Người mẹ và nhà thơ” (Phú Yên cuối tuần 15/8/2005) viết về mẹ Nguyễn Thị Ngâm nhân dịp mừng thọ Mẹ tròn 95 tuổi.

Mẹ Nguyễn Thị Ngâm vừa ra đi ở tuổi 97, sống trọn gần thế kỷ, là một phụ nữ có những cống hiến âm thầm nhưng lớn lao đối với phong trào cách mạng Phú Yên từ trước Cách mạng tháng Tám và hai cuộc kháng chiến, được Đảng và Nhà nước công nhận là “lão thành cách mạng” theo pháp lệnh về người có công với cách mạng trước năm 1945.

Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, bà đã sớm được giác ngộ và tham gia công tác. Năm 1935 chồng bà là ông Nguyễn Quốc Thoại trở thành một trong những đảng viên Cộng sản đầu tiên ở làng Phước Hậu và gia đình trở thành trụ sở bí mật của Tỉnh ủy Phú Yên, bà đã hết lòng giúp đỡ, bảo vệ cơ quan và cán bộ lãnh đạo cách mạng. Bà có nhiều công lao giúp cho hoạt động tài chính của Đảng khi tổ chức Hiệu buôn Công Tế mà ngày nay còn được ghi rõ trong lịch sử Đảng bộ tỉnh nhà.

Khi chồng bà bị địch bắt giam, bà luôn tin tưởng, trung thành với cách mạng, lo nuôi con và tiếp tục hoạt động. Đại hội Việt Minh tỉnh Phú Yên ngày 17/7/1945 được tổ chức ở nhà Mẹ Ngâm thống nhất chương trình hành động giành chính quyền trong cách mạng tháng Tám năm 1945. Mẹ Ngâm dốc gia sản chăm lo chu toàn cho Đại hội này.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp 9 năm, nhà bà nhiều năm là trụ sở của các cơ quan của tỉnh. Bà còn giúp đỡ cho nhiều gia đình cán bộ quân đội ở ngay trong nhà mình. Năm 1949 giặc Pháp tấn công đốt cháy sạch nhà, bà phải chịu đựng nhiều gian khổ khắc phục mọi khó khăn, sống và nuôi con, hăng hái tham gia các phong trào. Bà đã vinh dự được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1949.

Năm 1954, đất nước bị chia cắt làm hai miền, gia đình bà cũng phải chia đôi. Trong khi chồng và các con phải tập kết ra miền Bắc, bà ở lại quê hương. Trong suốt cuộc đấu tranh hơn hai mươi năm lâu dài, gian khổ và khốc liệt bà trước sau như một luôn trung thành và tin tưởng ở cách mạng. Bị địch bắt giam, tra tấn dã man, khủng bố tàn bạo, bà vẫn một lòng trung thành với cách mạng. Bà đào hầm bí mật ngay trong nhà mình, làm cơ sở nuôi dấu cán bộ về hoạt động. Bà còn vận động con cháu hàng chục người thoát ly lên chiến khu. Bà đã bảo vệ cơ sở, thông tin liên lạc và tham gia nhiều công tác, lập được nhiều thành tích.

Đức độ và công lao của bà xứng đáng được tôn vinh như một trong những tấm gương mẫu mực của phong trào phụ nữ Phú Yên và đất nước.

PHAN THANH