Đã lâu rồi tôi mới về thăm quê. Sáng, tôi ngồi một mình ngõ sau, mưa bụi vẫn chùng chiềng rây hạt. Trụ sở thôn bên kia đường vẫn còn vắng lặng chưa có bóng người. Tôi rảo bước đi về phía ngả rẽ đầu dốc, cạnh con đường nội đồng. Nhà bà Hai trong xóm hôm nay sao mà chộn rộn. Người thì chặt tre chẻ lạt, người thì đào lỗ trồng trụ, lai bên hông nhà làm chái bếp cho bà. Nhìn đi nhìn lại toàn là người quen trong xóm.
Ảnh: VĂN GIÁO
Bà Hai sống một mình, đơn chiếc. Trước đây, mái nhà của bà tranh không ra tranh, rạ không ra rạ. Mỗi lần trời mưa, dột chỗ nào bà lận vào chỗ đó tranh rạ mục cho đỡ dột. Bà con trong thôn thấy vậy ủng hộ tiền xây cho bà ngôi nhà “đại đoàn kết”. Ngôi nhà, nhỏ gọn, mái ngói đỏ tươi. Bây giờ họ góp sức lại cất cho bà chái bếp. Trưa, công việc xong, mọi người ra về, bà nhóm lửa trong gian bếp mới. Nhìn làn khói bay phảng phất, mắt bà ánh lên niềm vui.
Hồi ở quê, trong nhà tôi lúa sắn đầy bồ nhưng có ngày má tôi không còn đồng xu dằn túi. Trong nhà hết thức ăn, má tôi túng tiền không đi chợ, ba xách tấm lưới ra sông. Tới chừng ba về, thế nào cũng có cá đem về không kho thì nướng. Có hôm tôi đi học dưới thị trấn về, nửa đường xe xẹp lốp. Má qua nhà dì Sáu, nhỏ nhẹ ”Chị Sáu, cho em mượn đỡ ba ngàn bạc cho thằng Tý nó vá lốp xe đạp có mai nó đi học”. Dì Sáu bóp nhẹ trong túi không thấy cộm, chạy vô trong nhà giở cái áo gối lấy tiền đưa cho má. Má cảm ơn, ra về. Người ở quê là vậy, giúp qua giúp lại lúc túng thiếu, ngặt nghèo. Vợ chồng ra riêng, thiếu năm ba chục ký gạo qua mượn hàng xóm về ăn đỡ, làm có rồi trả. Trong thôn có thanh niên lên đường nhập ngũ, nhà thì “nhín” ký gạo, nhà thì bán con gà giò mua quà tặng làm kỷ niệm. Đêm, trai gái trong thôn bẻ đu đủ trộn gỏi ăn, ca hát tiễn bạn lên đường. Đến mùa giữ đìa, bọn con trai chúng tôi mang sách vở qua đìa học bài rồi ngủ giữ đìa. Khuya, cả bọn quơ củi rìu chất ở bờ đìa nướng cá tràu xé chấm muối ớt. Mỗi lần lúa ngoài đồng chín vàng, gié lúa nặng hạt thả quặt cần câu là cả xóm ăn mừng với thịt heo nửa nạc nửa mỡ cuốn rau giá.
Chiều, nhìn qua bên đìa, mặt nước in chân trời dập dềnh ráng đỏ, lại nhớ hồi còn công tác ở quê, nhớ những khắc khoải không gọi thành tên. Và chiều nay, đài truyền thanh vừa kết thúc bản tin địa phương, thì bài hát “Gợi nhớ quê hương” vang lên trong chiều nhạt nắng.
MẠNH HOÀI
