Ngư dân đánh bắt xa bờ ở Phú Yên luôn bộc trực, kiên gan và nghĩa tình. Và ngày đầu xuân, chúng tôi có cuộc gặp gỡ với những “cột mốc chủ quyền” trên biển Việt.
 |
| Thuyền trưởng Nguyễn Thanh Hiệp bên bến cá phường 6, TP Tuy Hòa - Ảnh: HÙNG PHIÊN |
“Hiệp… Đại đoàn kết”
Đến cảng cá phường 6, TP Tuy Hòa, hỏi thuyền trưởng Nguyễn Thanh Hiệp (Hiệp “mặt sắt”), ai cũng biết. Quen rồi mới biết, Hiệp hào sảng, hồn hậu và hiền lành như đất. Còn cái vóc cao to, nước da đen sậy thoáng lạnh lùng là “do cha mẹ cho, ngấm sóng gió từ lúc lọt lòng”.
Hơn 10 năm rồi, anh là Tổ trưởng nhóm tàu Đại đoàn kết (TP Tuy Hòa) với 18 tàu thành viên công suất lớn quanh năm vươn khơi. 44 tuổi, Hiệp đã có tròn 30 năm theo nghề biển. Ngày nhỏ thì đi làm thuê cho các tàu đánh bắt gần bờ, rồi đi bạn đánh bắt xa bờ cho các chủ tàu nhiều tỉnh. Hiện tại, anh được gia tộc tín nhiệm làm thuyền trưởng tàu PY-96572 với công suất 740CV chuyên nghề đánh bắt xa bờ.
Chuyến biển giáp Tết Đinh Dậu, tàu anh Hiệp đánh được 8 tấn cá chuồn, 3 tấn cá nhám (mập) và 10 con bò gù (cá ngừ đại dương). Tổng tiền bán cá được 330 triệu đồng, trừ chi phí 150 triệu đồng, chia 10 bạn tàu 11 triệu đồng/người. Chị Phan Thị Ánh Tâm (vợ anh Hiệp) cho hay: Đây là chuyến biển có ăn, anh em bạn tàu đều vui! Tuy nhiên, nghề xa bờ vốn lớn nên gia đình tôi phải lo tiền trả nợ vay ngân hàng, chi phí gia cố lại tàu, thuê người vá lưới…
“Hiện tàu nhà vừa làm nghề câu bò gù, cá nhám, vừa đánh lưới cá chuồn. Nghề biển bây giờ mà không linh hoạt thì chỉ có đói, bởi hầu hết chủ tàu công suất lớn đều có vay nợ ngân hàng. Sự cố bất trắc, tranh chấp trên biển thì nhiều, thế nên các tàu phải đi thành từng đội (dân địa phương gọi là tập đoàn) để hỗ trợ nhau khi gặp nạn. Tập đoàn Đại đoàn kết luôn phối hợp, tương trợ nhau trong khai thác nên rất ít tàu thất bại trong các chuyến biển”, thuyền trưởng Hiệp nói.
 |
| Tàu cá BĐ-94032 của gia đình ông Ái đang đánh bắt trên biển Đông - Ảnh: HÙNG PHIÊN |
Những tỉ phú sở hữu tàu lớn
Với 5 tàu cá tổng công suất trên 4.000CV, ông Nguyễn Văn Ái (ở xã Mỹ An, huyện Phù Mỹ, Bình Định) đang là ngư dân sở hữu những con tàu “số má” ở duyên hải miền Trung. Ở tuổi 66, ông Ái vẫn tràn trề khát vọng gầy dựng đội tàu hùng hậu cho con cháu bám biển làm giàu.
Ông bà sinh cả thảy 7 người con, trong đó, 5 trai đều có bằng thuyền trưởng, máy trưởng. 4 người đang là thuyền trưởng 4 tàu cá của gia đình, là: Nguyễn Văn Hùng (42 tuổi, tàu BĐ-94033), Nguyễn Văn Minh (40 tuổi, tàu BĐ-94032), Nguyễn Minh Vương (38 tuổi, tàu BĐ-94439), Nguyễn Văn Tèo (36 tuổi, tàu BĐ-94529); Nguyễn Văn Tý (34 tuổi) là máy trưởng tàu BĐ-94032 (1.250CV). Còn 2 con gái của ông bà đều lấy chồng làm nghề biển, đều làm ăn phát đạt.
Bà Nguyễn Thị Lằm, vợ ông Ái, cho hay: “Vợ chồng tui đã từng khổ không ai bằng. Năm 1972, khi cưới nhau, vợ chồng chỉ biết quanh quẩn làm ghe nhỏ, chạy chợ qua ngày, thiếu trước hụt sau. Cái đận tui bị bệnh hiểm nghèo lúc sinh đứa thứ 3, chồng tui phải cắn răng bán chiếc ghe, rồi gỡ từng tấm tôn lợp nhà bán để chạy thuốc men và mua gạo nuôi con…”. Ông Ái phải gồng mình ngày đêm lao ra biển làm thuê để nuôi vợ bệnh, con thơ. Sau đó, ông vay mượn khắp nơi để mua ghe mới. Nhờ làm ăn ngày càng khấm khá, gia đình ông từng bước mua đổi ghe từ 12CV sang 30CV, rồi lên 190CV, 370CV. Đến lúc này, vợ chồng ông Ái và các con đang sở hữu 5 con tàu “số má” trên biển Đông. Riêng tiền đóng bảo hiểm cho 4 tàu này đã gần 200 triệu đồng/năm. Ông Ái cho biết thêm: “Gia đình đang hướng phát triển thêm đội tàu nên bây giờ cần gom nguồn vốn lớn! Biến đổi khí hậu, tình hình biển Đông ngày càng phức tạp, mình phải trang bị tàu hiện đại. Yếu bóng vía thì làm sao xa bờ!”.
Ông Phan Văn Đông (Hội Nông dân huyện Phù Mỹ) nhận xét: Đội tàu nhà ông Ái được trang bị “đa hệ”, từ lưới vây, lưới rút giàn câu cá ngừ đại dương, đến tàu hậu cần, gom hải sản tươi về bến. Mỗi chuyến “xuất quân” đều được tính toán chi li nên tàu chẳng lúc nào về bến ít cá, chất lượng lại tốt. Tổ chức làm ăn căn bản, gia tộc ông Ái còn luôn đi đầu trong việc đóng góp tương thân, gìn giữ an ninh trật tự ngư trường biển Đông.
Sở hữu 3 tàu cá công suất trên 1.000CV, ông Lê Văn Giúp (ở phường 6, TP Tuy Hòa) đang có thu nhập tiền tỉ mỗi năm. Ngoài ra, ông còn điều hành Tổ hợp tác đánh bắt xa bờ Tuy Hòa với trên 200 lao động, thu nhập bình quân 10 triệu đồng/người. 50 tuổi, vóc dáng chắc nịch phong sương, ông Giúp đang là chủ tàu “bạc tỉ” hiếm hoi còn trực tiếp ra khơi bám biển, với vị trí thuyền trưởng. Hơn 30 năm ngang dọc biển Đông, tỉ phú Giúp đã không nhớ bao nhiêu lần chạm trán với “thù trong, địch ngoài”.
Gụi gần trong bộ quần áo cũ nhàu thường ngày của một người làm biển, ông Giúp nói: “Tuổi nghề xa bờ như… cầu thủ bóng đá. Nhiều chủ tàu đã “gác kiếm” ngồi bờ điều hành nhưng tôi thấy vẫn còn sức chinh chiến ít nhất 5 năm nữa. Nghề câu bò gù đã cho gia tộc tôi cuộc sống đủ đầy, nhà cửa khang trang. Thế nhưng đánh bắt xa bờ đang ngày càng đối mặt với nhiều bất trắc, nên không thể “một mình một ngựa” ra khơi mà phải liên kết để tạo sự vững vàng trong làm ăn. Đặc biệt, các chủ tàu phải phối hợp thông tin nhịp nhàng với ngành chức năng trong ứng phó với mọi tình huống trên biển.
Theo ông Giúp, cái lo nhất của dân xa bờ chính là… giá cả hải sản. Doanh nghiệp có vốn, có đầu mối thị trường tiêu thụ, còn ngư dân phải làm ra sản phẩm tốt. Nếu không ký hợp đồng thì phải có cam kết công khai trong tiêu thụ hải sản. Tổ hợp tác đánh bắt xa bờ Tuy Hòa đang giải quyết việc làm cho trên 200 bạn tàu. Thế nên tôi buộc phải gồng gánh “đầu tàu”, tạo khí thế và tính toán để anh em bám biển hiệu quả nhất. Chẳng những kiên gan trên biển, mà đội tàu còn lo chăm chút thương hiệu sản phẩm.
 |
| Tỉ phú nghề biển Bùi Thanh Ninh (trái) và tác giả bài viết - Ảnh: BA ĐÀO |
Người muốn làm dịch vụ hậu cần ở Trường Sa
Lăn lộn bao năm với biển giã, ở tuổi 60, ông Bùi Thanh Ninh (Sáu Ninh) trông… rất trẻ. Vùng quê Tam Quan Bắc (huyện Hoài Nhơn) xưa nay vốn là thủ phủ nghề cá ở Bình Định; nhiều năm rồi, Sáu Ninh là “tỉ phú số 1” cảng Tam Quan. Năm 1976, Sáu Ninh xung phong lên đường làm nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia; xuất ngũ về quê cưới vợ và đi bạn cho các chủ tàu cá. Và đến lúc này, Tổ đánh bắt thủy sản Sáu Ninh đang sở hữu đội tàu cá quy mô hàng đầu Việt Nam, gồm 16 chiếc, với tổng công suất 6.000CV, mỗi năm thu về trên 1.000 tấn hải sản. Ông còn làm chủ một xưởng đóng tàu và cơ sở dịch vụ nghề cá lớn tại xã Tam Quan Bắc; giải quyết việc làm ổn định cho hơn 300 lao động địa phương.
“Hồi sau giải phóng 1975, ngư dân đánh cá về chỉ chạy chợ trong tỉnh. Nhưng vợ chồng tôi quyết góp vốn buôn bán hải sản đi nhiều nơi; ngăn sông cấm chợ, khổ lắm! Gắng gỏi chuyên cần rồi cũng có ít vốn, gia đình bàn bạc vay mượn thêm để đóng tàu vươn khơi, đánh bắt nhiều loại cá giá trị hơn. Tiếp đó, vợ chồng tôi đứng ra làm dịch vụ cung ứng nguyên vật liệu đi biển và bao tiêu sản phẩm đánh bắt. Cứ thế, gầy dựng cơ ngơi nhờ biển”, ông Sáu Ninh nói.
Theo ông, ngành đánh xa bờ Việt Nam vẫn còn yếu khâu dịch vụ hậu cần. Và giữa năm 2014, ông đã có một quyết định táo bạo: Đệ đơn xin cấp đất tại Trường Sa để lập Trạm dịch vụ hậu cần nghề cá. Trong đơn, ông Ninh viết: “Nguyện vọng tôi xin một lô đất 200m2 tại huyện Trường Sa (Khánh Hòa) thuộc xã đảo Song Tử Tây, với mục đích xây dựng trạm cho tổ đánh bắt ra vào nhằm giảm bớt chi phí nguyên liệu và thời gian bám biển dài ngày hơn; đồng thời kết nối tàu ở đảo và đất liền gần hơn, góp phần khẳng định chủ quyền biển đảo của Tổ quốc”.
“Đây là một đề nghị chính đáng của ông Ninh, xuất phát từ nhu cầu mở mang khai thác tiềm năng biển Đông. Ý tưởng xin đất xây dựng trạm dịch vụ làm chỗ nghỉ chân cho ngư dân trên đảo Song Tử Tây của ông Ninh rất hợp lý trong phát triển dịch vụ hậu cần trên biển, vì thế các cơ quan chức năng địa phương đang hết lòng ủng hộ để ông Ninh hoàn thành tâm nguyện”, ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN-PTNT Bình Định, cho biết.
HÙNG PHIÊN
