Nếu hỏi bất kỳ bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân nào đang điều trị ở các bệnh viện về sự “hài lòng” chắc chắn sẽ nhận được phần lớn những câu trả lời không hoặc ít hài lòng. Nguyên nhân của kết quả này không hẳn hoàn toàn do lỗi từ phía y, bác sĩ.

Ảnh minh họa: Internet

Ai đã từng “lụy” bác sĩ (hoặc y tá, nhân viên y tế, hộ lý) ở các cơ sở khám chữa bệnh sẽ thấy “quyền lực của sự im lặng”. Không biết đó có phải là một trong những điều được quy định trong y nghiệp không, nhưng cái sự im lặng này là “công thức” của hầu như các bác sĩ ở các cơ sở khám bệnh, nhất là công lập. Họ khám bệnh xong, thường không nói, không rằng, không dặn dò gì bệnh nhân hay người nhà. Nếu có ai đó dạn miệng hỏi thì họ nói, mà cũng rất ngắn gọn, khó hiểu. Nếu hỏi thêm thì đáp lại sẽ là sự bực bội (do áp lực công việc, cách giải thích thường nghe của những lãnh đạo ngành). Cũng không loại trừ những trường hợp người nhà bệnh nhân “có máu mặt” phản kháng lại, nhưng trường hợp này là rất cá biệt, không nhiều. Phần lớn bệnh nhân và người nhà bấm bụng chịu đựng để được “chăm sóc, khám chữa bệnh” cho lành. Một phương án khác là xin chuyển viện lên tuyến trên. Nếu không được bệnh viện duyệt thì chỉ còn cách tự chuyển viện mà không cần giấy giới thiệu của bệnh viện đang điều trị.

Thực tế cho thấy có không ít trường hợp người nhà bệnh nhân quyết định chuyển viện vì lý do này. Rõ ràng là có sự “xung đột” nhất định giữa bệnh nhân (người nhà) và phía y, bác sĩ của bệnh viện.

Ở đây xin không bàn chuyện nguyên nhân hay sự đúng sai của xung đột và quyết định chuyển viện vượt cấp của bệnh nhân. Tôi thấy có một phương án để khắc phục xung đột này. Ngoại trừ sự thay đổi tận nguồn gốc là nâng cao y đức thể hiện qua thái độ ứng xử đúng mực của y, bác sĩ, nhân viên y tế và của cả người bệnh (người thân) thì cần có một biện pháp hữu hiệu đó là sự can thiệp của lực lượng nhân viên công tác xã hội (CTXH).

Theo các chuyên gia, nhân viên CTXH trong lĩnh vực y tế có vai trò rất quan trọng. Người làm CTXH có thể can thiệp về mặt tâm lý xã hội với vai trò là một phần của kế hoạch điều trị kể cả việc tiếp tục hỗ trợ về mặt xã hội nếu cần các dịch vụ y tế tiếp theo. Trong một số trường hợp, nhân viên CTXH có liên quan đến việc thiết lập, quản lý dịch vụ, hoặc xây dựng chính sách để tạo ra những dịch vụ bảo đảm việc chăm sóc về sau cho người bệnh. Như vậy có thể thấy vai trò của nhân viên CTXH trong ngành y tế là rất lớn. Sự có mặt của nhân viên CTXH ở các bệnh viện (đa khoa, nhi, phụ sản, quân đội, tâm thần, lão khoa...) và các cơ sở y tế công cộng là rất cần thiết.

Thực tế ở một số bệnh viện lớn tại TP Hồ Chí Minh đã phát triển loại hình CTXH nhằm hỗ trợ thầy thuốc trong phân loại bệnh, tư vấn, giới thiệu dịch vụ chuyển tiếp, hỗ trợ chăm sóc cho người bệnh, giảm bớt khó khăn cho bệnh nhân và người nhà trong quá trình tiếp cận và sử dụng dịch vụ y tế. Với bệnh nhân và người nhà điều họ cần và tiên quyết nhất là liều thuốc tâm lý. Họ phải được tư vấn giúp đỡ một cách cặn kẽ; họ phải được bác sĩ thông báo tình hình bệnh, cách điều trị, khả năng khỏi bệnh; sự quan tâm chăm sóc, chia sẻ của các nhân viên y tế... Nhưng rõ ràng những điều tưởng như là nguyên tắc bắt buộc, là thái độ ứng xử cơ bản này từ lâu không được ngành y thực hiện một cách đầy đủ dẫn đến tâm lý bệnh nhân và người nhà bị bức xúc, thậm chí tổn thương, xung đột...

Nhân viên làm CTXH trong các bệnh viện không chỉ có vai trò hỗ trợ bệnh nhân mà còn hỗ trợ thầy thuốc giảm bớt áp lực công việc, nâng cao hiệu quả điều trị, chất lượng dịch vụ; nhân viên CTXH đảm nhiệm vai trò cầu nối giữa người bệnh và bác sĩ giúp người dân yên tâm, tăng sự hài lòng khi sử dụng dịch vụ y tế.

Giá như ở bệnh viện có thêm lực lượng nhân viên CTXH như thế này chắc chắn sẽ làm tăng độ hài lòng của bệnh nhân hơn, chất lượng khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân cũng sẽ tăng lên đáng kể mà điều này lại là mục tiêu xuyên suốt của ngành y tế.

Mong thay ở các y, bác sĩ ở các bệnh viện công lập sớm cải thiện thái độ, tinh thần chăm sóc người bệnh “Lương y như từ mẫu” và ngành y tế sớm triển khai lực lượng nhân viên CTXH để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân ở các cơ sở khám chữa bệnh công lập!

CHÂN THÀNH

(phường 9, TP Tuy Hòa)