Những ngày này, đi trên nhiều đường phố Tuy Hòa thấy treo băng rôn hưởng ứng “Tuần lễ quốc gia không thuốc lá 25/5-31/5/2018”, bỗng dưng tôi nhớ lại chuyện bỏ thuốc lá của mình cách đây 24 năm.
Hè 1994, vợ tôi chuyển công tác từ Trường cấp ba Lê Lợi (thị trấn La Hai, huyện Đồng Xuân) vào Tuy Hòa. Vì thế, cả gia đình bốn người thuê một căn phòng khoảng 12m2 tại trụ sở Hội Cựu chiến binh tỉnh Phú Yên nằm trên đường Lê Thánh Tôn để tá túc. Nơi ở chật hẹp thì cũng không thành vấn đề vì cả ngày hai cậu trai lo đi học, vợ đến trường, tôi đi làm, chỉ tối đến cả nhà mới đoàn tụ đầy đủ. Cái “vấn đề nổi cộm” ở đây là chuyện hút thuốc lá của tôi.
Tập tành nhả khói từ năm lớp mười (1973) ở Trường trung học Phan Châu Trinh (Đà Nẵng), đến khi làm sinh viên Đại học Sư phạm Huế rồi vào Phú Yên dạy học, tôi có thời gian hút thuốc lá cũng khá lâu. Năm 1991, ở Báo Phú Yên, Trưởng Phòng Bạn đọc Phan Thanh Bình và tôi là hai người nằm trong “hội” hút thuốc lá nhiều nhất, mà phải “chơi” thuốc Jet mới “đủ đô”, mỗi ngày sơ sơ tính ra cũng… khoảng hai gói/người, còn “ngoài luồng” thì ối thôi không kể hết! Rít thuốc lá nhiều nên thỉnh thoảng tôi ho sù sụ, người ốm tong teo…, đôi khi soi gương thấy dung nhan chẳng ra sao mà chột dạ! Làm việc ở tòa soạn hay khi đi cơ sở mà hút đã đành, về lại nhà thuê bé tẹo như tổ chim sẻ, đêm đêm ngồi viết bài, làm thơ châm biếm…, quen miệng, tôi vẫn phì phèo phun khói. Vợ và hai con chịu không nổi nên thường xuyên nhắc nhở, ho hen như lời cảnh báo. Vì thế, tôi hứa sẽ bỏ nhưng cứ lần lữa.
Để thỏa cơn ghiền, tôi thường ra hành lang, lang thang lên các nơi trống của cơ quan Hội (nhất là ban đêm) hoặc vô… toa lét, ra vỉa hè mà hút! Khoảng một tháng sau, thấy tình hình không ổn và được “báo động” liên tục, tôi quyết định đoạn tuyệt với thuốc lá vì biết chắc chắn ảnh hưởng đến sức khỏe và nhất là… thấy sao mà tội tình cho vợ con quá!
Đọc sách báo, tìm hiểu kinh nghiệm của những bạn bè đi trước, tôi biết có nhiều cách từ bỏ thuốc lá. Nhưng chủ yếu vẫn là do quyết tâm, ý chí của mình, nếu không có được là hỏng bét. Không giảm hút từ từ số điếu thuốc theo thời gian như nhiều người khác, tôi quyết định chọn cách bỏ “ngay và luôn”. Mấy ngày đầu xa thuốc lá, mồm miệng nhạt nhẽo, người cứ lờ đờ như kẻ vô hồn, thi thoảng ngáp như con nghiện, tôi thèm hút thuốc kinh khủng. Khi có ai mời, theo thói quen, tôi cũng cầm lấy điếu thuốc nhưng bỏ vô túi và trả lời là “để lát nữa hút”, sau đó, đấu tranh tư tưởng dữ lắm mới len lén bẻ đôi ra và vứt đi! Khốn khổ nhất là khi tham gia bù khú rượu bia với anh em, nghe mùi thuốc lá “thân thương” cứ lòng vòng quanh bàn nhậu, nhiều khi không chịu nổi, tôi định rít lại vài hơi cho đã thèm. Nhưng rồi nhớ đến căn phòng trọ bé tí, nhớ những lúc hút thuốc trong toa lét hay trên vỉa hè bụi bặm, rồi nghĩ đến vợ và hai con nhỏ phải vô tình chịu đựng cái thú vui hoàn toàn không lành mạnh của mình, thế là tôi kiên quyết cầm cự…
Cứ thế, hơn một tuần cố gắng chống chọi, cố gắng cưỡng lại những cám dỗ quen thuộc, được bà xã nhiệt tình động viên, tôi bỏ thuốc lá cái rụp. Nhiều người cai được thuốc lá thì huyết áp tăng, lên cân, tim mạch hình như có “vấn đề” nên sợ quá phải…hút lại! Còn tôi, có lẽ do cơ địa nên bỏ hút rồi màthấy thể trạng vẫn bình thường, vì vậy nên mọi việc mới “thuận buồm xuôi gió” chăng? Một thời gian dài sau, có lần bầu bạn mời nhiệt tình quá, tôi cầm một điếu Con Ngựa châm lửa, hít một hơi và cảm nhận rõ cái mùi vị quen thuộc. Nhưng tôi hiểu rằng nếu tiếp tục hít một hơi nữa là rất không hay nên chuyển nhanh cho người khác. Đây cũng là nguyên nhân khiến có người tuy bỏ thuốc lá rất nhiều lần nhưng không “nên cháo nên cơm” gì là vậy!
Trong cả đời mình, làm được một số việc cảm thấy hài lòng nhưng tôi nhận ra rằng chuyện bỏ thuốc lá là mau mắn và thành công nhất. Từ khi xa rời hẳn thuốc lá, sức khỏe tôi ngày càng tốt hơn khi còn “kết bạn” với nó. Lần khám sức khỏe gần đây nhất, bác sĩ cho biết mọi chỉ số đều bình thường. Là người trong cuộc, tôi thấy rằng, để “dứt dạt” được với thuốc lá, vấn đề chủ yếu là bạn phải biết quý trọng sức khỏe bản thân và nhất là biết nghĩ đến người thân của mình. Biết lo cho sức khỏe lâu dài, ta sẽ nghiệm ra rằng hút thuốc lá chỉ là một thói quen (và là thói quen có hại) thông thường của con người. Vì thế, việc từ bỏ một thói quen xấu không phải là vấn đề quá to tát đối với những ai có quyết tâm và biết cố gắng, không lùi bước trước những khó khăn, cám dỗ. Biết nghĩ đến những người thân yêu trong nhà tức là có trách nhiệm với cuộc sống và hạnh phúc gia đình, đây chính là động lực rất quan trọng để ta có thể nói “không” với thuốc lá để góp phần đảm bảo môi trường sống lành mạnh cho cả nhà. Câu nói “Thà bỏ vợ chứ không bỏ thuốc lá”, suy cho cùng chỉ chứng tỏ sự vô trách nhiệm với sức khỏe của chính người phát ngôn và nhất là sự vô trách nhiệm với sức khỏe của những người thân trong gia đình anh ta mà thôi!
Khói thuốc lá có góp phần làm cho văn nghệ sĩ thăng hoa để sáng tạo ra những tác phẩm nghệ thuật được công chúng mến mộ và nhớ đến tác giả không? Đặt câu hỏi này với nhiều bạn bè, người quen là họa sĩ, nhà thơ, nhà văn trong tỉnh, tôi nhận được câu trả lời: Hoàn toàn là không! Nhà thơ Đinh Lăng (TS Trần Lăng, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Phú Yên) phân tích: Hút thuốc lá đơn thuần chỉ là thói quen chưa bỏ được của nhiều người. Muốn có thơ hay hoặc truyện ngắn ý vị thu hút bạn đọc, người viết phải trăn trở, miệt mài lao động sáng tạo trong tìm kiếm đề tài, cấu tứ, ngôn ngữ thể hiện… để cho ra đời những đứa con tinh thần có giá trị. Còn khói thuốc lá vật vờ hay men say rượu bia ngà ngà của các cuộc nhậu chỉ góp phần tàn phá sức khỏe và nội lực sáng tác của văn nghệ sĩ mà thôi!
Hãy cùng chung tay xây dựng một cộng đồng không có khói thuốc lá. Nếu đã lỡ hút, bạn hãy quyết tâm và kiên trì nói “không” với thuốc lá cho đến khi nào dứt bỏ được hoàn toàn. Chỉ có biết quý trọng bản thân và thực sự yêu thương gia đình, người thân, bạn chắc chắn sẽ bỏ thuốc lá thành công. Làm được như vậy mới đảm bảo sức khỏe cho học tập, làm việc…, góp phần nhỏ bé xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội lành mạnh, an toàn và phát triển bền vững.
HOÀNG CHƯƠNG
(khu phố Trần Phú, phường 7, TP Tuy Hòa)
