Theo bác sĩ Nguyễn Tiến Lâm, Trưởng khoa Virus - Ký sinh trùng (BV Bệnh nhiệt đới Trung ương), điều trị bằng thuốc kháng HIV (ARV) đang được mở rộng tại Việt Nam. Ngoài tác dụng giảm tỉ lệ bệnh tật, giảm tử vong, cải thiện chất lượng cuộc sống của người nhiễm HIV, điều trị bằng thuốc ARV còn là một biện pháp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con hiệu quả.

Phụ nữ mang thai cần được tư vấn xét nghiệm HIV - Ảnh: TL

DỰ PHÒNG CÀNG SỚM, HIỆU QUẢ CÀNG CAO

Bác sĩ Nguyễn Tiến Lâm cho biết, khả năng lây HIV từ mẹ sang con càng lớn khi tuổi thai càng cao. Vì vậy, thai phụ cần phát hiện sớm tình trạng nhiễm HIV để áp dụng các biện pháp can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, bao gồm dự phòng bằng ARV, dùng sữa thay thế, tiếp cận các dịch vụ chăm sóc và điều trị sau sinh.

Theo các bác sĩ, người mẹ có thể uống thuốc đặc hiệu ARV khi thai nhi được 28 tuần và uống liên tục đến khi sinh. Trong thời gian này, để đảm bảo dự phòng lây truyền có hiệu quả, bà mẹ cần được theo dõi, khám thai định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ và được sinh tại các cơ sở đủ điều kiện. Sau khi sinh con, để phòng lây truyền HIV sang bé qua sữa mẹ, khi đủ điều kiện nên cho trẻ bú sữa bình hoàn toàn thay cho sữa mẹ. Các loại sữa thay thế cho bé sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được cấp miễn phí tại nhiều cơ sở y tế.

Trong trường hợp trẻ bú mẹ hoàn toàn thì nên cai sữa sớm, muộn nhất là khi trẻ được 6 tháng tuổi. Bởi theo các chuyên gia, thời gian bú mẹ càng dài thì nguy cơ lây truyền HIV cho trẻ càng lớn. Ngoài ra, cần tham khảo ý kiến bác sĩ về tư thế bú, cách ngậm bắt vú và xử trí khi nứt núm vú, áp xe vú.

Khi bé được 4-6 tuần tuổi, sản phụ và gia đình cần đưa trẻ đến các cơ sở chăm sóc, điều trị HIV dành cho trẻ em để được theo dõi lâu dài. Trong trường hợp trẻ mồ côi, gia đình nên giới thiệu đến các trung tâm chăm sóc trẻ mồ côi theo dõi mức suy giảm miễn dịch nặng theo lứa tuổi.

Những chính sách mới của Việt Nam trong điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã làm giảm đáng kể số trẻ nhiễm HIV từ mẹ. Đơn cử, tại TP Hồ Chí Minh, tỉ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con giảm từ dưới 5% (năm 2010) xuống còn dưới 3% (năm 2011). Theo tính toán, nếu không có sự can thiệp thì tỉ lệ này trung bình là 35 đến 40%. Tại nhiều bệnh viện, cơ sở y tế đều có tư vấn cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV về các dịch vụ chăm sóc, điều trị trước, trong và sau khi sinh.

PHỤ NỮ MANG THAI CẦN XÉT NGHIỆM HIV SỚM

Theo bác sĩ Nguyễn Tiến Lâm, nhiều nghiên cứu cho thấy, số người nhiễm mới HIV đã giảm mạnh khi mở rộng điều trị bằng thuốc ARV. Hiện nay, thay vì điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con từ tuần thai thứ 28 đã được điều chỉnh xuống tuần thai thứ 14 của thai kỳ.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, khi người nhiễm điều trị bằng thuốc ARV càng muộn thì tỉ lệ tử vong càng cao. Nếu phụ nữ mang thai phát hiện muộn tình trạng nhiễm HIV, được điều trị bằng thuốc ARV ở giai đoạn muộn thì tỉ lệ con của họ nhiễm HIV sẽ tăng lên.

Theo các bác sĩ, để tăng cường hiệu quả của điều trị bằng thuốc ARV, giảm tình trạng tử vong, giảm các trường hợp nhiễm mới, cứu nhiều trẻ không bị nhiễm từ mẹ, người nhiễm HIV cần đến các cơ sở y tế để được chăm sóc và điều trị ngay khi phát hiện tình trạng nhiễm HIV. Phụ nữ mang thai cần đến khám thai và xét nghiệm HIV sớm để phát hiện sớm tình trạng nhiễm, tốt nhất là trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Dịch vụ điều trị bằng thuốc ARV hiện được cung cấp miễn phí tại các cơ sở y tế điều trị và chăm sóc HIV/AIDS.

Thông tin từ Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho hay, trong thời gian qua với nỗ lực từ Chính phủ và sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, thuốc ARV điều trị cho người nhiễm HIV hiện đang được cung cấp miễn phí. Chương trình điều trị bằng thuốc ARV đã triển khai tại 63 tỉnh, thành phố. Trong thời gian tới, dịch vụ điều trị bằng thuốc ARV sẽ được mở rộng và lồng ghép vào y tế cơ sở. Ngoài việc chú trọng mở rộng độ bao phủ về mặt địa lý thì tiêu chuẩn được điều trị bằng ARV cũng được thay đổi để người nhiễm HIV được tiếp cận sớm hơn với dịch vụ điều trị.

VĂN TÀI - VIỆT HÀ (Giadinh.net.vn)