Hiện nay, ở một số địa phương trong tỉnh, người dân truyền miệng với nhau rằng có một loại tiền xu xưa có thể làm cho huyết áp điều hòa trở lại. Người dân đã săn lùng, tìm mua để chữa bệnh, và gọi loại tiền xu này là “xu lửa”.
TỪ “XU LỬA” ĐẾN CONG, NHẪN
Bệnh huyết áp là một trong những bệnh để lại di chứng rất nặng nề. Các biến chứng thường gặp là đột quị, suy tim, nhồi máu cơ tim, suy thận, mù lòa… và có thể gây tử vong cao. Do đó, trong ngành y, người ta gọi bệnh huyết áp là “kẻ giết người thầm lặng”.
Những đồng "xu lửa" - Ảnh: N. Chung
Tôi có người nhà mắc bệnh cao huyết áp phải nhập viện. Một người bà con ở xã Hòa Thành (huyện Đông Hòa) bảo tìm mua đồng “xu lửa” về chữa bệnh. Mặc dù không tin lắm, nhưng tôi cũng quyết đến Hòa Thành một chuyến để tìm “xu lửa”. Đến nơi, tôi gặp một cụ bà khoảng trên 70 tuổi, trên tay đang đeo một chiếc cong màu vàng đồng, hỏi mới biết chiếc cong này được làm từ đồng “xu lửa”. Khoảng 20 phút tìm kiếm cuối cùng tôi cũng tìm được… hiệu thuốc tây M.U. – điểm bán đồng “xu lửa” mà bà cụ đã mua. Tại đây, tôi được chủ hiệu thuốc đưa cho xem những đồng tiền xu gọi là “xu lửa”. Chúng hình tròn, ở giữa có lỗ tròn, một mặt ghi chữ: RF, EMLINDAUER; mặt bên kia ghi chữ: INDOCHINE, FRAN AISE, 1/2 CENT, 1938. Chị cho biết, đây là loại tiền xu nhỏ, còn một loại tiền xu nữa lớn hơn nhưng đã bán hết. Loại này, một mặt ghi chữ: REPUBLIQUE, FRAN AISE, 1 CENT; mặt còn lại ghi chữ: INDO-CHINE, FRANAISE, 1923 nhưng ở giữa có 4 chữ giống như loại chữ của Trung Quốc. Loại tiền xu này một phần do những người lớn tuổi còn giữ lại đem bán cho họ, nhưng phần lớn là từ những người mua đồng nát cung cấp. Họ đi lùng sục ở các miền quê để mua về bán lại. Hiện giá 1 đồng “xu lửa” loại 1 xu là 15.000đ, loại nửa xu là 10.000đ. Qua tìm hiểu tôi được biết, hai loại tiền xu này có từ thời Pháp đô hộ nước ta, và đồng xu lớn có mệnh giá 1 xu, đồng nhỏ là nửa xu.
Muốn chữa trị được bệnh huyết áp, thì từ đồng “xu lửa” phải chế tác thành những chiếc cong, lắc, nhẫn… để đeo vào tay, chân. Có như vậy thì “xu lửa” mới tiếp xúc được với các động mạch, từ đó nó làm điều hòa sự lưu thông của máu (?). Theo anh Huỳnh Văn Hòa, một thợ vàng chuyên chế tác những đồng “xu lửa” ở Hòa Thành, muốn có một chiếc cong để đeo tay phải mất 4-5 đồng “xu lửa” tùy loại lớn hoặc loại nhỏ, còn nhẫn thì chỉ cần 2 đồng là đủ. Và tiền công đối với một chiếc cong là 20.000đ, còn nhẫn là 10.000đ. Như vậy, muốn có một chiếc cong để “chữa trị huyết áp” thì phải mất khoảng 70.000đ-80.000đ.
Những chiếc cong làm từ "xu lửa" -N.C
Các nghiên cứu ở Việt
Người dân đến thuê anh Hòa chế tác “đồ trang sức” từ đồng “xu lửa” đã hơn 5 năm nay. Nhưng chỉ 2 năm trở lại đây, số người tìm đến anh mới tương đối nhiều. Đến nhờ anh chế tác cong, nhẫn có cả người ngoài tỉnh, thậm chí ở tận ngoài Bắc. Họ đến Phú Yên để thăm bà con và cũng muốn sở hữu một chiếc cong “xu lửa” để đeo. “Từ khi làm nghề này đến nay, tôi đã chế tác hơn 10kg tiền “xu lửa”” – anh Hòa bộc bạch.
Tiếng đồn lan xa, nhiều người mắc bệnh huyết áp đổ xô tìm mua cong, nhẫn bằng “xu lửa” để đeo. Bởi vậy, trên thị trường hiện nay xuất hiện rất nhiều loại cong đồng “chữa huyết áp” với kiểu dáng phong phú, đa dạng và đẹp mắt, kèm theo những lời giới thiệu đại loại như: Cong này được làm từ “xu lửa”, cong này được làm từ những chiếc cong đồng của bà con dân tộc thiểu số… Người mua chỉ cần bỏ ra khoảng 20.000đ - 25.000đ thì có thể sở hữu một chiếc.
CHỈ LÀ LIỆU PHÁP TÂM LÝ
Tôi tìm đến nhà bà Nguyễn Thị My (77 tuổi) ở vùng 5, thôn Phước Lộc, xã Hòa Thành. Bà My cho biết bà mắc bệnh cao huyết áp đã 5 năm nay, nhiều lần phải nhập viện trong cơn nguy kịch. Nhưng khoảng 2 năm nay, từ khi bà đeo chiếc cong “xu lửa”, bệnh giảm đi trông thấy. Thỉnh thoảng bà cũng bị lên cơn mệt nhưng không phải nhập viện như trước kia. Ông Nguyễn Tấn, chồng của bà My, thì bảo: “Thấy bà nhà tôi đeo chiếc cong “xu lửa” mà đỡ bệnh, tôi dù không bị bệnh nhưng cũng làm một chiếc đeo để phòng ngừa”. Bà Ngô Thị Mỹ (70 tuổi) ở xã Hòa An, huyện Phú Hòa, cũng mắc bệnh huyết áp đã lâu và nhiều lần phải nhập viện. Bà kể: “Độ một năm nay, sau khi xuất viện về nhà, ngoài việc đeo chiếc cong “xu lửa” thì buổi sáng sớm và chiều tối tôi còn tranh thủ đi bộ, nên bệnh thuyên giảm. Tôi nghĩ, bệnh của tôi giảm là nhờ đeo chiếc cong “xu lửa” và tập thể dục thường xuyên”. Còn bà Đinh Thị Năm ở xã Hòa Hiệp Trung huyện Đông Hòa cho biết: “Ngoài toa thuốc của bác sĩ kê để “thủ” trong nhà, tôi tập dưỡng sinh tâm thể nên bệnh huyết áp cũng giảm phần nào. Nhưng nghe người ta đồn đại là đồng “xu lửa” hay lắm nên tôi cũng sắm một chiếc để đeo”. Theo chủ hiệu thuốc tây M.U. thì ở nhà có người mắc bệnh huyết áp và đeo cong “xu lửa” thấy cũng giảm nên quyết định tìm mua về bán lại cho những người cần.
Hiện nay trên thị trường xuất hiện một số loại vòng đeo tay “chữa trị huyết áp” từ nước ngoài nhập vào. Người dân đã mua những vòng đeo tay điều hòa huyết áp này từ các nước Nhật Bản, Hàn Quốc… về chữa bệnh. Nhưng qua theo dõi, những vòng đeo tay này cũng không có tác dụng gì. Đây chỉ là một liệu pháp tâm lý, nhằm trấn an tinh thần người bệnh. Thạc sĩ Lê Văn Thức (Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh Phú Yên)
Theo bác sĩ Trần Minh Tâm, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu (Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Yên): Huyết áp là sự kết hợp áp lực do tim co bóp đẩy máu vào hệ động mạch và lực đàn hồi của thành động mạch, làm cho máu có thể lưu thông tới các tế bào, cung cấp cho chúng oxy và các chất dinh dưỡng, nhờ đó mà tồn tại được sự sống. Những chiếc cong được làm từ đồng “xu lửa” để đeo tay không có tác động gì đối với các động mạch, càng không thể điều hòa được sự lưu thông của máu. Hiện nay khoa học chưa chứng minh được điều này, chỉ là những tin đồn trong dân gian. Việc một số người dân cho rằng đeo những chiếc cong “xu lửa” chữa được huyết áp chỉ là liệu pháp tâm lý. Điều này rất nghiêm trọng, nếu bệnh nhân không tái khám và điều trị thì khi bệnh tái phát sẽ gây ra những biến chứng khó lường. Thực tế đã có những người đeo cong vẫn phải vào cấp cứu ở bệnh viện khi huyết áp tăng bất ngờ.
Nếu chỉ là một liệu pháp tâm lý, thì bệnh nhân huyết áp nên tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ, tái khám đúng hẹn, uống thuốc theo hướng dẫn… Không nên khư khư cho rằng “xu lửa” chữa trị được huyết áp, đến khi tiền mất tật mang mới tỉnh ngộ thì đã quá muộn!
NGỌC CHUNG
