Sỏi thận là một bệnh khá phổ biến, ở tuổi trưởng thành có 10% nam giới và 3% nữ giới mắc phải. Thận là nơi bị nhiều sỏi nhất, cũng là nơi khởi phát của sỏi niệu quản, sỏi bàng quang. Nhiều trường hợp sỏi tiết niệu không có biểu hiện triệu chứng gì, chỉ được phát hiện một cách tình cờ khi khám bệnh khác hoặc qua siêu âm, chụp X quang kiểm tra.

Uống nhiều nước cam sẽ ngăn chặn sự tạo thành sỏi niệu – Ảnh: SK&ĐS

Tỷ lệ mắc sỏi tiết niệu thường cao ở xứ nóng. Khí hậu nắng nóng khiến mồ hôi ra nhiều, nếu không uống bù đủ nước, nước tiểu sẽ quá đậm đặc và kết sỏi. Ánh nắng gay gắt cũng khiến cho canxi được hấp thụ nhiều hơn qua máu và dẫn đến sỏi. Nếu ăn quá nhiều thực phẩm chứa nhiều chất calcium, oxalat, acid uric… sẽ dễ tạo sỏi. Ngoài ra, sỏi đường niệu còn xuất hiện do các nguyên nhân sau:

- Từng mắc các bệnh lý về đường tiểu nhưng không điều trị từ đầu hoặc điều trị không dứt điểm.

- Nhiễm trùng đường tiểu do đặt ống thông trong bàng quang lâu ngày.

- Hay xúc động, lo sợ, băn khoăn.

- Phải nằm bất động lâu ngày (do bệnh tật) hoặc những người ít vận động.

Một số thay đổi  trong cách ăn uống giúp hạn chế  sự tạo thành sỏi niệu:

Uống nhiều nước:

Đây là cách phòng ngừa sỏi niệu một cách hiệu quả, an toàn và rẻ tiền nhất.

Nước ta có khí hậu nóng, người đổ mồ hôi nhiều, nước tiểu cô đặc lại dễ tạo sỏi nên chúng ta cần uống nhiều nước để nước tiểu loãng ra.

Chúng ta nên uống khoảng 2 đến 3 lít nước lọc mỗi ngày hoặc ăn uống làm sao để có lượng nước tiểu đạt được trên 2,5 lít trong một ngày.

- Ăn nhạt, ăn ít thịt động vật:

Không nên ăn mặn và không nên ăn nhiều thịt. Thực phẩm chứa nhiều muối và nhiều chất đạm sẽ làm giảm độ pH nước tiểu, kích thích sự bài tiết chất calcium và cystine gây ra sỏi niệu, ngoài ra còn làm giảm bài tiết chất citrat giúp ngăn chặn sự tạo thành sỏi niệu.

Thực phẩm ít muối và ít chất đạm động vật còn giúp chúng ta tránh các bệnh về tim mạch như cao huyết áp, thiểu năng động mạch vành.

- Ăn uống điều độ thực phẩm có chứa chất calcium:

Sữa tươi chứa nhiều calcium. Mỗi ngày chúng ta có thể dùng khoảng 3 ly sữa tươi hoặc một số lượng tương đương các sản phẩm từ sữa như bơ, pho mai… Không nên kiêng cữ quá mức những thực phẩm chứa calcium, khiến cho cơ thể tái hấp thụ  nhiều hơn chất oxalat từ ruột và sẽ tạo ra sỏi niệu.

Người ta tin rằng lượng calcium ăn vào khoảng 800 – 1300mg mỗi ngày sẽ giúp làm giảm sự bài tiết chất oxalat trong nước tiểu. Tuy nhiên chúng ta cần nhớ là chỉ có chất calcium chứa trong thực phẩm mới có giá trị, thuốc men có chứa calcium không giúp ích gì trong việc tránh sự tạo thành sỏi niệu. Ngoài ra, nếu kiêng cữ quá mức những thực phẩm có chứa chất calcium, chúng ta sẽ có nguy cơ bị bệnh loãng xương dễ đưa đến gãy xương.

- Kiêng cữ thực phẩm nhiều oxalat như: rau cải, bột cám ngũ cốc, trà đặc

- Nếu uống nhiều nước cam, nước chanh tươi: thức uống này có chứa nhiều citrat là chất giúp chống lại sự tạo thành sỏi niệu.

- Nên ăn nhiều rau tươi có chất xơ: sẽ giúp tiêu hóa nhanh, tránh ứ đọng trong ruột, giảm thiểu sự tái hấp thụ chất oxalat từ ruột để tạo nên sỏi niệu. Ngoài ra, chất kiềm cung cấp bởi rau tươi sẽ gia tăng sự bài tiết chất citrat chống lại sỏi niệu.

- Tránh ăn nhiều thực phẩm chứa chất purine gây ra sỏi niệu như: cá khô, thịt khô, mắm, lòng bò, lòng heo…

BS CHÂU TRỌNG PHÁT