Trong đêm 30, rạng ngày 31/1/1968 (giao thừa Tết Mậu Thân), lực lượng vũ trang huyện Sơn Hòa tập kích vào sân bay Củng Sơn, Yếu Khu Phú Đức bên hữu ngạn sông Ba, lô cốt tiền đồn Cây Đa, đột nhập đánh địch ở ấp Bắc Lý, Xóm Mới và phá khu dồn ở Sơn Hà tại suối Ngang. Sau cuộc tổng tiến công và nổi dậy của quân và dân ta trong đêm giao thừa Tết Mậu Thân với khí thế áp đảo đã loại khỏi vòng chiến đấu 38 tên lính bảo an, dân vệ, đánh tan 2 trung đội lính Trường Sơn...

Ông Y Mãn đang kể về cuộc tổng tiến công Tết Mậu Thân 1968 ở Sơn Hòa - Ảnh: LÊ KHA

Khí thế cuộc tổng tiến công

Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 như một mốc son có ý nghĩa chính trị và quân sự to lớn. Mãi mãi khắc sâu vào lịch sử dân tộc như một bản anh hùng ca bất diệt của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Thông điệp từ tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 để lại cho chúng ta nhiều bài học kinh nghiệm quý báu trong công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc hiện nay.

Những thắng lợi to lớn và toàn diện của quân và dân ta ở hai miền Nam - Bắc đánh thắng cả hai cuộc phản công chiến lược mùa khô 1965-1966, 1966-1967 và những chiến tranh phá hoại miền Bắc, đã làm thất bại một bước cơ bản chiến lược “Chiến tranh cục bộ “ của đế quốc Mỹ.

Để nhanh chóng tạo ra bước ngoặt chiến lược mới làm thay đổi cục diện chiến tranh ở miền Nam, Trung ương Đảng đã quyết định “Chuyển cuộc chiến tranh cách mạng của nhân dân ta ở miền Nam sang một thời kỳ mới. Nhiệm vụ trọng đại và cấp bách của ta trong thời kỳ mới là động viên những nỗ lực lớn nhất của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta ở hai miền, đưa cuộc chiến tranh cách mạng lên bước phát triển cao nhất, dùng phương pháp tổng công kích và nổi dậy để giành thắng lợi hoàn toàn”.

Thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và của Tỉnh ủy Phú Yên về tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, huyện Sơn Hòa xây dựng các đội vũ trang công tác dày dạn, có bản lĩnh, đội quân có toàn dân tham gia, trở thành lực lượng với ý chí ngoan cường và lòng dũng cảm, sẵn sàng cho một thế trận mới.

Đã 50 năm trôi qua nhưng ông Nguyễn Đình Tùng, nguyên Bí thư Huyện ủy Sơn Hòa, vẫn còn nhớ: Hội Nông dân huyện cùng phối hợp với các lực lượng tham gia tổng công kích vào huyện lỵ Sơn Hòa. Năm 1968, tôi là Huyện ủy viên, Bí thư Nông hội (bây giờ là Hội Nông dân). Huyện ủy chỉ đạo tôi phụ trách mũi công tác ở Chí Thán, phía đông Yếu Khu Phú Đức với nhiệm vụ phá kèm ở các khu dồn dân, mũi công tác của tôi có các anh Khổng Miết, Nguyễn Châu… Những ngày chuẩn bị cho sự kiện Tết Mậu Thân, huyện Sơn Hòa đã huy động mọi lực lượng, từ các đơn vị bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích, cho đến cán bộ hành chánh và nhân dân vùng căn cứ, nức lòng tham gia phục vụ để phối hợp tiến công và nổi dậy, như hào khí của những ngày Cách mạng Tháng Tám năm 1945, với khí thế tràn đầy tin tưởng, phấn khởi, tất cả đều muốn đóng góp công sức của mình vào sự nghiệp giải phóng quê hương…

Cuối mùa đông năm nay, chúng tôi về cao nguyên Vân Hòa. Đây là vùng căn cứ cách mạng của tỉnh Phú Yên trong kháng chiến chông Mỹ, cứu nước. Mùa này, cao nguyên Vân Hòa mây bay bồng bềnh, sương mù giăng lối, những cây rừng ven đường đang thay lá chuẩn bị ra chồi non, tín hiệu báo mùa xuân mới sắp đến.

Chúng tôi gặp những người tuổi trên “thất thập cổ lai hy”, đã từng bám trụ vùng căn cứ Vân Hòa đến năm 1975, hỏi về chuyện xưa, chuyện nay. Nhiều người nhắc nhớ tới cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 ở Sơn Hòa. Họ rất vinh dự, tự hào đã đóng góp một phần công sức không nhỏ cho lực lương vũ trang huyện để thực hiện một nhiệm vụ trọng đại Tết Mậu Thân, như ủng hộ lương thực, thực phẩm, làm lực lượng hậu phương vững chắc ở khu căn cứ kháng chiến…

Chi khu quận lỵ Sơn Hòa - nơi mục tiêu tấn công của lực lượng vũ trang Tết Mậu Thân 1968 - Ảnh: LÊ KHA

Tập kích và nổi dậy

Trong đêm 30, rạng ngày 31/1/1968, lực lượng vũ trang huyện Sơn Hòa tập kích vào sân bay Củng Sơn, Yếu Khu Phú Đức bên hữu ngạn sông Ba, lô cốt tiền đồn Cây Đa, đột nhập đánh địch ở ấp Bắc Lý, Xóm Mới và phá khu dồn ở Sơn Hà tại suối Ngang. Sau cuộc tổng tiến công và nổi dậy của quân và dân ta trong đêm giao thừa Tết Mậu Thân với khí thế áp đảo đã loại khỏi vòng chiến đấu 38 tên lính bảo an, dân vệ, đánh tan 2 trung đội lính Trường Sơn. Một cánh quân khác phục kích đường số 6 từ Hòa Đa lên huyện Miền Tây tiêu diệt 15 tên lính biệt kích. Cùng thời điểm đêm 30, rạng ngày 31/1/1968, lực lượng phía tây của huyện Sơn Hòa đã tấn công đồn Cà Lúi làm rã ngũ 1 trung đội bảo an và diệt một tên ác ôn…

Trong những ngày cuối năm 2017, tôi về buôn Suối Bạc, huyện Sơn Hòa, được gặp ông Y Mãn năm nay 80 tuổi, nguyên là A trưởng Bộ binh Đại đội 382 thuộc Huyện đội Sơn Hòa. Đơn vị của ông với nhiệm vụ, đúng giao thừa Tết Mậu Thân tập kích ấp Bắc Lý cửa ngõ vào chi khu, quận lỵ Sơn Hòa. Ông Y Mãn nhớ lại: Đơn vị chúng tôi quán triệt chủ trương của Huyện ủy về tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân, tổ chức phối hợp với các lực lượng tổng công kích vào chi khu, các đồn bót và các khu dồn dân ở quận lỵ Sơn Hòa, khống chế con đường số 7 (nay là quốc lộ 25), án ngữ phía tây tỉnh lỵ Phú Yên để hỗ trợ các cánh quân khác đồng loạt tấn công vào TX Tuy Hòa đúng vào đêm giao thừa Tết Mậu Thân…

Ngồi trước thềm nhà, uống vài tách trà nóng, ông Y Mãn bồi hồi nói: Năm 1968, theo mệnh lệnh của cấp trên, chúng tôi tổ chức ăn Tết Mậu Thân sớm vào ngày 25 tháng Chạp. Ngoài lương thực, thực phẩm của đơn vị, nhân dân vùng căn cứ ba xã Sơn Định, Sơn Long và Sơn Xuân còn tặng bánh tét, bánh in, bánh thuẫn… Chúng tôi liên hoan đón tết, mừng xuân mới không có hoa mai, hoa đào chỉ có giao lưu lời ca tiếng hát “cây nhà lá vườn”. Vậy mà thật sang trọng, thật thắm đượm tình quân dân. Chúng tôi cùng một tiếng nói chung, hẹn nhau ngày về trong chiến thắng.

Bản anh hùng ca bất diệt

Sau cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân ở huyện Sơn Hòa, lực lượng địch hoang mang, suy sụp ý chí chiến đấu, đã tạo thế mạnh mẽ cho phong trào cách mạng ở vùng địch tạm chiếm, củng cố các tổ chức cơ sở và phát triển ngày càng vững mạnh. Quân dân vùng căn cứ kiên cường giữ từng tấc đất, phát huy vai trò lực lượng hậu phương phục vụ chiến trường đánh Mỹ, sẵn sàng bảo vệ chiến khu, ra sức tăng gia sản xuất lương thực, thực phẩm tự cung, tự cấp tại chỗ, phục vụ kháng chiến lâu dài.

Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 đã giành thắng lợi to lớn tạo ra bước ngoặt quyết định của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của ta, khởi đầu quá trình xuống thang về chiến lược của Mỹ, rút dần quân về nước, chấm dứt ném bom bắn phá miền Bắc, mở ra cục diện mới “vừa đánh vừa đàm” đi đến thắng lợi của Hiệp định Pari năm 1973.

Cách đây một phần hai thế kỷ, quân và dân huyện Sơn Hòa góp phần làm nên chiến thắng rực rỡ ở miền Nam, với tinh thần cách mạng thể hiện rõ nét từng con người, quyết đánh và quyết thắng. Đã chọn đúng thời cơ chiến lược phối hợp chặt chẽ tấn công và nổi dậy. Năm tháng trôi qua, song những chiến công hiển hách vào mùa Xuân Mậu Thân 1968 vẫn mang dấu ấn, tô đậm thêm trang sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam.

Trong cuộc chiến đấu Xuân Mậu Thân 1968 biết bao chiến sĩ, đồng bào, cán bộ ở huyện Sơn Hòa đã hy sinh để góp phần cùng cả nước làm nên kỳ tích anh hùng trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, dệt nên bản anh hùng ca bất diệt.

TRẦN LÊ KHA