Sau hơn 6 năm triển khai các dự án vay vốn ưu đãi phục vụ chương trình đánh bắt xa bờ (ĐBXB), nhiều dự án bị đổ vỡ, nợ vay chồng chất, kéo dài. Giải quyết vấn đề này như thế nào? Đồng chí Nguyễn Bá Lộc, Phó chủ tịch UBND tỉnh, Chủ tịch Hội đồng xử lý nợ vay vốn tín dụng ưu đãi của Nhà nước đóng mới, cải hoán tàu đánh bắt xa bờ (ĐBXB) cho biết:

- Kinh nghiệm quản lý dự án, vốn của các cơ quan chức năng còn thiếu, nhận thức của ngư dân chưa thật sự đầy đủ về việc thực hiện quyền và nghĩa vụ vay, là nguyên nhân chính dẫn tới nợ vốn vay kéo dài và khó thu hồi. Hầu hết các chủ dự án không mở sổ sách, lập chứng từ kế toán theo quy định; nhiều HTX nghề cá mới thành lập vốn chỉ có thuyền nhỏ làm nghề cá ven biển, thiếu kinh nghiệm ĐBXB, non kém về trình độ quản lý điều hành sản xuất, nhưng vẫn được UBND các cấp ký xác nhận hoàn thành các thủ tục để vay vốn. Do đó mạnh ai nấy làm và có tư tưởng ỷ lại, coi số vốn này là của Nhà nước cho nên không trả nợ. Một số tàu hoạt động có hiệu quả, nhưng lại chây ỳ không trả nợ!

Những chiếc tàu xa bờ không hiệu quả đang chờ bán đấu giá - Ảnh: Nguyên Lưu

Trong quá trình thực hiện dự án, Chi nhánh Quỹ Hỗ trợ Phát triển tỉnh (CNQHTPT) chưa thẩm định được năng lực của các chủ dự án; thiếu kiểm tra, kiểm soát vốn vay trước, trong và sau khi vay; chưa có biện pháp hữu hiệu trong việc đôn đốc thu hồi nợ dẫn đến nợ quá hạn tồn đọng không thu hồi được kéo dài. Căn cứ khoản 1 Điều 12 Quyết định 159/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ thì việc xác định chọn chủ dự án cho vay là trách nhiệm của UBND các cấp. UBND các huyện, xã còn có giấy tín chấp bảo lãnh cho ngư dân vay vốn, nhưng khi ngư dân không trả nợ đã không thể hiện trách nhiệm bảo lãnh của mình. Điều đáng nói là việc thiết kế, dự toán độc lập và phê duyệt làm cơ sở thi công đóng tàu không chính xác về khối lượng và đơn giá vật tư, vật liệu, làm tăng giá trị của con tàu so với giá trị thực tế. Việc dự báo ngư trường, hỗ trợ kỹ thuật cho ngư dân ĐBXB cũng chưa được triển khai kịp thời… Những thực sai sót trong đầu tư chương trình ĐBXB nêu trên dẫn đến hiệu quả kinh tế của dự án đạt thấp.

* UBND tỉnh đã có những biện pháp gì để xử lý những vướng mắc, tồn tại trong dự án ĐBXB, thưa đồng chí Phó chủ tịch tỉnh?

- Thực hiện Quyết định 89/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số biện pháp xử lý nợ vay vốn đầu tư phát triển để đóng mới, cải hoán tàu đánh bắt và tàu dịch vụ đánh bắt hải sản xa bờ, UBND tỉnh đã thành lập Hội đồng xử lý nợ ĐBXB. Trong thời gian qua, Hội đồng đã giao cho CN QHTPT cung cấp tài liệu, hồ sơ từng con tàu có liên quan vốn vay của Nhà nước. Trên cơ sở đó, Hội đồng ra quyết định thu giữ con tàu, thông báo cho các địa phương và giao cho các Đồn biên phòng quản lý, bảo quản tàu (khu vực Tuy An giao cho Đồn 348 tại An Ninh Đông; khu vực huyện Đông Hòa giao cho Đồn 352 tại Phú Lâm). Sau đó, Hội đồng định giá tài sản tàu ĐBXB triển khai công tác định giá tàu và bán đấu giá công khai.

* Đồng chí Phó chủ tịch tỉnh có thể cho biết cụ thể kết quả thu hồi và bán đấu giá các tàu ĐBHSXB Phú Yên?

- Hội đồng xử lý nợ ĐBXB đã quyết định thực hiện 3 đợt cưỡng chế, thu hồi tất cả tàu trong dự án ĐBXB, vì đến nay, hầu hết các chủ đầu tư đã để tàu nằm bờ, cho thuê tàu, tự ý bán tài sản thế chấp, chây ỳ không chịu trả nợ. Trong đợt 1, Hội đồng thu hồi 11 tàu của 10 chủ đầu tư, gồm 3 tàu của Tổ hợp tác Nghề cá Đồng Tiến và Hoà Phú (huyện Tuy An); 4 tàu của HTX Nghề cá Trung Nghĩa, Trung Hải, Trung Hoà (huyện Đông Hoà); 4 tàu của Tổ hợp tác Nghề cá Phú Long, Tiến Phát, Thành Công và chủ đầu tư Nguyễn Đức Toàn ở phường, thành phố Tuy Hoà. Đợt 2 thu hồi 10 tàu của 9 chủ dự án sản xuất không hiệu quả, và đợt 3 sẽ thu hồi 4 tàu có khả năng sản xuất nhưng trả nợ cầm chừng, chây ỳ.

Hội đồng XLN ĐBXB phối hợp với các ngành liên quan, UBND các huyện Tuy An, Tuy Hòa và TP Tuy Hòa tiến hành thu hồi, neo giữ, định giá tàu và chuyển cho Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản (thuộc Sở Tư pháp) để tổ chức bán đấu giá công khai 11 chiếc tàu trong đợt 1. Kết quả, đến nay đã bán được 7 chiếu với số tiền 1,434 tỷ đồng, chỉ bằng 34,68% trong tổng giá trị vốn đầu tư đóng các chiếc tàu này (4,134 tỉ đồng). Như vậy Nhà nước phải chịu lỗ trên 65% vốn khi bán đấu giá tàu ĐBXB, đấy là chưa kể số nợ hơn 8 tỷ đồng tiền lãi vay từ chương trình này. Hội đồng đang điều chỉnh hạ thấp giá sàn và tiếp tục bán đấu giá 4 chiếc tàu còn lại, đồng thời triển khai thu hồi tàu ĐBXB trong đợt 2 và 3 để bán đấu giá dứt điểm trong năm 2006.

* Sau khi thu hồi tàu và bán đấu giá, Hội đồng XLN ĐBXB có giải pháp gì để thu hồi phần nhận số nợ chênh lệch do bán tàu đối với các chủ dự án cũ, thưa đồng chí?

- UBND tỉnh chỉ đạo cho các ngành chức năng tăng cường tuyên truyền, phổ biến chính sách ưu đãi, mục đích cho vay (theo các Quyết định số 393/TTg; 159/QĐ-TTg và 64/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ) và trách nhiệm trả nợ vốn vay cho Nhà nước đến từng hộ ngư dân bằng các hình thức thích hợp, để nhân dân hiểu đúng chính sách của Nhà nước và tự giác trả nợ vay vốn ĐBXB.

Đối với việc xử lý nợ sau bán đấu giá sẽ căn cứ theo hướng dẫn của Thông tư liên tịch số 70 giữa Bộ thủy sản, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước. Theo đó, toàn bộ số tiền bán đấu giá thu được sau khi đã trừ các chi phí cho việc bán đấu giá được chuyển trả cho tổ chức cho vay; nếu thừa chuyển trả cho chủ đầu tư cũ, nếu còn thiếu chủ đầu tư cũ phải nhận nợ với tổ chức cho vay với lãi suất 5,4%/năm và trả dần trong 2 năm kể từ khi bán đấu giá con tàu xong. Hội đồng sẽ đôn đốc thu nợ chủ đầu tư cũ, đồng thời rà soát lại toàn bộ hồ sơ vay và tổng hợp các chủ đầu tư nghèo, không có khả năng trả được nợ để báo cáo Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ biện pháp xử lý. Trường hợp chủ đầu tư cũ làm ăn có hiệu quả, nhưng không trả phần nợ này thì tổ chức cho vay phối hợp với chính quyền địa phương xem xét từng trường hợp để tiến hành phát mại tài sản khác hoặc truy tố theo quy định của pháp luật.

NGUYÊN LƯU (thực hiện)