Những ngày đầu năm, về miền núi Sông Hinh, chúng tôi bất ngờ trước những ngôi nhà mới khang trang của bà con dân tộc thiểu số. Ngôi nhà sàn của Ma Ha buôn Krông (Ea Bia) là một trong những ngôi nhà có quy mô lớn nhất, trong đó có phần hổ trợ của Chương trình 134.
Hơ Bia vợ của Ma Ha tự hào cho rằng nhà mình đẹp nhất buôn và bảo gia đình chuẩn bị gỗ đã 3 năm nay, đang có dự định làm nhà thì được Nhà nước hỗ trợ thêm nên mới có ngôi nhà to thế này.
Nhà sàn của gia đình Ma Ha ở Ea Bia có sự hỗ trợ của Chương trình 134 - Ảnh: Nguyên Trường
Tại thôn Bình Giang xã Đức Bình Đông, vùng đất nằm dựa vào hồ thuỷ điện Sông Hinh, chúng tôi lại bắt gặp những ngôi nhà xây cấp 4 kiên cố chẳng khác nhà người Kinh ở đồng bằng. Dọc con đường láng nhựa ngang qua thôn dẫn vào tràn xã lũ của hồ thuỷ điện, có cả chục ngôi nhà mới nằm liền kề nhau, tươi nguyên màu ngói đỏ bên những khóm hoa vạn thọ nở muộn còn thắm sắc xuân. Trưởng thôn Bá Văn Đàn nói: “Đó là “nhà 134” đấy mà nhà nước xây dựng cho bà con đấy!” Ông cho biết, trong số 58 hộ đồng bào dân tộc Ba-na sinh sống ở đây có 26 hộ còn nhà ở tạm bợ đã được Nhà nước hỗ trợ xây dựng lại nhà ở trong đợt vừa qua. Bà con ai cũng mừng. Ngoài phần Nhà nước giúp đỡ, hầu hết các hộ đều đầu tư thêm từ 5- 10 triệu nữa nên nhà nào cũng đàng hoàng như thế. Hiện nay trong thôn không còn nhà ở tạm bợ. Đưa chúng tôi đến một ngôi nhà thuộc loại đẹp nhất trong thôn, trưởng thôn Bá Văn Đàn giới thiệu: “Đây là nhà của Y Phái”. Đó là một ngôi nhà xây cấp 4 như dạng nhà ở đồng bằng, có mặt tiền lợp ngói hai mái, còn có cả sảnh ban công đúc. Còn người chủ nhân ở độ 30 tuổi không dấu diếm niềm vui, chân tình, nói: “Ngoài phần Nhà nước giúp đỡ 6 triệu, gia đình dành dụm được 10 triệu đồng nữa mà xây được ngôi nhà như thế này”.
Huyện miền núi Sông Hinh có 3.394 hộ đồng bào dân tộc thiểu số, với 17.685 người, chiếm 48% dân số của huyện, trong đó còn hơn 1.060 hộ nghèo, đời sống còn khó khăn về nhiều mặt. Những năm qua, thực hiện chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước, Sông Hinh đã có những nổ lực đầu tư phát triển kinh tế xã hội, nhất là ở 6 xã đặc biệt khó khăn tạo điều kiện cho bà con các dân tộc vươn lên. Tuy vậy do điều kiện sản xuất ở nhiều vùng kém phát triển, lại thường xuyên mất mùa do thời tiết thất thường nên một bộ phận dân cư còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo của huyện thuộc loại cao nhất tỉnh. Đối với bà con dân tộc, còn 726 hộ chưa có nhà hoặc nhà ở còn tạm bợ. Chương trình 134 của Chính phủ có mục tiêu hổ trợ bà con dân tộc thiểu số xoá nhà ở tạm bợ, tranh tre nứa lá là cơ hội cho huyện miền núi này chăm lo chỗ ở cho người dân. Theo đề án của huyện, Sông Hinh, địa phương này sẽ ưu tiên dành nguồn vốn để hổ trợ xoá xong nhà ở tạm cho đồng bào dân tộc thiểu số trong 2 năm (2005 và 2006).
Năm 2005, Sông Hinh được Trung ương đầu tư 3.210 triệu đồng để thực hiện các nội dung của Chương trình 134, thì huyện đã dành 2.550 triệu đồng để giúp cho 510 hộ xây dựng nhà ở, ưu tiên cho những hộ chưa có nhà và nhà ở dột nát. Mỗi nhà được hổ trợ 6 triệu đồng gồm 5 triệu đồng thuộc nguồn Chương trình 134 của Chính phủ và 1 triệu đồng từ kinh phí thuộc Chương trình xoá nhà ở tạm của tỉnh. Mặc dù năm đầu thực hiện Chương trình này còn có những khó khăn nhất định, song với quyết tâm tạo điều kiện cho bà con dân tộc thiểu số trong huyện nhanh chóng “an cư”, Sông Hinh đã tiến hành công việc khá khẩn trương nhưng cũng không kém phần thận trọng. Trong quá trình triển khai thực hiện, Phòng Dân tộc cùng UBND xã, thị trấn thường xuyên kiểm tra, nếu hộ nào có chuẩn bị vật liệu sẵn sàng làm nhà thì tạm ứng 2 triệu đồng, khi hoàn thành có biên bản nghiệm thu thì thanh toán phần còn lại.
Với cách làm đó, đến cuối tháng 12-2005, Phòng Dân tộc huyện đã nghiệm thu và thanh toán phần hổ trợ 5 triệu đồng thuộc nguồn vốn Chương trình 134 cho 469 hộ với số tiền 2.345 triệu đồng, đạt 91,9% kế hoạch. Trong số 469 nhà đó có 235 nhà sàn và 234 nhà xây. Trưởng Phòng Dân tộc Trần Thanh Định cho biết: Chủ trương hổ trợ xây dựng nhà ở của Nhà nước rất hợp với nguyện vọng của bà con dân tộc thiểu số. Hầu hết các hộ nhận được sự giúp đỡ của Chương trình 134 đều đầu tư thêm công sức, tính ra bình quân mỗi nhà trị giá 12 triệu đồng. Tuy vậy, có 41 hộ chưa đủ điều kiện làm nhà do chưa chuẩn bị được vật liệu, chúng tôi kiên quyết không cho ứng tiền. Số hộ này sẽ đưa vào kế hoạch năm 2006. Anh cũng cho biết thêm: Theo chủ trương của tỉnh, mỗi nhà xây dựng theo Chương trình 134 được hổ trợ 6 triệu đồng, chúng tôi đã cấp 5 triệu đồng/ nhà thuộc kinh phí Trung ương. Còn kinh phí của tỉnh (1 triệu đồng/nhà) đã có thông báo của tỉnh, chúng tôi sẽ nhận và cấp phát cho bà con trong nay mai.
Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Phú Yên Trần Văn Sơn đánh giá cao cách làm của huyện là Nhà nước hỗ trợ, dân tự làm theo nguyện vọng của mình. Điều này cũng đã động viên bà con cố gắng đầu tư thêm để “thi đua” xây nhà to hơn, đẹp hơn, đúng với mục tiêu của Chương trình đề ra.
NGUYÊN TRƯỜNG
