Biến đổi khí hậu (BĐKH) ngày càng trầm trọng, đặt ra những thách thức trong triển khai các hoạt động hạn chế nguy cơ của BĐKH đối với con người nói chung, sức khỏe nói riêng.
Chúng ta biết rằng cơ thể sống nói chung, con người nói riêng chịu sự tác động mạnh mẽ của môi trường. Các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, áp suất của khí quyển, tốc độ gió, ánh sáng, nồng độ ô xy trong khí quyển, sự ô nhiễm của không khí... đều ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Ví dụ như thay đổi nhiệt độ sẽ làm cho trung tâm điều nhiệt của cơ thể phải hoạt động để cân bằng thân nhiệt; độ ẩm cao dẫn đến hạn chế bốc hơi nước tạo cảm giác nóng bức, khó chịu; nồng độ oxy trong không khí thấp thì khó thở; bụi nhiều trong không khí làm khó thở và viêm đường hô hấp...
Xét trên bình diện sức khỏe tâm thần (SKTT), sự BĐKH làm rối loạn chuyển hóa trong cơ thể, mà cơ quan chịu tác động đầu tiên là não. Não chỉ đạo tất cả các hoạt động của cơ thể nên khi não bị tấn công thì sẽ dẫn đến hàng loạt rối loạn khác. Khi SKTT có vấn đề thì sẽ có các biểu hiện rối loạn tư duy, cảm xúc và hành vi.
Tháng 6 vừa qua, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã đăng tải một số thông tin, đưa ra các khuyến cáo trong việc hoạch định chính sách cũng như triển khai các hoạt động bảo vệ SKTT để các quốc gia, lãnh thổ trên thế giới phối hợp hành động trước sự BĐKH.
WHO cảnh báo BĐKH ảnh hưởng đến sức khỏe của con người, nhất là SKTT. Năm 2021, WHO khảo sát ở 95 quốc gia thì chỉ 9 quốc gia có kế hoạch ứng phó với BĐKH cho SKTT và các biện pháp hỗ trợ tâm sinh lý cho người dân trước các BĐKH. WHO khẳng định tác động của biến BĐKH đang là thách thức cho SKTT và là gánh nặng toàn cầu về dịch vụ chăm sóc SKTT.
Hiện nay, trên thế giới, gần một tỉ người có vấn đề về SKTT, đặc biệt ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp; phần lớn những người này lại không có điều kiện tiếp cận với dịch vụ chăm sóc SKTT cần thiết.
Từ đó, WHO khuyến cáo các chính phủ cần tiếp cận và triển khai các biện pháp: Phối hợp chương trình SKTT với BĐKH, hỗ trợ SKTT với các hoạt động làm giảm thiểu tác động của BĐKH, xây dựng cam kết mang tính toàn cầu về ngăn ngừa tác động của BĐKH, phát triển cộng đồng tiến tới giảm tác động của BĐKH, tạo quỹ đủ cho chăm sóc SKTT và tâm sinh lý trước các BĐKH.
Song song với các biện pháp chăm sóc SKTT do Chính phủ triển khai, mỗi người dân cần có ý thức chăm sóc sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng trước BĐKH. Cụ thể là cần có trách nhiệm của cá nhân trong việc bảo vệ môi trường như: Không đốt rừng, phá rừng, tăng cường trồng cây để tăng độ che phủ rừng, tránh làm xói mòn đất đai; hạn chế sử dụng than củi để giảm thiểu thải lượng oxit cacbon và khí cacbonic ra môi trường; tránh đốt rơm rạ sau các vụ thu hoạch nông nghiệp; hạn chế sử dụng năng lượng hóa thạch… Bên cạnh đó, từng cá nhân nên có biện pháp bảo vệ sức khỏe như: Không làm việc ngoài trời nắng nóng quá lâu, đi ra đường phải có mũ nón che đầu, phải đảm bảo che hết vùng gáy; tăng cường thể dục thể thao để nâng cao sức đề kháng của cơ thể; tạo tâm lý thoải mái, giảm căng thẳng lo âu bằng các hình thức vui chơi giải trí, du lịch, sinh hoạt câu lạc bộ; sinh hoạt điều độ, tránh lạm dụng chất kích thích; ngủ đủ 8 tiếng trong ngày, ăn uống giàu dinh dưỡng, đủ chất để nâng cao thể trạng của cơ thể...
BS NGUYỄN VINH QUANG
