Hỏi: Tôi có cháu nhỏ năm nay 10 tuổi. Gần đây, cháu hay bị mỏi tay chân, tức ngực và đau cơ bắp khi vận động. Kết quả xét nghiệm máu cho thấy cháu bị thấp khớp tim. Xin cho biết những triệu chứng của bệnh. Bệnh có nguy hiểm không? Trần Thị Kim Thanh, Phường 2, TP Tuy Hòa)
Trả lời: Có đến 35 bệnh khớp, 21 bệnh nội khoa có biểu hiện khớp và 40 bệnh xương khác có liên quan khớp. Trong hơn 100 bệnh đó chỉ có 4 bệnh có thể kèm biến đổi ở tim. Và trong 4 bệnh này chỉ có 1 bệnh thực sự có liên quan tới tim gọi là bệnh thấp khớp cấp (TKC). Đây chính là bệnh mà nhiều người thường lo lắng vì sợ ảnh hưởng tim.
TKC thường xảy ra ở lứa tuổi 5-20 tuổi; bị viêm họng đỏ trước đó vài tuần, sau đó xuất hiện đau khớp. Khớp bị đau thường là khớp gối, mắt cá. Các khớp thường không đau cùng lúc và thời gian đau mỗi khớp chỉ vài ngày, do đó tạo cảm giác như đau di chuyển từ khớp này sang khớp khác. Đau có thể kèm sưng nóng, đỏ. Sau khi hết đau không để lại di chứng nào ở khớp (khác với bệnh viêm đa khớp, bệnh rất thường gặp, khớp đau sau đó có thể bị biến dạng, cứng khớp).
Đồng thời lúc này trẻ có thể đau vùng tim, khó thở và bác sỹ khám có thể phát hiện các dấu hiệu của viêm tim (nghe tim hoặc làm điện tim). Có khi chỉ có biểu hiện ở tim mà không có biểu hiện ở khớp và ngược lại. Không phải mọi trẻ em bị TKC đều có biểu hiện ở tim. Các xét nghiệm giúp chẩn đoán xác định gồm có đo tốc độ lắng máu (VSS), thử phản ứng ASLO.
Về điều trị và dự phòng: Bản chất của TKC là một bệnh “tự miễn” mà gốc rễ là do một loại vi khuẩn (gọi là liên cầu khuẩn) đã gây viêm họng trước đó mấy tuần. Nên việc điều trị bao gồm dùng thuốc chống viêm (Aspirin, Corticoide,…) và kháng sinh diệt liên cầu.
Sau khi khỏi đợt cấp, để dự phòng tái phát viêm họng do liên cầu có thể làm trầm trọng thêm bệnh ở tim, mỗi tháng nên tiêm phòng bằng một mũi Penicillin chậm (Benzathin PNC). Chích phòng như vậy nên kéo dài ít nhất 5 năm sau lần bệnh gần nhất, thường lấy mốc đến 25 tuổi.
Về biểu hiện bệnh của cháu chưa thể khẳng định là bệnh TKC, chủ yếu là đau cơ, khớp do vận động. Tuy nhiên do có xét nghiệm máu dương tính (ASLO+), cần kiểm tra tình trạng họng, Amiđan để điều trị dứt điểm các ổ nhiễm trùng.
BS ĐOÀN VĂN HẢI
