơn 10 ngày đợt này, đoàn văn nghệ sĩ Phú Yên luôn tận dụng, tranh thủ thời gian để có thể tham quan, thăm thú được nhiều nơi nhất. Ngoài các điểm nói trên, đoàn còn đến thăm Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh), Khu di tích Ngã Ba Đồng Lộc (huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh), Mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp (thôn Thọ Sơn, xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình), Địa đạo Vĩnh Mốc và Thành cổ Quảng Trị (tỉnh Quảng Trị), Khu di tích Đặng Thùy Trâm (huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi), Tượng đài Bà mẹ Việt Nam anh hùng và Làng bích họa Tam Thanh (TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam).

Trên thuyền dong ruổi vịnh Hạ Long, nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Thanh Xuân (Chi hội Nhiếp ảnh) say sưa, liên tục bấm máy để ghi lại những khoảnh khắc thiên nhiên kỳ vĩ nhưng cũng rất gần gũi mà anh ưng ý nhất. Khi đến Hải Dương, anh xin được tách đoàn để đi thực hiện hai bộ ảnh chuyên sâu về gốmChuĐậu và rối nước - hai “đặc sản” của vùng đất đậm đặc bản sắc văn hóa này. Không biết kết quả cụ thể bước đầu như thế nào nhưng lúc trở về đoàn, khi nghe tôi nhắc chuyện, anh cười tâm đắc: Tuyệt lắm ông ơi! Nay mai về Tuy Hòa, xử lý xong xả rồi sẽ cho ông thưởng lãm! Hãy cứ đợi đấy!

Là nghệ sĩ cao niên số nhất đoàn nhưng họa sĩ Đặng Thị Thọ (Chi hội Mỹ thuật) khiến các thành viên phải kính nể vì sức bền dẻo dai, luôn có mặt “trên từng cây số” trong suốt hành trình. Chị cần mẫn, nhanh nhẹn dùng Iphone chụp những bức ảnh để dự trữ ý tưởng, chất liệu cho các sáng tác sau này, nhất là khi vào thăm động Thiên Cung trên vịnh Hạ Long với nhiều nhũ đá biến hóa tuyệt đẹp; thăm các đền, chùa ở Hải Dương, Bắc Ninh vốn có kiến trúc rất đặc trưng của miền Bắc. Trong khi đó, họa sĩ Trần Trưởng lại rủ rỉ rù rì nghiên cứu từng đối tượng rồi mới từ từ bấm máy ghi hình. Đúng là phong cách tác nghiệp từng người thật chẳng ai giống ai như “mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh” vậy!

Với nhà thơ Diễm Phúc (Chi hội Văn học), ưu điểm của chị là sáng tác nhanh, như khi vừa đến Hải Dương thì có ngay thi phẩm phù hợp để phục vụ giao lưu với văn nghệ sĩ tỉnh bạn. Chị cho biết từ chuyến đi này, qua tiếp xúc với các bạn văn, bản thân thu hoạch thêm nhiều điều bổ ích về cảm xúc và cách chắt lọc ngôn ngữ thể hiện khi làm thơ để tạo được nhiều lắng đọnghơn trong lòng bạn đọc.

Còn người viết bài này, lần đầu tiên đứng bên cái cổng cũ treo tấm biển ghi dấu nơi khai sinh Tự Lực văn đoàn (phố Ga, thị trấn Cẩm Giàng, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương), dạ cứ mang mang khi nhớ về những văn tài Nhất Linh, Hoàng Đạo, Khái Hưng, Thạch Lam, Tú Mỡ, Thế Lữ, Trần Tiêu và Xuân Diệu trong những năm 1930 đã hạnh ngộ tại đây cùng sáng lập nên một bút nhóm lừng lẫy trong văn học nước nhà. Trong ngõ cũng là một căn nhà cũ kỹ, trên tường treo chân dung các nhà văn, có bàn thờ để bạn đọc gần xa đến thắp hương tưởng vọng. Được biết, từ tháng 4/2009, lãnh đạo huyện Cẩm Giàng đã họp và thống nhất khu công trình lưu niệm Tự Lực văn đoàn do UBND huyện làm chủ đầu tư, lập quy hoạch chi tiết khu lưu niệm theo hướng lưu niệm - công viên kết hợp. Tháng 2/2012, UBND huyện Cẩm Giàng đã phê duyệt quy hoạch chi tiết khu công viên Tự Lực văn đoàn cùng nhiều hạng mục như nhà khách, nhà ánh sáng, khu biểu trưng văn hóa, nhà văn hóa, hội trường, thư viện, các công trình phụ trợ… với tổng kinh phí đầu tư khoảng 80 tỉ đồng. Chiều 16/3, khi làm việc với đoàn Phú Yên, Chủ tịch UBND thị trấn Cẩm Giàng Nguyễn Ngọc Đường cho biết: Nếu không có gì thay đổi, dự kiến trong năm nay tỉnh và huyện sẽ khởi công xây dựng Khu lưu niệm Tự Lực văn đoàn.

Hy vọng thông tin trên sẽ sớm thành hiện thực để tỉnh Hải Dương có một địa chỉ bề thế, tương xứng để tưởng niệm, tri ân các nhà văn Tự Lực văn đoàn; là một điểm đến ý nghĩa của các nhà thơ, nhà văn, các nhà nghiên cứu, học sinh, sinh viên, những người yêu văn chương trong cả nước vậy…

SÔNG BA HẠ