Thủy điện Sông Ba Hạ là một trong những thủy điện lớn của miền Trung được xây dựng trên địa bàn hai huyện Sông Hinh (Phú Yên) và Krông Pa (Gia Lai). Nhà máy có hai tổ máy với công suất 220MW, sản lượng điện trung bình 825 triệu kWh/năm.
Ngoài mục tiêu chính là cung cấp điện cho đất nước, thủy điện Sông Ba Hạ còn là công trình lợi dụng tổng hợp với nhiều lợi ích khác. Đó là, cung cấp nước tưới cho gần 3.000ha vùng đất quanh hồ; nuôi trồng thủy sản trên diện tích mặt nước gấp 3 lần hồ thủy điện Sông Hinh; cải tạo môi trường điều hòa khí hậu trong vùng, mở ra khả năng phát triển du lịch sinh thái gắn với Khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai. Đặc biệt, hồ thủy điện Sông Ba Hạ còn có nhiệm vụ tham gia cắt lũ cho vùng hạ du với tần suất 10%; tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội khu vực.
Tuy nhiên, sau khi nhà máy hoàn thành, ngoài nhiệm vụ chính là cung cấp điện cho đất nước, những lợi ích còn lại thủy điện Sông Ba Hạ chưa thể hiện được, thậm chí còn gây nhiều hệ lụy cho người dân địa phương. Đó là, hàng năm vào mùa mưa không ít lần thủy điện xả lũ không đúng quy trình, gây thiệt hại về tài sản, ảnh hưởng đến đời sống bình thường của người dân vùng hạ lưu. Đặc biệt tình trạng sa mạc hóa sông Ba do nguồn nước bị cạn kiệt, ảnh hưởng đến môi trường, sinh thái, sự sinh sản bình thường của các loài thủy sản. Vào mùa nắng hầu các hết trạm bơm, giếng nước dọc sông Ba phía dưới nhà máy thủy điện đều bị khô cạn, người dân bị thiếu nước sinh hoạt trầm trọng, điều chưa từng xảy ra trước đây.
Tuy không phải là mùa nắng nóng nhưng hàng chục hecta ruộng của bà con nông dân ở thị trấn Củng Sơn không thể làm đất để gieo sạ vụ đông - xuân kịp thời vụ do thiếu nước. Nguyên nhân là do Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ ngưng phát điện từ 3 giờ đến 11 giờ hằng ngày để giữ nước, vì thế sông Ba (sau thủy điện) bị cạn dòng, trạm bơm không bơm đủ nước tưới cho cánh đồng này. Mới đây, ngành Nông nghiệp và chính quyền địa phương phải can thiệp để thủy điện xả nước nên việc xuống giống 35ha ở cánh đồng này mới hoàn thành. Tuy nhiên, nếu tình trạng nhà máy cứ xả nước cầm chừng, ngưng phát điện kéo dài thì nguồn nước sông Ba càng thiếu hụt, dẫn đến khô hạn sau gieo sạ là điều khó tránh khỏi.
Bà con nông dân chúng tôi rất mong lãnh đạo các ngành Nông nghiệp, Công thương có sự can thiệp với Công ty cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ cũng như Công ty cổ phần Thủy điện Vĩnh Sơn - Sông Hinh để bảo đảm nước phục vụ nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của người dân vùng hạ du. Dù lưu lượng nước về hồ chứa ít hay nhiều, các nhà máy cũng phải xả nước hợp lý, không gây ngập úng mà cũng không gây khô hạn; bảo đảm giữa quyền lợi của nhà máy và quyền lợi của người dân địa phương.
NGUYỄN NAM
(thị trấn Củng Sơn, Sơn Hòa)
