Những năm qua, các cấp, ngành, địa phương luôn quan tâm thực hiện chính sách pháp luật, các chế độ ưu đãi người có công theo yêu cầu thực tiễn. Song, thực tế hiện nay, công tác này vẫn còn một số tồn tại, vướng mắc.
Đoàn ĐBQH tỉnh giám sát thực hiện chính sách pháp luật người có công tại Sở Lao động - Thương binh - Xã hội - Ảnh: K.CHI
NHIỀU NƠI LÚNG TÚNG
Ông Nguyễn Văn Lãng, Giám đốc Sở LĐ-TB-XH Phú Yên cho biết, sở đang quản lý và thực hiện chế độ cho 50.932 người có công trên địa bàn tỉnh. Thời gian qua, lãnh đạo sở đã tham mưu UBND tỉnh triển khai thực hiện nhiều chế độ, chính sách ưu đãi người có công như: giải quyết chế độ chính sách, vận động quỹ Đền ơn đáp nghĩa được hơn 20 tỉ đồng; hỗ trợ xây dựng 963 nhà và sửa chữa 335 nhà cho gia đình chính sách. Ngoài ra, các địa phương đã thực hiện nhiều chính sách ưu tiên, ưu đãi khác như: giải quyết các nguồn vốn vay hỗ trợ việc làm, ưu tiên giao đất sản xuất, nuôi trồng thủy sản, hướng dẫn kinh nghiệm trong sản xuất... tạo điều kiện thuận lợi cho người có công có điều kiện sản xuất để tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống. Nhờ đó mà hiện nay, 95% người có công có mức sống trung bình trở lên so với mức sống của nhân dân địa phương nơi cư trú.
Tuy nhiên, thực tế kiểm tra mới đây của Đoàn giám sát ĐBQH tỉnh cho thấy, việc thực hiện chính sách, pháp luật đối với người có công tại một số địa phương vẫn còn rất nhiều lúng túng; cán bộ làm chính sách chế độ lại không hiểu hết chủ trương, chính sách nên chưa giải quyết thỏa đáng; nhiều chính sách còn chồng chéo, gây khó khăn trong công tác giải quyết chế độ; hồ sơ chính sách chưa giải quyết kịp thời. Theo số liệu của Sở LĐ-TB-XH, hiện không còn hồ sơ tồn đọng tại sở này, nhưng ở các địa phương vẫn còn một số hồ sơ đang kê khai để đề nghị giải quyết; trong đó, huyện Tuy An có 11, Sơn Hòa có 11, Đồng Xuân có 14 hồ sơ... Lý giải về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Lãng cho biết: Do cơ chế chính sách quy định nên một số trường hợp người có công nhưng chưa được công nhận. Bên cạnh đó, thời gian đã lâu nên đến nay nhiều người có công nhưng không lưu giữ đầy đủ giấy tờ, dẫn đến quá trình làm thủ tục để xét duyệt chính sách gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, các thông tư, hướng dẫn, quy định của các bộ, ngành cũng khác nhau, làm ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các hồ sơ tồn đọng.
Người dân tìm hiểu chính sách, pháp luật về người có công tại Sở LĐ-TB-XH Phú Yên - Ảnh: K.CHI
NHỮNG QUY ĐỊNH… KHÓ THỰC HIỆN
Qua kiểm tra thực tế, hiện nay, tại một số địa phương đã bắt đầu triển khai thực hiện Thông tư liên bộ 29/2010/TTLT của liên bộ LĐ-TB-XH, GD-ĐT và Tài chính về miễn giảm học phí cho con em người có công, gia đình chính sách; miễn giảm tiền viện phí, nhưng một số địa phương đang kêu rằng, “khó thực hiện”. Ông Nguyễn Văn Ân, Phó phòng LĐ-TB-XH huyện Tuy An cho biết: Theo quy định hiện nay, thân nhân chủ yếu của liệt sĩ, người có công thì phải đóng 20% viện phí, mà thực tế, một số hộ neo đơn thường hay đau ốm, bệnh tật, trợ cấp không đảm bảo để chi phí cho cuộc sống, vì vậy đề nghị Nhà nước hỗ trợ 100%. Một thực trạng khác là văn bản hướng dẫn của cơ quan chuyên môn cấp trên chưa thống nhất với văn bản quy phạm pháp luật như hướng dẫn của Cục Người có công (Bộ LĐ-TB-XH) hướng dẫn về đối tượng tham gia kháng chiến ở vùng Mỹ sử dụng chất độc hóa học phải đồng thời sinh con dị dạng, dị tật và có bệnh theo danh mục do Bộ Y tế quy định (17 bệnh) mới được giới thiệu đi khám và giải quyết chế độ. Trong việc quy định chế độ hiện nay, con của người bị nhiễm chất độc hóa học chưa được hưởng chính sách ưu đãi như con thương, bệnh binh trong khi thực tế tổn hại sức khỏe và di chứng do ảnh hưởng của chất độc hóa học thì có khi còn nặng nề, nan giải hơn. Liên quan đến hồ sơ thủ tục cũng có nhiều vướng mắc mà các địa phương đang gặp khó, ông Lê Thanh Lai, Phó chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa nói: Trong việc xác nhận đối tượng và giải quyết chính sách, các văn bản hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh Ưu đãi người có công hiện hành đều quy định việc công nhận, xác nhận đối tượng phải căn cứ trên giấy tờ chứng lý gốc, trong khi nhiều đối tượng có công nhưng không bảo quản, giữ gìn được giấy tờ. Tại Sơn Hòa, hiện còn khá nhiều đối tượng thuộc diện người hoạt động kháng chiến, bị địch bắt tù đày... nhưng do chiến tranh ác liệt và kéo dài, phần lớn những đối tượng này không có hồ sơ, chứng từ gốc, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số nên không có cơ sở để công nhận. Có trường hợp, lãnh đạo Hội CCB, Hội Cựu TNXP biết rõ là người đó có công và thuộc diện đối tượng được giải quyết theo chế độ người có công nhưng vì không đủ chứng lý theo quy định nên không thể làm gì được. Hay trường hợp liệt sĩ là thương binh chết do vết thương tái phát. Nếu đối tượng đang điều trị tại bệnh viện mà chết thì có xác nhận của bệnh viện, nhưng có trường hợp gia đình xin về khi biết chắc chắn người bệnh không qua khỏi và chết tại nhà nên không có xác nhận của bệnh viện, do đó không được công nhận là liệt sĩ vì không đủ căn cứ theo quy định.
Phó giám đốc Sở LĐ-TB-XH Nguyễn Phất cho biết: Quy định chặt chẽ là để ngăn chặn tình trạng lợi dụng chính sách, “lách luật” để hưởng trợ cấp của Nhà nước, gây mất công bằng, ảnh hưởng đến an sinh xã hội. Trên thực tế, hiện tượng này đã có, nhất là trong hai, ba năm trở lại đây khi Nhà nước quan tâm mở rộng diện đối tượng được hưởng, thì ở một số tỉnh, thành lại xảy ra tình trạng xin làm con nuôi đối tượng chính sách, lợi dụng quy định quyền lợi của con nuôi như con đẻ vì các chính sách ưu đãi về giáo dục dành cho con người có công là rất lớn. Hay tình trạng tăng đột biến hàng chục nghìn hồ sơ đối tượng có công trong một thời gian ngắn khi quy định nới lỏng về xác nhận đối tượng (chỉ cần có hai người cùng đơn vị xác nhận)... nên bộ đã có những quy định chặt chẽ hơn, điều đó cũng gây khó khăn cho việc xác nhận đối tượng có công ở tỉnh, vì văn bản liên tục thay đổi, thì địa phương phải chấp hành.
KIM CHI
