Một chế độ ăn chủ yếu dựa trên thực vật, hay nói đúng hơn là ăn chay, có thể giúp bệnh nhân tiểu đường, đặc biệt là dạng 2, hạn chế hết mức việc dùng thuốc men hằng ngày.

Thức ăn chay góp phần quan trọng bảo vệ sức khỏe cho người tiểu đường - Ảnh: TNO

Các chế độ ăn cho người tiểu đường hiện nay luôn bảo đảm những tiêu chí như ăn theo phần, kiểm soát lượng đạm, giới hạn hấp thu carbohydrate và đối với những người béo phì thì thêm khoản giảm bớt calorie. May mắn là vẫn còn cách ăn khác giúp bữa ăn của bệnh nhân được đa dạng hơn. Những loại thức ăn ít béo, có nguồn gốc thực vật được chứng tỏ hiệu quả cho các bệnh nhân tiểu đường và những tình trạng bệnh tật có liên quan đến căn bệnh gốc, như tim mạch, tăng cân, cao cholesterol và huyết áp cao. Những món ăn này không cần phải kiêng khem liều lượng như các thực đơn trước đây của người tiểu đường.

Cách tiếp cận cũ là yêu cầu người mắc chứng tiểu đường giảm mạnh lượng carbohydrate trong khẩu phần ăn. Lời khuyên này tất nhiên đúng đối với trường hợp hấp thu quá nhiều chất carbohydrate đã qua xử lý, như các món thêm đường hoặc bột trắng. Tuy nhiên, những loại thực phẩm ít bị xử lý hoặc được giữ nguyên hương vị tự nhiên, như khoai tây, cơm, đậu, mì, trái cây và rau quả, luôn là sự lựa chọn lành mạnh cho người sống chung với bệnh tiểu đường. Với chế độ ăn mới ít chất béo và bổ sung nhiều dạng thực vật, giới chuyên gia khẳng định thực phẩm carbohydrate nguyên chất vẫn tốt cho người bệnh. Nếu có nghi ngờ về khả năng cung cấp năng lượng và bổ sung đủ chất cho cơ thể, kết quả nghiên cứu đăng trên chuyên san Medical Journal of Australia cho thấy một chế ăn giàu legume, ngũ cốc nguyên hạt, rau quả, trái cây, hạt các loại không hề thiếu protein cũng như chất sắt, và hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu của trẻ em lẫn người trưởng thành, bao gồm cả thai phụ.

Sở dĩ phải ăn ít chất béo là vì nghiên cứu mới cho thấy chất béo và dầu động vật can thiệp đến khả năng của insulin là chuyển đường glucose vào bên trong tế bào. Ngoài ra, bớt ăn đồ béo, giảm lượng mỡ trong cơ thể, cho phép insulin thực hiện tốt vai trò của mình, nhưng nếu chỉ chọn gà không da, sữa gạn kem và cá hấp không đủ để thúc đẩy sự thay đổi tích cực ở hầu hết những người tiểu đường. Theo chế độ ăn mới, cần phải loại bỏ hoàn toàn thực phẩm béo và protein động vật, như thịt, sản phẩm đường sữa, dầu, và thêm vào một lượng không giới hạn ngũ cốc, legume, trái cây và rau quả. Một nghiên cứu phát hiện 21 trong số 23 bệnh nhân được kê đơn uống thuốc và 13/17 bệnh nhân điều trị bằng insulin có thể không cần dùng thuốc sau 26 ngày theo chế độ ăn gần như chay tịnh hoàn toàn, đi kèm với chương trình vận động hợp lý. Trong suốt từ 2 đến 3 năm theo dõi, hầu hết những người bệnh tiểu đường được điều trị theo liệu pháp ăn uống này duy trì được hiệu quả tích cực.

Trong khi những người bị tiểu đường dạng 2 có thể giảm hoặc thậm chí đôi lúc không cần dùng thuốc khi họ giảm cân và ăn uống/tập thể dục điều độ, nhóm bị tiểu đường dạng 1 lúc nào cũng cần có insulin. Dù vậy, một chế độ ăn lành mạnh có thể giảm tối thiểu số insulin phải tiêm mỗi ngày. Tiểu đường dạng 1 diễn ra khi tuyến tụy ngưng sản sinh insulin. Nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được xác định cụ thể.

Sau đây là cách đơn giản để tiếp cận chế độ ăn mới (thử trong 3 tuần):

1. Khởi động: Ăn chay có nghĩa là không hấp thu bất cứ sản phẩm nguồn gốc động vật nào: nói không với thịt đỏ, thịt gia cầm, thịt heo, cá; hạn chế sản phẩm đường sữa và trứng. Điều này do đồ mặn chứa chất béo bão hòa, có liên quan đến bệnh tim mạch, kháng insulin và nhiều dạng ung thư khác nhau. Chúng còn chứa cholesterol và tất nhiên là protein động vật. Bên cạnh đó, chế độ ăn nhiều protein động vật có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về thận và mất can xi. Toàn bộ protein thay thế có thể tìm thấy trong ngũ cốc nguyên hạt, legume, và rau quả.

2. Tránh thêm dầu thực vật và các loại nhiều chất béo: Dù dầu thực vật tốt hơn dầu động vật, vẫn nên tránh tối thiểu mọi loại dầu. Mọi loại chất béo và dầu thường chứa nhiều calorie. 1 gr chất béo hoặc dầu bổ sung 9 calorie, so với 4 calorie ở 1 gr carbohydrate. Tránh cho thêm dầu lên món ăn hoặc món chiên xào.

3. Ăn nhiều chất xơ: Đặt mục tiêu ăn ít nhất 40 gr chất xơ mỗi ngày. Bắt đầu một cách chậm rãi và nâng dần lượng chất xơ hấp thu theo thời gian. Tập trung vào 4 nhóm thực phẩm mới trong chế độ ăn là đậu, rau quả, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.

Theo TNO