Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, du kích xã An Ninh và An Thạch đã mưu trí dũng cảm đánh địch bảo vệ xóm làng, làm cho quân địch nhiều phen thất điên bát đảo. Giữa năm 1965 diễn ra một trận hiệp đồng tác chiến đánh địch giữa du kích địa phương hai xã với các đơn vị bộ đội của tỉnh và huyện, ghi vào lịch sử huyện Tuy An như một dấu son chói lọi…

Đập Tam Giang - nơi cách đây 48 năm một đại đội bảo an của địch đã bị tiêu diệt trên đường tháo chạy - Ảnh: H.ANH

Vào năm 1964 và 1965, phong trào diệt ác phá kèm tại xã An Ninh (Tuy An) nổi lên mạnh mẽ, nhờ vậy toàn xã được giải phóng. Bọn địch bị đánh bật ra khỏi xã An Ninh chạy lên đóng chốt tại núi Sơn Chà và nhà thờ Mằng Lăng thuộc xã An Thạch (sau này núi Sơn Chà mới thuộc xã An Ninh). Tại núi Sơn Chà chúng điều một trung đội nghĩa quân biệt kích đóng chốt; riêng nhà thờ Mằng Lăng địch luôn có một đại đội dân vệ đóng quân. Trong khi đó, tại nhà thờ Gò Chung (An Dân), địch luôn bố trí một đại đội bảo an chốt giữ ngày đêm, canh gác nghiêm ngặt. Cấp trên chỉ đạo, du kích xã An Ninh và An Thạch phối hợp với các lực lượng của huyện và tỉnh đánh một trận lớn nhằm mở rộng vùng giải phóng.

Theo sự phân công của cấp trên, tháng 6/1965, đội du kích xã An Ninh phối hợp với một đơn vị đặc công của tỉnh tiến đánh Trung đội nghĩa quân biệt kích của địch ở núi Sơn Chà. Du kích xã An Thạch và một đội du kích xã An Ninh phối hợp với một B tập trung của huyện Tuy An đánh đại đội dân vệ địch đóng ở khu vực nhà thờ Mằng Lăng. Tiểu đoàn 85 có nhiệm vụ đánh đại đội bảo an địch đóng ở nhà thờ Gò Chung.

Theo hợp đồng tác chiến, đơn vị đặc công được lệnh phát hỏa trước, sau đó ít phút, quân ta đồng loạt nổ súng tấn công đơn vị địch đóng ở khu vực nhà thờ Mằng Lăng. Trước khí thế tiến công của quân ta, địch ở cứ điểm Sơn Chà và quanh nhà thờ Mằng Lăng bị đánh tan tác. Sáng hôm sau, bộ đội và du kích truy bắt và tiêu diệt 28 tên địch đang trốn trong các đám mía và bụi tre. Riêng tại khu vực quanh nhà thờ Gò Chung, Tiểu đoàn 85 được lệnh đến gần sáng mới đánh nhằm dụ quân địch thuộc Trung đoàn 47 tăng thiết giáp từ TX Tuy Hòa ra tiếp viện để Trung đoàn Ngô Quyền chặn đánh ở quốc lộ 1. Tuy nhận lệnh phát hỏa sau nhưng ngay trong đêm, Tiểu đoàn 85 đã cử một đại đội xuống xã An Ninh Tây cùng với du kích xã hành quân sang núi Một, tiến chiếm đồi A Mang, bí mật đặt sẵn đại liên ở đây. Khi bọn địch bị đánh ở Gò Chung, tháo chạy tán loạn qua đập Tam Giang để sang xã An Thạch thì bị đại liên đặt sẵn trên đồi tiêu diệt nhiều tên. Tên trung úy, đại đội trưởng đại đội bảo an địch Cao Văn Thuần bơi qua đập trốn trong nhà dân bị du kích xã An Ninh và bộ đội huyện Tuy An truy bắt.

Sau khi thấy đội quân tiếp viện của chúng bị Trung đoàn Ngô Quyền chặn đánh quyết liệt, các cứ điểm đóng quân của địch đều bị quân ta tiêu diệt, địch điên cuồng cho máy bay ném bom vào nhà thờ Gò Chung. Quân ta quyết tâm bám trụ đánh địch, bảo vệ nhà thờ Gò Chung thêm 3 ngày, sau đó thì rút quân an toàn.

Chỉ trong một trận hiệp đồng tác chiến, quân giải phóng và du kích địa phương đã đánh tan các đơn vị địch ở núi Sơn Chà, nhà thờ Mằng Lăng và nhà thờ Gò Chung. Vùng giải phóng phía đông Tuy An được mở rộng.

HÀ ANH

(Ghi theo lời kể của ông Trần Doãn Công,

Cựu chiến binh, cựu tù đảo Phú Quốc trong kháng chiến chống Mỹ)