Hỏi: Đã 2 lần tôi bị đau quặn bụng phải dữ dội kèm theo đái buốt, lần sau cách lần đầu chừng một tuần, phải chích thuốc giảm đau mới khỏi. Siêu âm cho biết tôi bị giãn đài bể thận bên phải, sỏi nhỏ 2 bên đài bể thận. Xin cho biết nguyên nhân và cách chữa?

Nguyễn Văn Tổng (xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa)

Trả lời: Nếu kết quả siêu âm chính xác thì ông đã hai lần bị cơn đau quặn thận là do sỏi đường tiết niệu di chuyển xuống dọc theo niệu quản (đường dẫn nước tiểu từ bể thận xuống bàng quang). Lâu nay trong đài bể thận đã xuất hiện một hay nhiều viên sỏi, nhưng vì chúng nằm yên tại chỗ nên không có triệu chứng gì. Nay đột nhiên một viên sỏi tụt vào niệu quản và di chuyển xuống dưới, gây đau dữ dội vì niệu quản phải co bóp mạnh để tống cái vật lạ đó đi. Nếu viên sỏi nhỏ, nó có thể đi xuống bàng quang; từ đó có thể tụt vào niệu đạo, gây đau buốt dọc dương vật trước khi lọt được ra ngoài. Nếu sỏi to hoặc sần sùi, nó sẽ mắc kẹt trong niệu quản, gây tắc nước tiểu từ thận xuống, làm cho bể thận bị giãn ra; nếu để muộn sẽ gây giãn đài thận. Để muộn thêm nữa thì cả quả thận sẽ bị giãn, nhu mô thận bị hủy hoại, trở thành một túi nước vừa vô dụng, vừa nguy hiểm vì dễ bị nhiễm khuẩn thành một túi mủ.

Trường hợp của ông phải được các bác sĩ chuyên khoa tiết niệu khám và xử trí. Bác sĩ có thể cho chụp X-quang ổ bụng nhằm xác định có sỏi tại những vị trí nào (thận, niệu quản), kích thước và hình thù viên sỏi.

- Nếu viên sỏi niệu quản to, sần sùi, nằm ở nơi khó vượt qua..., sẽ chỉ định mổ. Nếu viên sỏi nhỏ, hy vọng có thể tự tụt xuống thêm để ra bàng quang, có thể cho điều trị bảo tồn một thời gian ngắn (chủ yếu là cho chạy nhiều bận trong ngày sau những lần uống nhiều nước). Nếu không biến chuyển, nhất thiết phải phẫu thuật.

- Nếu sỏi đã xuống bàng quang, trường hợp không tự đái ra được sẽ được chữa bằng kỹ thuật tán sỏi, không nhất thiết phải mổ. Sỏi bàng quang để lâu sẽ lớn dần do được bọc thêm các lớp vôi xung quanh, dễ gây chảy máu và viêm nhiễm bàng quang. Nếu có sỏi ở đài bể thận, sẽ cho chỉ định cụ thể tùy từng tình huống.

Trong điều trị sỏi niệu quản, yếu tố quan trọng hàng đầu là thời gian: khi còn cơn đau quặn thận là còn sớm; nếu thanh toán được viên sỏi thì mọi chuyện sẽ trở lại gần bình thường hoặc như cũ; khi không còn cơn đau là đã muộn hay quá muộn. Lúc bấy giờ, nếu có mổ lấy viên sỏi thì chức năng thận khó phục hồi hoặc mất hẳn.

Bác sĩ ĐOÀN VĂN HẢI